به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، در عصر تحولات سریع شهری، طراحی فضاهای عمومی با رویکرد تفریحی به یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار و انسانی شهرها تبدیل شده است. گزارشهای تخصصی در حوزه طراحی شهری نشان میدهند که برنامهریزی، طراحی و مدیریت فضاهای عمومی نهتنها بر کیفیت زندگی شهروندان تأثیر مستقیم دارد، بلکه نقش مهمی در شکلگیری هویت شهری، تقویت تعاملات اجتماعی و ارتقای سلامت جسمی و روانی ایفا میکند. طراحی این فضاها باید بهگونهای باشد که برای همه گروههای سنی و اجتماعی قابل استفاده باشد و ارزشهای فرهنگی و تاریخی جامعه را بازتاب دهد.
فضاهای عمومی در شهرها، بستری برای تعاملات غیررسمی، گردهماییهای اجتماعی، فعالیتهای تفریحی و تجربه جمعی هستند. طراحی مناسب این فضاها میتواند حس تعلق را در میان شهروندان تقویت کند و انسجام اجتماعی را افزایش دهد. پارکها، میدانها، پیادهراهها و فضاهای باز شهری نیز علاوهبر اینکه محل استراحت و تفریح فردی هستند، میتوانند بستری برای بیان فرهنگی، برگزاری رویدادهای محلی و حفظ میراث تاریخی باشند.
اصول کلیدی در طراحی شهری برای تفریح شهروندان
یکی از مهمترین اصول طراحی شهری، دسترسیپذیری و فراگیری است. فضاهای عمومی باید برای همه گروههای جامعه از کودکان و سالمندان گرفته تا افراد دارای معلولیت و گروههای اقلیت، قابل استفاده باشند. مدیریت ریزاقلیم شهری نیز از اصول حیاتی طراحی است. استفاده از تهویه طبیعی، نور خورشید، سایهاندازی توسط درختان بومی و عناصر مقاوم در برابر تغییرات اقلیمی، موجب میشود فضاهای عمومی در تمام فصول قابل استفاده باشند.
مبلمان شهری با کیفیت بالا همچون نیمکتها، میزها، تجهیزات ورزشی و بازی، نقش مهمی در جذابیت و کارایی فضاهای عمومی دارند. طراحی ارگونومیک، استفاده از مصالح بادوام و زیباییشناسی مناسب، حضور شهروندان را افزایش و رضایت آنها را از تجربه تفریحی ارتقا میدهد.
بسیاری از شهرهای جهان در سالهای اخیر، با بهکارگیری رویکرد طراحی شهری فعال، توانستهاند سبک زندگی کمتحرک را به چالش بکشند و زیرساختهایی فراهم کنند که تحرک، سلامت و تعامل اجتماعی را به بخشی طبیعی از زندگی روزمره شهروندان تبدیل کردهاند. این شهرها با بهرهگیری از سیاستگذاریهای هوشمند، طراحی فراگیر و مشارکت اجتماعی، به الگوهایی جهانی در حوزه طراحی شهری برای تفریح و سلامت بدل شدهاند.
برای مثال شهر تورین در شمال ایتالیا با بهکارگیری رویکردی نوآورانه در طراحی شهری توانسته است فضاهای عمومی را به بستری پویا برای تفریح، تحرک و تعامل اجتماعی شهروندان بهویژه جوانان تبدیل کند. این شهر با اجرای پروژههای مداخلهای در بافت شهری، بهجای افزودن سازههای جدید، کیفیت و کارکرد فضاهای موجود را ارتقا داده که از نظر اقتصادی مقرونبهصرفه است و از نظر اجتماعی مؤثرتر عمل میکند.
یکی از اقدامات شاخص تورین، استفاده از گرافیکهای کف خیابان و نشانههای بصری در مسیرهای پیادهروی است. این عناصر نهتنها جنبه زیباییشناسی دارند، بلکه با طراحی تعاملی و رنگهای جذاب، شهروندان را به حرکت، بازی و تعامل دعوت میکنند. در بعضی مناطق شهری، کفپوشهایی با الگوهای هندسی، مسیرهای بازی یا نشانههای راهنما نصب شدهاند که کودکان و نوجوانان را به فعالیت فیزیکی تشویق میکنند. این طراحیها بهگونهای هستند که حتی عبور ساده از یک خیابان میتواند به تجربهای سرگرمکننده و فعال تبدیل شود.
تورین همچنین با گسترش مناطق پیادهمحور و محدودسازی عبور خودروها در بخشهایی از شهر، فضاهایی امن و دلپذیر برای فعالیتهای اجتماعی و ورزشی فراهم کرده است. خیابانهایی که پیشتر محل عبور پرترافیک بودند، اکنون به مسیرهای پیادهروی، دوچرخهسواری و محلهایی برای برگزاری رویدادهای محلی تبدیل شدهاند. این فضاها با نصب نیمکتهای شهری، نورپردازی مناسب و پوشش گیاهی، به مکانهایی برای استراحت، گفتوگو، ورزش و تفریح روزمره بدل شدهاند. در بعضی پروژهها، از مشارکت شهروندان در طراحی و انتخاب عناصر شهری بهره گرفته شده است تا حس تعلق و مالکیت اجتماعی نسبت به فضاها افزایش پیدا کند.
در ادامه روند جهانی طراحی شهری با محوریت تفریح و سلامت شهروندان، شهرهایی همچون سنگاپور، کاله، کپنهاگ و رمینی نشان دادهاند که چگونه میتوان با برنامهریزی دقیق، زیرساختهای شهری را به بستری برای تفریح، تحرک روزمره، تعامل اجتماعی و ارتقای سلامت عمومی تبدیل کرد.
تجربه موفق کپنهاگ در طراحی شهری برای تحرک و تفریح
کپنهاگ، پایتخت دانمارک، بهعنوان موفقترین نمونه طراحی شهری فعال در جهان شناخته میشود. در این شهر، ۴۹ درصد از رفتوآمدهای روزانه به محل کار یا تحصیل با دوچرخه انجام میشود که رقمی چشمگیر و حاصل دههها برنامهریزی دقیق، سیاستگذاری هوشمند و فرهنگسازی اجتماعی است. زیرساختهای شهری کپنهاگ شامل شبکه گستردهای از خیابانهای آرام، مسیرهای سبز اختصاصی برای دوچرخهسواران، خطوط دوچرخه رنگی در مناطق پرتردد و مسیرهای جداشده برای افزایش ایمنی و راحتی است.
بیش از ۳۹۰ کیلومتر مسیر اختصاصی برای دوچرخهسواران در این شهر وجود دارد که با رنگآمیزی مشخص، جداکنندههای فیزیکی و علائم راهنمایی ویژه طراحی شدهاند. در مناطق پرتردد، مسیرهای دوچرخهسواری از خیابانهای خودرو جدا شدهاند تا ایمنی و راحتی را افزایش دهند. خیابانهای آرام با محدودیت سرعت ۳۰ کیلومتر در ساعت، مسیرهای سبز که از میان پارکها و فضاهای طبیعی عبور میکنند و اتصال مستقیم این مسیرها به ایستگاههای حملونقل عمومی، مدارس، مراکز اداری و مناطق مسکونی، موجب شدهاند که دوچرخهسواری نهتنها فعالیتی تفریحی، بلکه وسیلهای عملی و روزمره برای حملونقل باشد.
سیاستهای شهری این شهر با محدودسازی سرعت خودروها و اجرای تدابیر آرامسازی ترافیک، اولویت را به ایمنی عابران پیاده و دوچرخهسواران دادهاند. مسیرهای خارج از خیابان نیز با پارکها، ایستگاههای حملونقل عمومی، زمینهای بازی و مناطق مسکونی در ارتباط هستند، بهطوریکه تفریح و تحرک بهصورت طبیعی در زندگی روزمره ادغام میشود.
یکی از پروژههای برجسته طراحی شهری کپنهاگ، برنامه موسوم به «سوپرکیلن» است که یک پارک شهری با طراحی چندفرهنگی شامل مسیرهای دوچرخهسواری، زمینهای بازی، تجهیزات ورزشی و مبلمان شهری از کشورهای مختلف جهان است. این پروژه با هدف تقویت تعامل اجتماعی، تنوع فرهنگی و تحرک بدنی طراحی شده است و بهعنوان نمونهای موفق از تلفیق طراحی شهری با ارزشهای اجتماعی شناخته میشود.
سوپرکیلن بهعنوان یک «نمایشگاه جهانی شهری» طراحی شده و مجموعهای از اشیا و عناصر شهری از ۶۰ ملیت مختلف در آن گردآوری شده است که بازتابی واقعی از تنوع قومی و فرهنگی ساکنان این منطقه هستند. از تجهیزات ورزشی ساحل ماسل لسآنجلس گرفته تا درختان نخل چینی و تابلوهای نئون از قطر و روسیه، هر المان با پلاک فلزی کوچک معرفی شده که شامل توضیحی به زبان دانمارکی و زبان اصلی کشور مبدأ آن است. این مجموعه سوررئالیستی از اشیای شهری، تصویری زنده و پویا از محله را ارائه میدهد که در تضاد با تصویر یکنواخت و رسمی از دانمارک است.
سه منطقه، سه رنگ؛ تجربهای چندلایه از تفریح شهری
پارک سوپرکیلن به سه منطقه اصلی با رنگهای متمایز تقسیم شده است: میدان قرمز، میدان سیاه و پارک سبز. هر منطقه با طراحی خاص، عملکردی متفاوت و تجربهای منحصر بهفرد برای شهروندان فراهم میکند.
میدان قرمز بهعنوان امتداد فعالیتهای فرهنگی و ورزشی سالن نوربروهال طراحی شده و شامل سطحی رنگی و چندمنظوره است که با مصالح و رنگهای مشابه به فضای داخلی سالن متصل میشود. میدان قرمز میزبان بازارهای آخر هفته، رویدادهای فرهنگی، بازیهای خیابانی و فعالیتهای ورزشی است. سطح میدان با پوشش لاستیکی چندمنظوره برای اسکیت، فوتبال، نمایشهای روباز و بازارهای محلی آماده شده و دارای امکاناتی همچون زمین بسکتبال، فضای پارکینگ، ایستگاه دوچرخه و تجهیزات تناسب اندام است.
در این میدان، عناصر تفریحی متنوعی از سراسر جهان گردآوری شدهاند: سرسرهای از چرنوبیل، تابهای عراقی، زمین بازی هندی، سیستم صوتی از جامائیکا، نیمکتهایی از برزیل، سطلهای زباله چدنی از بریتانیا و مبلمان شهری از ایران و سوئیس. درختان قرمز رنگ در کنار درختان موجود، فضای میدان را احاطه کردهاند و طراحی حاشیههای میدان بهگونهای است که با حرکت موجدار، فضا را بهصورت یکپارچه در قالب فرش قرمز شهری درمیآورد.
میدان سیاه یا همان میدان میمرز پلاس قلب طرح سوپرکیلن است و شهروندان را در کنار فواره مراکشی، نیمکت ترکیهای و زیر درختان گیلاس ژاپنی گرد هم میآورد. این فضا در طول هفته بهعنوان اتاق نشیمن شهری عمل میکند و در آن میزهای ثابت، نیمکتها و امکانات باربیکیو برای بازیهایی همچون شطرنج فراهم شده است. مسیر دوچرخهسواری به ضلع شرقی منتقل شده و با ایجاد رمپ، اختلاف ارتفاع با خیابانهای اطراف حل شده است.
در این میدان نیز اشیای جهانی حضور دارند: تابلوی نئون دندانپزشکی از دوحه، صندلیهای برزیلی زیر نخلهای چینی، زمین بازی اختاپوس ژاپنی، میزهای پیکنیک بلغاری، باربیکیوی آرژانتینی، نیمکتهای بلژیکی، نور فرابنفش از لامپ دوش آمریکایی، جایگاه دوچرخه نروژی با پمپ و درختان سدر لیبریایی. طراحی خطوط سفید در این میدان بهگونهای است که بهجای پوشاندن اشیا، آنها را برجسته میکند و با حرکت مستقیم از شمال به جنوب، فضا را سازماندهی میکند.
پارک سبز با تپههای نرم و چشمانداز طبیعی، فضایی برای تفریح خانوادهها، کودکان و جوانان فراهم کرده است. زمینهای بازی، مسیرهای پیادهروی و دوچرخهسواری و فضاهای ورزشی همچون زمین بسکتبال و فوتبال، محیطی برای پیکنیک، آفتابگرفتن و فعالیتهای گروهی ایجاد کردهاند. مسیرهای سبز رنگ، چشمانداز موجدار و پوشش گیاهی متنوع، پارک را به فضایی سبز و زنده تبدیل کردهاند.
در این بخش نیز اشیای جهانی از جمله تابلو نئون چرخان از آمریکا، لوستر بزرگ ایتالیایی، مجسمه گاو Osborne از اسپانیا، میزهای پیکنیک ارمنی، باربیکیوی آفریقای جنوبی، زمین ورزشی آتشفشانی، تجهیزات ورزشی از لسآنجلس، تاب بلند از کابل، میزهای پینگپنگ اسپانیایی و پاویون مخصوص نوجوانان حضور دارد. این پارک در امتداد تپه جنوبی به میدان میمرز پلاس متصل میشود و از بالای آن میتوان چشماندازی کامل از کل سوپرکیلن را مشاهده کرد.
پارک سوپرکیلن با تلفیق هنر، طراحی شهری و مشارکت اجتماعی، نهتنها بهعنوان فضای تفریحی عمل میکند، بلکه به نمادی از تنوع، همزیستی و تجربه مشترک شهری در کپنهاگ تبدیل شده است. این پروژه نشان میدهد که طراحی شهری میتواند بستری برای گفتوگوی فرهنگی، تعامل اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی باشد.
پروژه موسوم به «سایکلزلانگن» یا «مار دوچرخه» نیز یکی دیگر از شاخصترین نمونههای طراحی شهری کپنهاگ است که نشان میدهد چگونه طراحی شهری میتواند همزمان عملکرد، زیبایی و تجربه انسانی را در یک مسیر دوچرخهسواری تلفیق کند. این پل منحنی و مرتفع برای عبور دوچرخهسواران است که با طراحی ارگونومیک و نورپردازی شبانه، تجربهای ایمن و دلپذیر از حرکت در شهر فراهم میکند.
این پل نارنجی بهطول ۲۸۰ متر، یک بزرگراه شلوغ و یک اسکله بدون خودرو را را به هم متصل میکند که دو نقطه کلیدی شهر هستند. مسیر آن از ارتفاع ۵.۵ متری آغاز میشود و با شیبی ملایم به سطح زمین میرسد، بهطوریکه دوچرخهسواران میتوانند بدون توقف و در کمتر از یک دقیقه، از میان ساختمانها و بر فراز آب، به سمت میدان پیادهراه حرکت کنند.
پیش از ساخت این پل، عبور دوچرخهسواران از این مسیر مستلزم پایینرفتن از دو طبقه پله و عبور کند و پرخطر از میان جمعیت پیادهروها بود و سایکلزلانگن این تجربه را به حرکتی روان، ایمن و لذتبخش تبدیل کرد. پایههای سفید و منظم پل، طراحی منحنی و رنگ نارنجی آن، نهتنها عملکردی هستند بلکه بهعنوان عنصر بصری در میان ساختمانهای بتنی و شیشهای اطراف، حس انسانی و مقیاسپذیر به فضا میبخشند. میدان پایانی پل نیز فضایی برای نشستن، حرکت و تعامل اجتماعی فراهم کرده است.
مار دوچرخه بخشی از برنامه گستردهتر کپنهاگ برای تبدیلشدن به «اکو-متروپلیس» یا کلانشهر سبز است. این شهر با هدف رسیدن به وضعیت کربن صفر تا سال ۲۰۲۵، شبکهای از مسیرهای دوچرخهسواری ایمن، جداشده و متصل را توسعه داده است که در قالب «سوپرسیکلاستیر» یا بزرگراههای دوچرخهسواری شناخته میشوند. این مسیرها نهتنها در مرکز شهر، بلکه تا شعاع ۲۰ کیلومتری در حومهها امتداد دارند و امکان رفتوآمد سریع، مستقل و ایمن را برای شهروندان فراهم میکنند. در این مسیرها، دوچرخهسواران میتوانند بدون برخورد با ترافیک شهری، با سرعت بالا و در فضایی آرام و سبز حرکت کنند.
نظر شما