به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، آلودگی هوا یکی از چالشهای پیچیده و فراگیر قرن بیستویکم است که سلامت انسان، پایداری محیطزیست و کیفیت زندگی شهری را بهطور مستقیم تحت تأثیر قرار میدهد. در این میان، بعضی شهرها و کشورها با بهکارگیری رویکردهای نوآورانه، سیاستگذاریهای هوشمندانه و بهرهگیری از فناوریهای نوین، توانستهاند گامهای مؤثری در مسیر کاهش آلودگی هوا بردارند. مقاله منتشرشده توسط مجمع جهانی اقتصاد، به بررسی شش نمونه موفق از اقدامات جهانی در سال ۲۰۲۴ پرداخته است که نشان میدهند دستیابی به هوای پاک، هدفی ممکن و قابل تحقق است؛ بهشرط آنکه ارادهای جمعی، سرمایهگذاری هدفمند و مشارکت فعال شهروندان در کنار هم قرار گیرند.
اقدامات شهری؛ تعهد جهانی برای نفس کشیدن بهتر
۱۴ شهر بزرگ جهان شامل لندن، ورشو، آکرا، بروکسل، جاکارتا، ژوهانسبورگ، میلان، نایروبی، پاریس، ریو دو ژانیرو، صوفیه، بانکوک، لسآنجلس و مکزیکوسیتی در سال ۲۰۲۴، به ابتکار «شهرهایی برای تنفس» پیوستند. این ابتکار برنامهای مشترک از صندوق هوای پاک، شبکه شهرهای C۴۰ و بنیاد بلومبرگ است که با الهام از پروژه موفق «نفس لندن» طراحی شده است. هدف این برنامه، کاهش ۳۰ درصدی آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانهای تا سال ۲۰۳۰ است. شهرهای عضو با اجرای سیاستهایی همچون ایجاد مناطق کنترلشده برای هوای پاک، توسعه مسیرهای دوچرخهسواری ایمن، گسترش حملونقل عمومی برقی و ترویج ساختوسازهای سبز، گامهای مؤثری در مسیر بهبود کیفیت هوا برداشتهاند.
برای نمونه، شهر لندن توانسته است طی پنج سال، سطح دیاکسید نیتروژن را به نصف کاهش دهد. این موفقیت حاصل ترکیب سیاستگذاری دقیق، سرمایهگذاری در فناوریهای پاک و مشارکت فعال شهروندان است. سایر شهرهای عضو نیز با انتشار گزارشهای پیشرفت، نشان دادهاند که اقدامات محلی میتواند تأثیرات جهانی داشته باشد.
دستاوردهای سلامت؛ هوای پاک، جان انسانها را نجات میدهد
آلودگی هوا یکی از عوامل اصلی مرگومیر زودرس در جهان است، اما فدراسیون جهانی قلب اعلام کرد که بهبود کیفیت هوا در اروپا موجب کاهش ۱۳۵ هزار مورد مرگ زودرس در سال ۲۰۱۹ نسبت به ابتدای دهه شده است. در سال ۲۰۲۴ نشانههایی از بهبود در این زمینه مشاهده شد که نشاندهنده تأثیر مستقیم سیاستهای زیستمحیطی بر سلامت عمومی بود.
اتحادیه اروپا قانونی جدید تصویب کرده که هدف آن کاهش ۵۵ درصدی مرگومیر ناشی از آلودگی هوا تا سال ۲۰۳۰ است. این قانون شامل استانداردهای سختگیرانه برای آلایندهها، نظارت دقیق بر منابع انتشار و حمایت از فناوریهای پاک است، همچنین پژوهشی از مؤسسه تحقیقاتی مرکاتور نشان داده که در مناطق شهری با انتشار کم، میزان ابتلاء به آسم در کودکان تا ۱۳ درصد کاهش پیدا کرده است. این یافتهها نشان میدهند که هوای پاک نهتنها یک هدف زیستمحیطی بلکه یک ضرورت بهداشتی است.
نوآوریهای آیندهساز؛ فناوری در خدمت تنفس سالم
در سال ۲۰۲۴، نوآوریهای متعددی برای مقابله با آلودگی هوا معرفی شدند که بعضی از آنها موفق به دریافت جایزه Earthshot در دسته «پاکسازی هوای ما» شدند. این پروژهها توانستهاند از انتشار بیش از ۹۰ کیلوگرم دیاکسید نیتروژن و ۳۶۰۰ کیلوگرم ذرات معلق جلوگیری کنند.
پژوهشگران کالج سلطنتی لندن ابزار هوش مصنوعی پیشرفتهای برای مدلسازی آلودگی هوا توسعه دادهاند که میتواند با دقت بالا، الگوهای انتشار آلایندهها را پیشبینی کند. استارتآپهایی همچون «تایر کالکتیو» و «گو رولاو» نیز دستگاههایی در زمینه کاهش آلودگیهای زیستمحیطی طراحی کردهاند. تایر کالکتیو دستگاهی طراحی کرده که ذرات معلق ناشی از سایش لاستیک خودروها را در محل تولید جمعآوری میکند. این ذرات یکی از منابع مهم آلودگی هوا در شهرهای بزرگ هستند و فناوری این شرکت نقش مؤثری در کاهش آنها دارد.
شرکت نوآور و گو رولاو نیز دستگاهی طراحی کرده است که به چرخ دوچرخه متصل میشود و هنگام حرکت، هوای اطراف را فیلتر و ذرات آلاینده را جذب میکند. هدف این شرکت، تبدیل دوچرخهسواری به فعالیتی پاککننده برای محیطزیست شهری است. محصولاتی همچون ایرترک از شرکت آزمایشگاهی «ایر اور» به افراد امکان میدهند تا میزان رویارویی خود با آلودگی هوا را در مکانهای خاص ردیابی کنند و بر اساس آن، مسیرهای سالمتری برای رفتوآمد انتخاب کنند. این نوآوریها نشان میدهند که فناوری میتواند نقش کلیدی در حفاظت از سلامت انسانها ایفا کند.
شهر آکرا (غنا) در چارچوب برنامه Clean Air Accelerator (تسریع هوای پاک) از برنامههای متعددی بهره برد که شامل نصب حدود ۵۰ حسگر کنترل کیفیت هوا در منطقه بزرگ آکرا است. این شهر به سمت استفاده گسترده از وسایل نقلیه الکتریکی حرکت میکند و سیاست ملی خودروهای الکتریکی در غنا را پشتیبانی میکند.
در کنار این، پروژهای برای جداسازی زباله و جلوگیری از سوزاندن ناخواسته زبالهها طراحی شده است که به شیوهای دایرهای و پایدار، آلودگی هوا را کاهش میدهد. همچنین سیستم حملونقل عمومی آکرا به سمت برقی شدن پیش میرود که کاهش قابل توجهی در آلودگی وسایل نقلیه خواهد داشت.
در شهر فریتاون (سیرالئون)، اجرای مسیرهای بهبود یافته برای اتوبوسها و طراحی تضمین شده خطوط کابلی حملونقل عمومی (کابلکار) برای کاهش ترافیک و آلودگی مورد توجه است. این اقدامات کنترلکنندههای ظرفیت ترافیک و مناطق پارکینگ محدود در مرکز شهر ایجاد کردهاند تا ترافیک معکوس و آلودگی مرتبط کاهش یابد.
در سطح فناوری، استفاده از هوش مصنوعی در شهرهای هوشمند برای پایش و پیشبینی آلودگی هوا توسعه یافته است. سیستمهایی مانند Pollen Sense که هوش مصنوعی برای تشخیص و طبقهبندی ذرات معلق بیولوژیک در هوا استفاده میکند، نمونهای از این کاربردها هستند. هوش مصنوعی به کمک الگوریتمهای یادگیری ماشین، پیشبینی دقیق آلودگی را ممکن میسازد و به تصمیمگیرندگان اجازه میدهد اقدامات پیشگیرانه اتخاذ کنند.
شرکتهایی مانند Clarity با حسگرهای پیشرفته Node-S فناوری حسگر بهعنوان خدمت (Sensing-as-a-Service) را ارائه میدهند که به صورت گسترده و قابل اعتماد کیفیت هوا را پایش میکند و در پروژههای متعددی برای بهبود سلامت عمومی و کیفیت محیط زیست استفاده شده است.
در اسپانیا، شهر بارسلونا نیز با پروژه Nexigen توانسته است کیفیت هوای محیط پیرامون بندر و خود شهر را با استفاده از منابع برق برقی در اسکلهها و بهبود سامانههای مراقبت محیط زیست ارتقا دهد.
قدرت دادهها؛ شفافیت، پایه سیاستگذاری مؤثر
دسترسی به دادههای دقیق و باز درباره کیفیت هوا، یکی از پیششرطهای اصلی برای تدوین سیاستهای مؤثر زیستمحیطی است. با این حال، طبق گزارشهای موجود، هنوز ۳۶ درصد کشورها دادههای کیفیت هوا را بهصورت منظم جمعآوری نمیکنند. این خلأ اطلاعاتی موجب شده است کمپینهایی جهانی برای شفافسازی و ارتقای سیاستگذاری دادهمحور شکل بگیرد.
صندوق هوای پاک پنج پروژه جهانی را برای بهبود دسترسی به دادهها معرفی کرده و ائتلاف اقلیم و هوای پاک نیز پلتفرم تبادل مدیریت کیفیت هوا را راهاندازی کرده است. این پلتفرمها به دولتها، پژوهشگران و شهروندان امکان میدهند تا دادههای لحظهای و تاریخی را بررسی و تحلیل کنند.
ابزارهای تصویری همچون «نوارهای کیفیت هوا» نیز بهصورت گرافیکی نشان میدهند که چگونه سیاستهای مختلف بر سطح آلودگی تأثیر گذاشتهاند. این ابزارها نهتنها آگاهی عمومی را افزایش میدهند بلکه به تصمیمگیرندگان کمک میکنند تا اقدامات خود را بر اساس شواهد علمی تنظیم کنند.
آسیا؛ تضاد میان بحران و پیشرفت
قاره آسیا در سال ۲۰۲۴ چهرهای دوگانه از آلودگی هوا به نمایش گذاشت. در جنوب آسیا، کشورهایی همچون هند، پاکستان و بنگلادش همچنان با بحران شدید آلودگی روبهرو هستند، بهویژه در فصل پاییز که سوزاندن بقایای کشاورزی و افزایش ترافیک شهری موجب تشدید آلودگی میشود. دولتها اقداماتی همچون برقیسازی ناوگان اتوبوسها، محدودیتهای ترافیکی و توسعه فضای سبز را آغاز کردهاند، اما چالشها همچنان پابرجاست.
در مقابل، شرق آسیا شاهد پیشرفتهای قابلتوجهی بوده است. چین با اجرای سیاستهای سختگیرانه صنعتی، موفق شده است سطح آلودگی را در بسیاری از شهرها کاهش دهد. تایلند در ژانویه ۲۰۲۴ قانون جدید هوای پاک را تصویب کرد که شامل نظارت دقیق بر منابع آلاینده و حمایت از فناوریهای پاک است. کره جنوبی نیز از سال ۲۰۰۵ تاکنون موفق شده است سطح آلودگی را بیش از ۲۰ درصد کاهش دهد که حاصل ترکیب سیاستگذاری هوشمندانه، سرمایهگذاری در حملونقل پاک و مشارکت مردمی است.
سرمایهگذاریهای کلان؛ پول در خدمت هوای پاک
یکی از چالشهای اصلی در مسیر مقابله با آلودگی هوا، کمبود بودجه برای اجرای برنامههای زیستمحیطی است. صندوق هوای پاک بارها بر این موضوع تأکید کرده و خواستار افزایش سرمایهگذاریهای بینالمللی شده است. در سال ۲۰۲۴، آژانس تضمین سرمایهگذاری چندجانبه بانک جهانی تعهد یک میلیارد دلاری برای حمایت از پروژههای هوای پاک اعلام کرد که گامی مهم در این مسیر محسوب میشود.
گزارش بنیاد کنشگری سرمایهگذاری نیز به بررسی نقش سیستم مالی در ارتقای کیفیت هوا پرداخته و نشان داده است که سرمایهگذاران میتوانند با انتخاب شرکتهای مسئولیتپذیر، به کاهش آلودگی کمک کنند. در روز جهانی هوای پاک، گروهی از سرمایهگذاران بزرگ بریتانیا بیانیهای منتشر کردند که خواستار شفافیت بیشتر در دادههای مربوط به انتشار شرکتها شدند. این اقدامات نشان میدهند که بخش مالی نیز میتواند نقش مؤثری در تحقق اهداف زیستمحیطی ایفا کند.
نظر شما