به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، بارشهای سنگین منجر به وقوع سیلابهای ناگهانی و رانش زمین در مناطق کوهستانی شمال غرب پاکستان شده است که تاکنون جان دستکم ۲۲۵ نفر را گرفته است. به گفته سازمان مدیریت بحران پاکستان، ۲۱۱ نفر در استان خیبر پختونخوا، پنج نفر در منطقه گلگت بلتستان و ۹ نفر نیز در کشمیر تحت کنترل پاکستان کشته شدهاند. بیشتر قربانیان در اثر ریزش خانهها یا سیلابهای ناگهانی جان خود را از دست دادهاند.
یک هلیکوپتر ارتش پاکستان که در عملیات نجات در منطقه بوجور به پرواز درآمده بود، بهعلت شرایط نامساعد جوی سقوط کرده و پنج نفر از اعضای خدمه آن جان باختهاند. این هلیکوپتر برای نجات ساکنان مناطق صعبالعبور مورد استفاده قرار میگرفت.
در شهرستان بونر، مقامات وضعیت اضطراری اعلام کردهاند چون دهها خانه بر اثر سیلاب و رانش زمین تخریب شدهاند و عدهای نیز مجروح شدهاند. همچنین بیش از ۱۳۰۰ گردشگر که در منطقه منسهرا گرفتار رانش زمین و بارش شدید باران شده بودند، توسط نیروهای امدادی تخلیه شدهاند. شماری از افراد نیز همچنان مفقودند.
اداره هواشناسی پاکستان هشدار داده که بارشهای شدید در نواحی شمال غربی کشور تا روزهای آینده ادامه خواهد داشت و مردم را به اتخاذ تمهیدات لازم فراخوانده است. دولت استان خیبر پختونخوا مناطقی مثل بونر، بوجور، سوات، شانگله، منسهرا و بتاگرام را مناطق بحرانی اعلام کرده و تلاشها برای امدادرسانی در این بخشها ادامه دارد.
در کشمیر تحت کنترل هند نیز سیلابهای ناگهانی و رانش زمین باعث کشته شدن دستکم ۶۰ نفر و مفقود شدن بیش از ۲۰۰ نفر دیگر شده است. شدت بارشها و فرکانس وقوع چنین حوادثی به اعتقاد محققان به واسطه تغییرات اقلیمی رو به افزایش است. بارشهای موسمی که معمولاً از ژوئن تا سپتامبر ادامه دارد، نقش حیاتی در حفظ امنیت غذایی و تأمین آب جنوب آسیا دارد اما در سالهای اخیر بهدلیل تغییرات اقلیمی، شدت و تخریبی بودن آن افزایش یافته است. پاکستان که سهم ناچیزی از گازهای گلخانهای دارد، از جمله کشورهایی است که بیشترین آسیب را از تغییرات اقلیمی و حوادث مرتبط میبیند.
این بارشهای شدید در سال جاری، در حالی به شدت مناطق شمالی و خصوصاً خیبر پختونخوا را تحت تأثیر قرار داده که سال گذشته نیز پاکستان شاهد یک فصل موسمی بسیار خانمانسوز با هزاران کشته بوده است. وقوع چنین سیلابها و رانشهایی بیش از پیش اهمیت آمادگی و برنامهریزی برای مقابله با بلایای طبیعی و تأثیرات نگرانکننده تغییر اقلیم را نشان میدهد.
پاکستان به دلایل متعددی در برابر سیلابهای مرگبار بسیار آسیبپذیر است که مهمترین آنها تأثیر تغییرات اقلیمی است. بارشهای موسمی که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد بارش سالانه پاکستان را تشکیل میدهند، در سالهای اخیر بهدلیل تغییرات اقلیمی شدیدتر و غیرقابل پیشبینیتر شدهاند. با افزایش دمای کره زمین، جو قادر است رطوبت بیشتری را نگه داشته و بارشهای شدیدتر و طولانیتری تولید کند. مطالعههای علمی نشان دادهاند که شدت بارشهای موسمی در پاکستان ۱۰ تا ۱۵ درصد افزایش یافته و این باعث افزایش خطر سیلابهای ناگهانی و جاری شدن روانآبها شده است.
آب شدن سریع یخچالها نیز دلیل دیگری برای مستعد بودن پاکستان به سیلاب است. منطقه کوهستانی گلگت بلتستان که بهعنوان قطب سوم شناخته میشود، میزبان بیش از ۱۳ هزار یخچال است. امسال بهدلیل دماهای بسیار بالای بیش از ۴۸ درجه سانتیگراد، ذوب سریع یخچالها تشدید شده که خطر سیلابهای ناشی از تخلیه ناگهانی آب یخچالها را افزایش میدهد. بارشها معمولاً به صورت متمرکز در بازه زمانی محدود موسمی صورت میگیرند و سیستمهای زهکشی و آبروها قادر به اداره حجم گسترده آب نیستند، که منجر به ایجاد سیلابهای شهری و تخریب زیرساختها میشود.
بسیاری از خانههای پاکستان در مناطق شهری به ویژه در نزدیکی رودخانهها و مسیرهای آب و بدون رعایت مقررات و ضوابط ساختوساز مقاوم در برابر سیلاب ساخته شدهاند. این موضوع باعث شده تا سقوط خانهها و تلفات انسانی افزایش یابد. حدود نیمی از جمعیت شهری پاکستان در سکونتگاههای غیررسمی و حاشیهای زندگی میکنند که بیشتر در معرض خطر سیلاب هستند.
سازمان UN-Habitat در گزارش سال ۲۰۲۳ خود به مشکلات جدی برنامهریزی شهری در پاکستان پرداخته و تاکید کرده است که مهاجرت گسترده جمعیت از روستا به شهر و نبود مسکن کافی باعث شده بیش از نیمی از جمعیت شهری در سکونتگاههای غیررسمی موسوم به «کچی آباد» زندگی کنند. بر اساس این گزارش، افزایش سریع جمعیت شهری در پاکستان بدون برنامهریزی مناسب و پاسخگویی کافی به نیازهای مسکن، زمینهساز شکلگیری گسترده این مناطق بهخصوص در کلانشهرها شده است. این سکونتگاهها اغلب فاقد زیرساختهای زیربنایی مانند شبکههای آب، برق و فاضلاب و همچنین مقاومتی برای مقابله با بلایای طبیعی مانند سیلابها هستند.
گزارش UN-Habitat هشدار میدهد که نبود سیاستهای منسجم و برنامهریزی شهری پایدار موجب شده نیمی از جمعیت شهری پاکستان در شرایط نامناسب و در معرض مخاطرات زندگی کنند. این وضعیت علاوه بر ایجاد مشکلات زیستمحیطی و سلامت عمومی، موانعی جدی بر سر راه توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی شهروندان ایجاد کرده است.
چالشهای برنامهریزی شهری پاکستان در مقابله با سیلابها؛ ضعف در سیستمهای زهکشی و مدیریت آب
کمبود برنامههای دقیق مدیریت ریسک و آمادگی برای مقابله با سیلابها و فقدان اصلاحات ساختاری در سطح حکومتی، موجب شده است که آسیبها و تلفات ناشی از بارشهای موسمی گستردهتر شود. دولت بیشتر به دریافت وام و وعده پروژهها اکتفا کرده و اقدامات پیشگیرانه و توانمندسازی جوامع آسیبپذیر ناکافی بوده است. روند سریع و بدون برنامهریزی توسعه شهری در پاکستان، بهویژه از دست دادن مسیرهای طبیعی زهکشی و ناکارآمدی سیستمهای موجود باعث شده است که شهرها در برابر سیلابهای فصلی بسیار آسیبپذیر باشند. ضعفهای فنی متعدد در طراحی و نگهداری سیستمهای دفع آبهای سطحی، افزایش حجم بارندگیها و تجاوزهای غیرقانونی به بستر رودخانهها، بحران سیلابهای شهری را تشدید کرده است.
پاکستان با افزایش سرعت رشد شهرنشینی مواجه است، اما ساختار برنامهریزی شهری آن هنوز نتوانسته خود را با این تغییرات تطبیق دهد. یکی از اصلیترین مشکلات فنی، از بین رفتن مسیرهای طبیعی آبهای روان است. توسعه بدون کنترل باعث شده است که نهرها، تالابها و مسیرهای طبیعی جریان آب پوشانده یا پر شوند؛ موضوعی که موجب تجمع آبهای سطحی در نقاطی میشود که ظرفیت دفع ندارند و در نتیجه سیلابهای شهری گسترده رخ میدهد.
علاوه بر این، سیستمهای زهکشی در بسیاری از شهرهای پاکستان عمر زیادی دارند و بر اساس دادههای بارندگی و جمعیت گذشته طراحی شدهاند. این سیستمها با توجه به رشد جمعیت و تغییرات اقلیمی قادر نیستند بار اضافی بارانهای شدیدی را که این روزها شاهد آن هستیم، مدیریت کنند. از سوی دیگر، نبود نگهداری منظم و تراکم زباله و رسوبات در کانالها، ظرفیت عبور آب را به شدت کاهش داده است.
تجاوزات و ساخت وسازهای غیرقانونی روی زمینهای پست، بستر رودخانهها و مسیرهای آب نیز یکی از دلایل عمده انسداد مسیرهای جریان سیلاب است. این اقدامات علاوه بر خطر تخریب زیستمحیطی، باعث مسدود شدن مسیر جریان آب و افزایش سطح آب در مناطق مسکونی شده است.
افزایش سطح شهرنشینی و کاهش زمینهای نفوذپذیر نیز دیگر عامل بحرانی است. ساخت و سازهای گسترده فضاهای سبز و زمینهای کشاورزی را به سطوح غیرقابل نفوذ مانند آسفالت و بتن تبدیل کرده که این امر باعث افزایش رواناب سطحی و فشار بیشتر به سیستمهای زهکشی میشود.
نظر شما