به گزارش خبرگزاری ایمنا، در سال ۲۰۰۵، زن جوانی که پس از تصادف در حالت بیپاسخ به سر میبرد، با یک آزمایش ساده نشان داد ممکن است همچنان آگاه باشد. زمانی که از او خواسته شد در ذهن خود بازی تنیس را تصور کند، بخشهایی از مغز او که مربوط به حرکت هستند، فعال شدند. این آزمایش نقطه عطفی در پژوهشهای مربوط به آگاهی بود و نشان داد برخی افراد بیپاسخ ممکن است همچنان از محیط اطراف خود آگاه باشند، این روش جدید که توسط دکتر «آدریان اوون» توسعه یافته، بهجای بررسی فعالیت عمومی مغز، بر پاسخ مغزی به دستورات مستقیم متمرکز است. از آن زمان تاکنون، این روش روی صدها بیمار بیپاسخ آزمایش شده و مشخص کرده که یکچهارم از آنها نوعی آگاهی پنهان دارند.
با توجه به هزینه بالا و نیاز به تجهیزات پیشرفته مانند fMRI و EEG، این روشها بیشتر در محیطهای تحقیقاتی به کار میروند، اما از سال ۲۰۱۸ وارد دستورالعملهای پزشکی نیز شدهاند.
آزمایشهای لایهای برای شناسایی آگاهی پنهان
پژوهشگران همچون «مارچلو ماسیمینی» از دانشگاه میلان، بررسی آگاهی را به لایههای مختلفی تشبیه میکنند:
- لایه اول: ارزیابیهای رفتاری مانند واکنش به صدا یا حرکت چشم.
- لایه دوم: بررسی پاسخ مغز به دستورات شناختی مانند تصور راه رفتن یا بازی.
- لایه سوم: تحلیل پاسخ مغز به محرکهای صوتی یا زبانی بدون نیاز به دستور مستقیم.
- لایه چهارم: بررسی فعالیت درونی مغز در نبود کامل ورودیهای حسی، مانند تجربه خواب یا رؤیا.
در یکی از پژوهشهای مهم، تحریک مغناطیسی مغز (TMS) بههمراه ثبت امواج مغزی (EEG) استفاده شد تا شاخصی به نام «شاخص پیچیدگی تحریک» (PCI) تعریف شود. این شاخص نشان داد که در افراد بیدار یا دارای آگاهی، پاسخ مغز به تحریک بسیار پیچیدهتر از زمان خواب یا بیهوشی است.
آگاهی فراتر از انسان؛ از حیوانات تا هوش مصنوعی
شناسایی آگاهی در حیوانات با چالشهای خاصی همراه است، چرا که این موجودات نمیتوانند تجربه ذهنی خود را بیان کنند. با این حال، آزمایشهایی نظیر واکنش اختاپوسها به درد نشان میدهد آنها نهتنها درد را احساس میکنند بلکه از آن اجتناب میکنند.
یافتههای اینچنینی موجب تغییر در سیاستهای رفاه حیوانات شده است. در بریتانیا، قانون حمایت از موجودات دارای حس، پس از تأیید آگاهی در برخی بیمهرگان همچون اختاپوسها و خرچنگها تصویب شد، در همین حال، بحث درباره امکان آگاهی در سامانههای هوش مصنوعی نیز شدت پیدا کرده است. متخصصانی همچون «لیاد مدریک» معتقدند اگر روزی آگاهی در هوش مصنوعی ظاهر شود، انسان باید برای رویایی با آن آماده باشد.
نظر شما