به گزارش خبرگزاری ایمنا، ورزش همواره به عنوان یک زبان جهانی شناخته شده است که میتواند فراتر از مرزهای سیاسی و فرهنگی، مردم را به هم نزدیک کند. دیپلماسی ورزشی به عنوان یکی از زیرشاخههای دیپلماسی عمومی به استفاده از ظرفیت رویدادها و رقابتهای ورزشی برای تقویت روابط بینالمللی و کاهش تنشهای سیاسی گفته میشود که میتواند برای ترویج صلح قدم بردارد. این نوع دیپلماسی با تکیه بر ارزشهای مشترکی مانند انصاف، کار تیمی و احترام متقابل، بستری مناسب برای گفتوگو و تعامل سازنده میان کشورها فراهم میکند، با این حال گاه محبوبیت ورزش در میان عموم مردم، این عرصه را به ابزار قدرتی برای پیش بردن اهداف سیاست مداران تبدیل میکند.
تطهیر کردن افراد و سیاستها و سفیدشویی موضوع چالش برانگیزی است که در دنیای ورزش بارها رخ داده است، چراکه سیاستمداران میتوانند با این کار از ورزش و یک رویداد ورزشی نهایت سو استفاده را در جهت منافع خود داشته باشند. نمونه ملموس این روزهای دنیا ورزش، برگزاری مسابقات جام جهانی باشگاهها در کشور آمریکا بود. رویدادی که برای اولین بار با حضور ۳۲ تیم رقم خورد و توجه فوتبال دوستان دنیا را به خود معطوف کرد، اما دونالد ترامپ تلاش کرد تا از برگزاری این مسابقات به نفع خود استفاده کند، اقدامی که با نمایش تصویر ترامپ در صفحه بزرگ ورزشگاه و حین اجرای سرود ملی آمریکا، با سوتهای اعتراضی و هو کردن هواداران دو تیم چلسی و پاریسن ژرمن همراه شد و مردم سعی کردند به این وسیله مخالفت خود را با حضور چهرهای مانند ترامپ ابراز کنند.
نمونه سطحی و پایانی آن حضور رئیس جمهور معلومالحال آمریکا روی استیج مراسم اهدای کاپ قهرمانی به تیم چلسی بود؛ در حالی که همه رسانهها انتظار داشتند ترامپ جام را به کاپیتان چلسی داده تا آنها جشن قهرمانی را برپا کنند، او تا پایان مراسم و بالا سر بردن جام قهرمانی صحنه را ترک نکرد که در نوع خود حرکت عجیبی بود.
با نگاهی به گذشته نهچندان دور و شخصیت ترامپ متوجه میشویم فردی مثل او قصد دارد با استفاده از رویدادهای ورزشی، خود را با چهره خوبی در اذهان برجسته کند، به همین دلیل رفتار علیرضا فغانی، داور ایرانیالاصلی که از سوی کشور استرالیا در این مسابقه حضور داشت و اقدام به گرفتن عکس یادگاری با رئیس جمهور آمریکا کرد، واکنشهای منفی بسیاری را از سوی هم وطنان برانگیخت. رفتاری که ممکن است با بیان ساده اندیشانه جمله «فوتبال سیاسی نیست» موجه به نظر برسد اما وقایع اخیر دنیای ورزش و ماجراهایی مانند حذف روسیه از رقابتهای جام جهانی ۲۰۲۲ به خوبی اشتباه بودن آن را برای همه ثابت کرده است.
نباید فراموش کرد که کمتر از یکسال دیگر تا برگزاری جامجهانی باقی مانده و موضوع حضور برخی تیمها در این جام در هالهای از ابهام قرار دارد. در ۲۰ ژانویه ۲۰۲۵ فرمان اجرایی تازهای از سوی ترامپ مبنیبر ممنوعیت سفر به آمریکا توسط بعضی از اقلیتهای مذهبی و قومی اعلام شد و ورود شهروندان ۱۲ کشور از جمله ایران به ایالات متحده بهطور گسترده محدود و در مواردی ممنوع شد.
اگرچه کاخ سفید در بیانیهای در ۱۴ خرداد اعلام کرد که هدف از این تصمیم، محافظت از ایالات متحده در برابر «تهدیدات تروریستی خارجی» و «خطرات امنیتی و عمومی ناشی از ورود اتباع بیگانه» بوده است و این ممنوعیت شامل تیمهای ملی شرکت کننده در جام جهانی یا المپیک نخواهد شد، اما همچنان نگرانیهایی در مورد حضور ورزشکاران ایرانی در خاک آمریکا وجود دارد و ممکن است که ایالات متحده سعی کند با فشار سیاسی سنگاندازیهایی در این مسیر داشته باشد.
از ورزش برای اهداف دیپلماسی عمومی استفاده میشود
حمیدرضا غلامزاده، کارشناس دیپلماسی عمومی در گفتوگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: در سطح دیپلماسی ورزشی این موضوع مطرح است که از بستر ورزش برای اهداف دیپلماسیعمومی استفاده میشود، درواقع سیاستمداران برای نمایش یک وجهه مثبت از خود، حفظ میزبانی و همچنین برای تطهیر و تأیید گرفتن در مورد اقداماتشان گاه از محبوبیت ورزش و طرفداران آن استفاده میکنند.
وی در رابطه با شرکت دونالد ترامپ در فینال جام باشگاهها افزود: ترامپ به بهانه میزبانی جامجهانی پیشرو که در آمریکای شمالی خواهد بود و یکی از طرفین میزبانی آمریکا است، وارد ورزشگاه شد و سعی داشت حضور پررنگی داشته باشد، او سعی کرد در فضایی که تحت فشار است و اعتراضات و مخالفتهایی در سیاستهای داخلی و خارجیاش وجود دارد، یک تصویر مثبت و غیرسیاسی از خود به نمایش بگذارد و از این فرصت به بهترین نحو برای سفیدشویی خود در دید عموم استفاده کند.
بازیکنان چلسی انتظار داشتند ترامپ صحنه را ترک کند
کارشناس دیپلماسی عمومی کشورمان در خصوص جشن قهرمانی تیم چلسی و حضور دونالد ترامپ در کنار بازیکنان به روی جایگاه، عنوان کرد: لحظهای که بازیکنان چلسی میخواستند جام را بالایسر ببرند چندثانیهای مکث کردند و از ترامپ خواستند کنار رود تا جشن خود را برپا کنند و میشد حیرت و معذب بودن را در چهره بازیکنان مشاهده کرد، اما ترامپ روی جایگاه ماند و مشخص بود که میخواست در چنین لحظهای روی استیج باشد چراکه میدانست این فرصت خوبی برای نشان دادن خود در یک جایگاه غیرنظامی و غیرسیاسی است، اما در مقابل بازیکنان چلسی نگران وجه منفی و تأثیر منفی ترامپ روی خودشان بودند و حتی شاهد بودیم که هنگام اهدای مدال یکی از بازیکنان چلسی، ترامپ را به وضوح نادیده گرفت و از او رد شد.
غلامزاده در رابطه با ممنوعیت سفر به آمریکا و شرایط تیم ملی کشورمان برای حضور در رقابتهای جام جهانی ۲۰۲۶ آمریکای شمالی، تصریح کرد: ترامپ روی کاغذ میتواند مانع ورود ایران به کشور آمریکا و این مسابقات شود، اما از لحاظ قانونی و قواعد میزبانی تهیه ویزای افراد شرکتکننده بلامانع است، البته اگر بحثی خاص وجود داشته باشد که به کشور یا شخصی ویزا و اجازه حضور ندهند، موضوعی جداگانه است. آمریکا نمیتواند به ایران ویزا ندهد و طبق قانون نباید چنین اتفاقی رخ دهد، اما شرایط بهگونهای نیست که میزبانی از این کشور گرفته شود.
باید از دیپلماسی ورزشی استفاده کنیم
وی با بیان اینکه ما باید از بخش دیپلماسی ورزشی استفاده کنیم، گفت: اکنون سالهای زیادی است که معتقدند ورزش سیاسی نیست و ورزشکاران ما که در مقابل رژیم صهیونیستی به رقابت نمیپرداختند، میایستادند؛ در حالی که ما به آسانی میتوانستیم از طریق سیاسی آن را پیش برده و با بیان علت خود از مقابله با این کشور خودداری کنیم که این موضوعی مرسوم است و کشورهایی که با یکدیگر مشکلی اساسی داشتند از طریق فدراسیونها برای تقابل این دو کشور ممانعت میشد. باید مطالبهای داشته باشیم که اگر آمریکا به بازیکنان ایران ویزا ندهد، بازیهای ایران در کشوری مانند کانادا یا مکزیک برگزار شود، این موضوعی قابل مطالبه است و فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) چنین قابلیتی دارد که یا بازیهای ایران را در کشوری دیگر بچیند و یا آمریکا را مجبور به دادن ویزا کند.
سلامنظامی یک بروز دیپلماسیورزشی است
کارشناس دیپلماسی عمومی افزود: اگر فدراسیون جهانی فوتبال چنین کاری را انجام ندهد اوج سیاستکاری خود را نشان میدهد، اما فدراسیون فوتبال ما باید با پیش بردن راههای مختلف این مطالبه را انجام دهد؛ باید در این حوزه فعالانه کار و اقدام کرد و باید از عرصه ورزش درست استفاده شود.
غلامزاده تصریح کرد: در روزهای اخیر اقدامی بهصورت خود جوش میان ورزشکاران ما رایج شد که تحسینبرانگیز و مثالزدنی است و از زمان جنگ تحمیلی به کشور ما آغاز شد و آن هم ابراز ارادت و احترامی است که ورزشکاران ما در سطح جهانی نسبت به پرچم کشورشان انجام میدهند. در چند روز گذشته تیم ملی فوتبال بانوان کشورمان سلام نظامی داد که این حرکت یک بروز دیپلماسیورزشی است؛ یعنی اعتراض به تجاوز نظامی آشکار و ابراز اتحاد با مردم کشور در زمین ورزشی. این اقدامات بهصورت خود جوش انجام شده است و میتواند هدفمند و با برنامه صورت گیرد.
باید از فیفا خواستار تدابیری برای امنیت ورزشکاران ایرانی باشیم
وی تاکید کرد: ما باید برخی از مباحث را از پیش بیان کنیم و نسبت به آنها موضع بگیریم، به همین دلیل اکنون باید تجاوز آمریکا به خاک کشورمان را مطرح کنیم و از فیفا بخواهیم تدابیری برای امنیت ورزشکاران ایرانی بیندیشد، اینها شرایطی است که باعث میشود طرف مقابل برای امنیت و موضوعات دیگر تضمین دهد. اگر نگرانی از جانب کشور ایران ابراز شود ممکن است کشورهای دیگر نیز حساس شده، موضع بگیرند، نگران این اتفاقات شوند و از ما حمایت کنند.
غلامزاده خاطرنشان کرد: اینها موضوعاتی است که با استفاده از پویایی آنها شرایط ما بهتر خواهد شد، در ابتدا باید شرایط ویزا را بررسی کرده و همه جوانب را در نظر بگیریم و خطرات تهدید و اذیت کردن را مطرح کنیم تا با با طرح و گفتوگوی علنی در رسانهها از بروز مشکلات جلوگیری شود.
به گزارش ایمنا، در دنیای امروز که ورزش به ابزاری قدرتمند برای روایتگری، اعتراض، اتحاد و حتی تطهیر چهرههای سیاسی بدل شده است، بیتفاوتی به تحولات پیرامون آن، نادیده گرفتن یک میدان تأثیرگذار جهانیست. دیپلماسی ورزشی دیگر تنها مفهومی تزئینی یا شعاری نیست، بلکه میتواند به عنوان اهرمی مؤثر در تعاملات بینالمللی یا حتی ایستادگی ملی عمل کند. اگرچه حضور سیاست در میدانهای ورزشی گاهی ناخواسته و تحمیلی است، اما واکنش هوشمندانه و فعالانه نسبت به آن میتواند مسیر را به نفع منافع ملی تغییر دهد. حالا که جامجهانی پیشرو، به میزبانی کشوری برگزار میشود که خود عامل تهدید امنیتی علیه برخی ملتها از جمله ایران بوده، سکوت و انفعال نهتنها راهگشا نیست بلکه میتواند زمینهساز تبعیض و تحقیر شود. ورزش ایران باید با اتکا به سرمایههای انسانی خود و همراهی هوشمندانه رسانهها، فدراسیونها و نهادهای دیپلماسی، به جای انزوا، صدای روشنی از عدالتخواهی، عزت ملی و صلحطلبی در جهان باشد.
گزارش از: مهسا زینالعابدینی خبرنگار ایمنا
نظر شما