به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، بازار جهانی راهآهن در سال ۲۰۲۵ به رقم چشمگیر ۶۵۸.۴ میلیارد دلار رسیده است، در حالی که پنج سال پیش، این رقم کمتر از ۴۷۰ میلیارد دلار بود. پیشبینی میشود این بازار با نرخ رشد سالانه ۶ تا ۸ درصد تا سال ۲۰۳۰ به رشد خود ادامه دهد. علاوهبر این، سیستمهای هوشمند ریلی که مدیریت دیجیتال بلیت، تعمیر و نگهداری پیشبینیشده و بهینهسازی عملکرد را بر عهده دارند، از ۳۶.۵ میلیارد دلار در سال جاری به بیش از ۵۴ میلیارد دلار تا پایان دهه خواهند رسید.
هند؛ از شبکه بخار به ابرقدرت الکتریکی
توسعه شبکه ریلی هند از قرن نوزدهم و با ورود نخستین قطار بخار در سال ۱۸۵۳ آغاز شد. این شبکه ابتدا با هدف اتصال شهرهای بزرگ و تسهیل حملونقل کالا و مسافر شکل گرفت و بهتدریج به یکی از ستونهای زیرساختی و اقتصادی این کشور تبدیل شد. دولت هند با اجرای برنامههای گسترده نوسازی، از دهه ۱۹۸۰ بهتدریج خطوط ریلی را به سمت الکتریکیسازی سوق داد تا علاوهبر افزایش بهرهوری و سرعت، وابستگی به سوختهای فسیلی را کاهش دهد و آلودگی محیط زیست را مهار کند.
هند با شبکه ریلی گسترده و الکتریکی خود، یکی از برجستهترین الگوهای موفقیت در سال ۲۰۲۵ را رقم زده است. تا آوریل ۲۰۲۵، حدود ۹۸.۸ درصد از خطوط ریلی هند الکتریکی شدهاند که معادل ۶۸.۷ هزار کیلومتر ریل است. این تحول موجب کاهش وابستگی به دیزل و کاهش انتشار گازهای گلخانهای شده و هند را در زمره سبزترین شبکههای ریلی جهان قرار داده است. شبکه ریلی هند سالانه ۶.۹ میلیارد مسافر و ۱.۶ میلیارد تن را جابهجا میکند و با اتصال مناطق دورافتاده، نقش مهمی در رونق اقتصادی کشور ایفا میکند. این تلاشها هنوز به پایان نرسیده است؛ هند در سال ۲۰۲۵ بیش از ۲۲ میلیارد دلار برای نوسازی و افزایش ایمنی راهآهن اختصاص داده است.
اروپا؛ غلبه چالشها
سوئیس بهعنوان الگوی بینقص در بازار راهآهن اروپا شناخته میشود؛ شبکه ریلی این کشور دقیق، الکتریکی و بهصورت کامل در زندگی روزمره ادغام شده است. سوئیس در شاخص ریلی اروپا رتبه نخست را دارد و قطارهای آن با کمترین تأخیر و کمترین ردپای کربنی فعالیت میکنند، اما در مقابل، آلمان با مشکلات تأخیر و عقبماندگی زیرساختی روبهروست. تنها ۷۲ درصد قطارهای بینشهری در سال ۲۰۲۵ به موقع حرکت میکنند که کاهش قابلتوجهی نسبت به دوران پیش از پاندمی است. بدهی زیرساختی دویچهبان به ۹۲ میلیارد یورو رسیده است و نیاز به بازسازی گسترده وجود دارد.
در بریتانیا، پروژه ملیسازی شبکه ریلی با نام «راهآهن بزرگ بریتانیا» هنوز در مرحله تصمیمگیری است و مشکلات عملیاتی و تأخیرهای مکرر موجب نارضایتی عمومی شده است. کارایی عملیاتی پروژه پایین است؛ فقط حدود ۳۵ درصد از صندلیها پر میشوند و رانندگان قطار هم تنها حدود ۴۰ درصد از زمان خود را مشغول به کار هستند. ایستگاهها موظف شدهاند که بهصورت زنده آمار لغو و تأخیر قطارها را به نمایش بگذارند تا مسافران بهتر بتوانند وضعیت سفر خود را دنبال کنند. این شرایط نشان میدهد که سیستم راهآهن بریتانیا هنوز مسیر طولانی برای بهبود دارد.
پروژههای پرسرعت در اروپا همچنان در دست اجرا هستند اما چالشهای سیاسی و مالی مانع پیشرفت سریع شدهاند.
ایالات متحده؛ تسلط حملونقل بار بر مسافر
داستان راهآهن در ایالات متحده آمریکا دو روی متفاوت دارد؛ از یک طرف، بخش حملونقل ریلی بار همچنان ستون فقرات قدرتمند اقتصاد آمریکا است. خطوط ریلی این کشور سالانه میلیونها تن زغالسنگ، خودرو و کانتینر را در هزاران کیلومتر جابهجا میکنند. ترافیک بینمدلی که شامل کامیونها و کانتینرهایی است که روی قطارها حمل میشوند، به مدت ۲۱ ماه متوالی نسبت به سال قبل رشد داشته است. فقط در ماه مه ۲۰۲۵، حجم حملونقل بار ریلی ۶ درصد افزایش داشته است، هرچند در آغاز سال با شروعی کند همراه بود.
از طرف دیگر، آمریکا در زمینه حملونقل مسافری، عقبتر از رقبای خود است. شرکت آمترک که تنها سرویس ریلی مسافری ملی این کشور است، در حال بهبود است و در سال مالی ۲۰۲۳ حدود ۲۸.۶ میلیون مسافر جابهجا کرده که ۲۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است. با این حال، در مقایسه با اروپا و آسیا، شبکه قطارهای پرسرعت در آمریکا محدود به «کریدور شمال شرقی» است و در سایر مناطق وجود ندارد.
با تصویب قانون سرمایهگذاری در زیرساختها و اشتغال، مبلغ ۶۶ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۶ برای ارتقای شبکه ریلی آمریکا اختصاص پیدا کرده است. برنامههایی برای ایجاد مسیرهای جدید در ایالتهای کالیفرنیا، تگزاس و منطقه میانه غرب در دست اجراست. با این حال، بسیاری از کارشناسان نگران هستند که آمریکا هنوز اتحاد سیاسی و حمایت عمومی لازم برای تکرار موفقیتهای اروپا در حوزه قطارهای پرسرعت را ندارد و این موضوع میتواند مانع پیشرفت سریعتر شود.
آسیا؛ ابرقدرت آینده راهآهن
چین با شبکه راهآهن پرسرعت بیش از ۴۵ هزار کیلومتر، پیشتاز جهانی است و خطوط جدید در آن بهسرعت در حال توسعه هستند. این کشور بهطور مداوم در حال سرمایهگذاریهای گسترده برای گسترش شبکه ریلی است تا اتصال میان شهرها و مناطق مختلف را بهبود بخشد و زمان سفر را به حداقل برساند. این شبکه عظیم، نهتنها حملونقل داخلی را متحول کرده است، بلکه نقش مهمی در رشد اقتصادی و کاهش آلودگی هوا ایفا میکند.
ژاپن نیز با مدلهای جدید قطار شینکانسن، توانسته سرعت حرکت قطارها را افزایش دهد و مقاومت آنها را در برابر زلزلههای احتمالی بهبود ببخشد. این پیشرفتها موجب شده است که شینکانسن همچنان یکی از ایمنترین و سریعترین سیستمهای راهآهن پرسرعت جهان باقی بماند و الگویی برای سایر کشورها باشد.
کشورهای آسیایی دیگر همچون کره جنوبی و تایلند نیز در حال گسترش خطوط پرسرعت خود هستند تا به شبکههای حملونقل مدرن و کارآمد دست پیدا کنند. بهعنوان نمونه، پروژه راهآهن پرسرعت تایلند-چین که در حال اجراست، نمونهای برجسته از تلاشهای منطقهای برای افزایش اتصال میان کشورها و توسعه گردشگری است. این پروژه با ایجاد مسیرهای سریع و راحتتر بین دو کشور، علاوهبر تسهیل حملونقل مسافران و کالاها، به رشد اقتصادی و تبادل فرهنگی در منطقه نیز کمک میکند.
عربستان سعودی؛ قطارهای لوکس در دل صحرا
عربستان سعودی در سال ۲۰۲۵ با رشد چشمگیر حملونقل ریلی، وارد عرصهای جدید شده است. تنها در سه ماهه اول سال، بیش از ۳۵ میلیون مسافر از قطارهای این کشور استفاده کردهاند که بخش عمده آن مربوط به متروی ریاض با ۲۵ میلیون مسافر و قطار فرودگاهی جده با ۶ میلیون مسافر است. متروی ریاض با ۱۷۶ کیلومتر طول و ۸۵ ایستگاه، بزرگترین سیستم متروی بدون راننده جهان است که در سال ۲۰۲۴ افتتاح شده و در ژانویه ۲۰۲۵ خط نارنجی آن به بهرهبرداری رسید. این مترو به کاهش ترافیک و بهبود کیفیت زندگی شهری در ریاض کمک چشمگیری کرده است.
پروژههای بزرگتری همچون پل ریلی «لندبریج» که جده را به ریاض و خلیج فارس متصل میکند، در دست اجراست و هدف آن ایجاد شبکه ریلی یکپارچه در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است. خط جدید دمام-جبیل نیز به افزایش ظرفیت حمل بار کمک میکند. در بخش گردشگری، قطار لوکس «رؤیای صحرا» با ۴۰ کابین مجلل، مسیر ۸۰۰ مایلی از ریاض تا القریات را طی میکند و ترکیبی از مهماننوازی پنجستاره و روایت فرهنگی را ارائه میدهد.
فناوریهای هوشمند؛ انقلاب دیجیتال در راهآهن
علاوهبر توسعه خطوط، انقلاب دیجیتال در راهآهن در حال شکلگیری است. استفاده از حسگرهای اینترنت اشیا برای تشخیص خرابیها، الگوریتمهای هوش مصنوعی برای بهینهسازی برنامهها، فناوری بلاکچین برای امنیت بلیت و بار و محاسبات لبهای برای تحلیل دادههای لحظهای، از جمله فناوریهایی هستند که تا سال ۲۰۳۰ بازار سیستمهای هوشمند ریلی را به بیش از ۵۴ میلیارد دلار خواهند رساند.
اکنون در سال ۲۰۲۵، راهآهن جهانی در نقطه عطفی تاریخی قرار دارد؛ از شبکههای الکتریکی هند و خطوط پرسرعت چین تا متروهای مدرن عربستان و فناوریهای هوشمند دیجیتال، همه نشان میدهند که راهآهن میتواند موتور اصلی تحول حملونقل پایدار و کارآمد در جهان باشد. با این حال، چالشهایی همچون کمبود سرمایهگذاری در بعضی مناطق و مسائل سیاسی، همچنان سر راه پیشرفت وجود دارد.
نظر شما