به گزارش خبرگزاری ایمنا، شهرها بهعنوان زندهترین عرصههای تعامل انسان با محیط زیست و جامعه، تنها با مشارکت فعال شهروندان میتوانند به زیستپذیری و پایداری دست پیدا کنند، در دنیای امروز، نگهداری از فضاهای شهری، پارکها و معابر عمومی تا زیرساختهای فرهنگی و ورزشی دیگر تنها وظیفه نهادهای دولتی و شهرداریها نیست، بلکه نیازمند همکاری و مسئولیتپذیری جمعی شهروندان است، این مشارکت نه تنها بار مالی مدیریت شهری را کاهش میدهد، بلکه حس تعلق خاطر به شهر را تقویت کرده و کیفیت زندگی را برای همه ذینفعان ارتقا میبخشد.
مشارکت عنصر حیاتی در فرایند توسعه پایدار تلقی میشود و از آن به عنوان حلقه مفقوده فرایند توسعه یاد میکنند؛ به اعتقاد کارشناسان، مشارکت موجب افزایش شایستگی و کرامت در افراد میشود، همچنین روشها و رویکردهای مشارکتی برای ایجاد انگیزه در مردم، یکی از راهبردهای مورد توافق برنامهریزان توسعه اجتماعی و اقتصادی است.
مشارکت شهروندی بهعنوان یک کنش اجتماعی، یکی از مهمترین مولفهها در راستای رسیدن به توسعه پایدار شهری است؛ در حقیقت مشارکت اجتماعی فقط کار جمعی نیست، بلکه یک نوع تفکر جمعی، تصمیمگیری جمعی، تولید جمعی و در نهایت استفاده جمعی است که سبب افزایش درک و آگاهی شهروندان از مسائل مربوط به خودشان و نیاز متقابل به یکدیگر میشود، همچنین به ایجاد جامعه بهتر کمک میکند و تواناییهای یک جامعه را برای هماهنگ کردن کنشهای افراد به منظور توسعه و بهبود کالاهای جمعی ارزشمند، تقویت و حکومتگری بهتری میکند.
هر چه ارتباط بین شهروندان و محیط اطراف آنها بیشتر باشد، گرایش آنها به مشارکت فعال برای افزایش رفاه جامعه بیشتر میشود، از اینرو مشارکت عمومی به یکی از ابزارهای مؤثر و عنصر کلیدی در فرایند تصمیمگیری در حوزههای فعالیتی با هدف ارتقای کیفیت زندگی شهروندان بهویژه در کشورهای تحت توسعه تبدیل شده است.
مشارکت شهروندان در حفظ فضاهای شهری، دستاوردهای چندبعدی به همراه دارد، از منظر زیستمحیطی، مشارکت فعال در کاشت درختان، تفکیک زباله و جلوگیری از تخریب فضای سبز، به کاهش اثرات تغییرات اقلیمی و بهبود کیفیت هوا کمک میکند، از جنبه اجتماعی، برنامههایی مانند نگهداری جمعی از زمینهای بازی کودکان یا مشارکت در نظافت محله، حس همبستگی و اعتماد متقابل میان ساکنان را تقویت میکند، حتی از نگاه اقتصادی، مطالعات نشان میدهد هر یک میلیون تومان سرمایهگذاری در آموزش و توانمندسازی شهروندان برای مراقبت از فضاهای عمومی، میتواند تا ۱۰ میلیون تومان از هزینههای تعمیرات و بازسازی زیرساختهای شهری بکاهد.
حضور و مشارکت شهروندان در اداره امور شهر از اصول تحققپذیر توسعه پایدار و اصیلترین شیوههای رشد ملی بهشمار میرود؛ این نوع مشارکت در امور شهری تنها به بهرهوری بیشتر آنها از خدمات عمومی منجر نمیشود، بلکه در توسعه و بازطراحی جوامعی به مراتب قدرتمندتر و کارآمدتر از گذشته سهیم است و زمانی که مقامات مردم را در تصمیمگیریهای شهری سهیم میکنند، نظرات و انتقادات آنها را در طراحی شهری مورد توجه قرار میدهند و از این روش به بهبود خدمات کمک میکنند.
مشارکت شهروندان زیرساختهای شهر را تکمیل میکند
محمد نورصالحی، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به لزوم مشارکت شهروندان در مدیریت شهر اظهار میکند: واژه مشارکت تنها بهمعنای سرمایهگذاری و مالی نیست، بلکه مشارکت شهروندان در راستای بهبود وضعیت شهر با اقدامات متفاوت از جمله ترافیک، استفاده صحیح از خودرو، رعایت قوانین و مقررات، آلوده نکردن محیط شهر، رسیدگی به فضای سبز و بازیافت پسماند، مهمتر از مشارکت مالی و سرمایهگذاری است.
وی با بیان اینکه مشارکت شهروندان ضرورت یک شهر است، ادامه میدهد: مشارکت شهروندان در تکمیل زیرساختهای شهر از جمله حملونقل عمومی و سایر نیازهای شهر از الزامات است.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان تاکید میکند: مشارکت در اداره شهرها شامل حوزههای مختلفی از جمله فرهنگی، اجتماعی، اداری و اقتصادی میشود.
نورصالحی با بیان اینکه مشارکت شهروندان از جمله اقداماتی است که شهر را به سمت مطلوبیت و آرام میکشاند، میگوید: این مشارکت در خدمات مورد نیاز شهر از جمله آموزشی، بهداشتی-درمانی، ورزشی و فرهنگی موجب بهبود وضعیت شهر میشود.
شوراهای شهر برآمده از یک نظام انتخابی از طرف شهروندان هستند
امیرحسین شبانی، دکترای شهرسازی به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: رویکردهای مدیریت و برنامهریزی از بالا به پایین از طرف جامعههای شهروندی، اقلیتهای شهرنشین، صداهای خاموش شهر، گروههای کمبضاعت و زنان مورد انتقادهای جدی قرار گرفت و این موضوع موجب شد تا تجدید نظرهایی در نظریهها و برنامهریزی شهری از بالا به پایین آغاز شود.
وی ادامه میدهد: زمینههای ایجاد فضای گفتوگو با مشارکت در راستای تحقق شهرهای مردممحور با فرهنگسازی، آموزش و ایجاد سازوکارهای مشارکتی باید مهیا شود.
دکترای شهرسازی تاکید میکند: در این راستا شوراهای شهر برآمده از یک نظام انتخابی از طرف شهروندان هستند و سعی کردهاند تا فضای ارتباط با جامعه شهروندی و نظام مدیریتی را تسهیل کنند، همچنین با این اقدام اتفاقات خوبی در شهرهای حکومت جمهوری اسلامی رقم خورده است.
شبانی با بیان اینکه فرهنگسازی مشارکت از آموزش ردههای پایین از جمله مدارس آغاز شده است و به آموزش شهروندی در فرهنگسراها ختم میشود، میگوید: در طول تاریخ برنامهریزی و مدیریت شهری بهویژه از دهه ۸۰ میلادی به بعد تغییرات زیادی کرده است.
وی خاطرنشان میکند: شهرسازی مشارکتی، یکی از اصلیترین موارد توجه به اکثریت جوامع در مدیریت و برنامهریزی است.
دکترای شهرسازی با بیان اینکه شورای اسلامی شهر یکی از نشانههای شهرهای مردممحور است، تصریح میکند: شوراهای اسلامی شهرها یکی از مهمترین ساختارهایی است که مشارکت شهروندی را در کشور در یک چهارچوب قانونی و نظاممند معنادار میکند.
شبانی میافزاید: تلاش شده است به شکلهای مختلف از جمله شورای اسلامی شهر برای مشارکت سهمی قائل شویم، اما مسیری طولانی تا رسیدن به نقطه ایدهآل (شهرهای مردممحور) داریم، زیرا در حال حاضر فرهنگسازی، آموزش و زمینهسازیهای مناسب برای جامعه شهروندی مشارکتجو مهیا نشده و این موضوع نیازمند برنامهریزی، سیاستگذاری و زیرساختهای مشارکتی است.
وی تاکید میکند: شهرسازی مشارکتی شهر را مجموعهای از ذینفعان میداند و تمام این ذینفعان باید در جلسات مدیریت شهری حاضر شوند و به این معنا نیست که تصمیمات و مدیریت شهر تنها به عهده مدیران باشد.
دکترای شهرسازی با بیان اینکه زیرساختهای فرهنگ مشارکت و منظر ذهنی مشارکتجو در ساختارهای شهری مهمتر از ایده برنامهریزی مشارکتی یا شهرهای مردممحور بوده و از مهمترین نیازهای شهروندان است، میگوید: شوراهای اسلامی شهرها گفتمان مشارکتی را در کنار مدیریت شهری مهیا کرده است و سازوکاری برای تأثیرگذاری ایجاد میکند.
اصفهانِ زیبا، با دستهای مشترک؛ هر نهاد سهمی از زیباسازی شهر را بر دوش میکشد
حمید قنادنیا، مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: برای کارهای مشارکتی این سازمان، از سالهای قبل فصل مشترکی با تمام سازمانهای داخل شهرداری، معاونتها، مناطق و ادارات دولتی خارج از شهرداری همچون اداره گاز، آب، مخابرات و کمیته امداد تعریف شده و به یک پروژه رسیدهایم.
وی میافزاید: ساماندهی صندوقهای صدقات کمیته امداد که جزو مبلمان شهری است، کیوسکهای تلفن اداره مخابرات که کاربرد کمتری دارد، رنگآمیزی تیرهای برق که باید در تمام شهر یکدست شود و با سازمان پسماند در قالب برگزاری سمپوزیوم هنری با استفاده از مواد بازیافتی از جمله فصل مشترکهایی است که با سازمانها استخراج شده و به پروژه رساندهایم، تعداد زیادی انجام شده و تعدادی باقی مانده است.
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان با بیان اینکه در قالب سیستم و بوروکراسی اداری کار را پیش بردیم، ادامه میدهد: برای مثال اداره گاز یا سایر ادارات که در خیابانهای اصلی است و موقعیت مکانی خوب و بدنه خوبی دارد، یکی از پروژههایی که سازمان زیباسازی بهصورت مشارکتی آغاز کرده، این است که طرح و مشاوره زیباسازی بهعهده سازمان و اجرا بهعهده اداره مربوطه قرار داده شده است، با موضوع مربوط به همان اداره، برای اداره برق در راستای مصرف بهینه برق یک کار هنری بر دیواره اداره برق انجام دهیم که کار هنری و فرهنگسازی است.
قنادنیا با اشاره به مزایای انجام کار مشارکتی با سایر ادارات تصریح میکند: هنگامی که اداره طرح و مشاوره را از سازمان دریافت میکند و اجرا را انجام میدهد، در حفظ و نگهداری نیز کوشا است، برای مثال اگر چراغ نورپردازی خاموش شود، اقدام به تعمیر آن میکند یا بهصورت دورهای رنگآمیزی انجام میدهد؛ در واقع در قالبی ارگانهای مختلف را در زیباسازی شهر به مشارکت گرفتیم.
وی با اشاره به مشارکت با هیئتهای مذهبی خاطرنشان میکند: در قسمت آذینبندی نیز تبلیغات هیئتهای مذهبی توسط شهرداری انجام میشد، کارهای مذهبی هرچقدر مردمیتر باشد، دوام و تداوم بیشتری دارد، درواقع هنگامی که مردم مشارکت میکنند علاوه بر اینکه دوام بیشتری دارد، در حفظ و نگهداری آن کوشاتر هستند.
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان اظهار میکند: تعدادی المان در کارگاه فنی وجود دارد و طبق مصوبه شورای اسلامی شهر میتوانیم در اختیار هیئتهای مذهبی قرار دهیم، بهدلیل اینکه هیئتها برای مناسبت بعدی از این المان استفاده میکنند، در حفظ و نگهداری آن کوشا هستند.
قنادنیا با اشاره به مشارکت مردمی در امر نگهداری میافزاید: طراحی محوطه چند منظوره را در یک منطقه انجام میدهیم، برای مثال فضای سبزی بلااستفاده است، طراحی و دیوارنگارهای انجام میدهیم و تبدیل به یک نشیمنگاه یا پیرنشین میکنیم، این اقدام بهنفع ارتقای فعالیت کسبه است، از اینرو مشارکت و حتی هزینه را پرداخت میکنند.
وی با بیان اینکه در حوزه نگهداری مبلمان سطح شهر تلاش میکنیم این موارد را در طراحیها مد نظر قرار دهیم، میگوید: بخشی از مبلمان شهری داخل پارکهای عمومی است، برای حفظ و نگهداری این مبلمان ابتدا نیاز به فرهنگسازی است که مردم اصفهان در این حوزه بسیار با فرهنگ و پیگیر هستند؛ پس از طراحی، مبلمان تحویل مدیریت نت و سپس تحویل مدیریت پارک داده میشود، اما سعی میکنیم در طراحی اولیه مبلمان شهری به نگهداری و تخریبگرایی توجه کنیم.
مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان تصریح میکند: در هر صورت بهرغم تمام تمهیدات و مشارکتها، پس از نصب در پارکها، نمیتوان برای هر نیمکت نگهبان گذاشت و باید توسط مردم حفظ شود؛ تمام این وسایل از سرمایه خود مردم است و شهرداری منابع درآمدی دارد که برای حفظ و گسترش شهر استفاده میکند، بنابراین هرچقدر این وسایل عمر بیشتری داشته باشد، برای مسائل زیستمحیطی و سایر موارد بهتر است.
به گزارش ایمنا، حفظ فضاهای شهری بدون مشارکت شهروندان، نهتنها هزینهبردار است، بلکه به ایجاد شکافی عمیق بین مردم و مدیریت شهری منجر میشود. شهرهایی که توانستهاند این مشارکت را نهادینه کنند (مانند تجربه محلهگرایی در اصفهان یا پروژههای محیط زیستی در شمال کشور) ثابت کردهاند که شهروندان میتوانند به «نگهبانان آگاه» تبدیل شوند.
نظر شما