به گزارش خبرگزاری ایمنا، هنر سفالگری در ایران، به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین هنرهای بشری، همواره در معرض تحولی گسترده و چالش‌های بی‌پایانی بوده است. از یک‌سو، هنرمندان این رشته با عشق و علاقه‌ای خاص به خلق آثار هنری و زیبایی‌های این هنر مشغولند و از سوی دیگر، با موانع اقتصادی، کمبود امکانات و حمایت‌های ناچیز روبه‌رو هستند. این هنر که قرن‌هاست در دل تاریخ ایران ریشه دوانده است، نیاز به توجه ویژه از سوی دولت و نهادهای فرهنگی دارد تا دوباره جان تازه‌ای به خود بگیرد.
سفالگری به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین هنرهای دستی بشر، نقش مهمی در تاریخ و تمدن انسان‌ها ایفا کرده است. این هنر نه‌تنها به‌عنوان ابزاری برای ساخت ظروف و وسایل کاربردی مورد استفاده قرار گرفته، بلکه به‌عنوان رسانه‌ای برای بیان فرهنگ، اعتقادات و هنر جوامع مختلف شناخته شده است؛ سفالگری به انسان‌ها امکان می‌دهد تا نیازهای روزمره خود را برطرف کنند و در عین حال، زیبایی و خلاقیت را در زندگی خود وارد کنند. این هنر به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی، هویت و تاریخ جوامع را حفظ و به نسل‌های بعدی منتقل می‌کند.
از جنبه اقتصادی، سفالگری نیز اهمیت قابل توجهی دارد؛ در بسیاری از مناطق جهان، به‌ویژه در جوامع محلی و روستایی، سفالگری منبع درآمدی برای هنرمندان و صنعتگران است. تولید و فروش محصولات سفالی نه تنها به اقتصاد محلی کمک می‌کند، بلکه موجب رونق گردشگری فرهنگی نیز می‌شود. گردشگران اغلب به دنبال خرید صنایع دستی منحصربه‌فرد هستند و سفالگری به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین صنایع، نقش مهمی در جذب علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر ایفا می‌کند.
از نظر روان‌شناختی و اجتماعی، سفالگری به‌عنوان یک فعالیت خلاقانه و درمانی نیز شناخته می‌شود. کار با گل و خلق آثار هنری می‌تواند استرس را کاهش دهد و به افراد کمک کند تا با تمرکز و آرامش بیشتری به زندگی خود بپردازند. این هنر برای همه به‌ویژه برای کودکان و افراد مسن مفید است، زیرا هماهنگی بین دست و چشم را بهبود می‌بخشد و خلاقیت را تقویت می‌کند، علاوه بر این، سفالگری به‌عنوان یک فعالیت گروهی می‌تواند موجب ایجاد ارتباطات اجتماعی قوی‌تر و تقویت روحیه همکاری بین افراد شود.
نگاه تولیدی یا هنری؟
بر این اساس منیژه آرمین، هنرمند سفالگر در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: اگر نگاه هنرمند به سفالگری نگاهی تولیدی باشد، ممکن است فرصتی برای کار و درآمد وجود داشته باشد، اما اگر نگاه، هنری باشد، شرایط دشوارتر خواهد بود. در دنیای هنر، آثار هنری همیشه نیاز به زمان، صبر و فرایندهای پیچیده دارند و به همین دلیل ممکن است از لحاظ اقتصادی به سرعت به نتیجه نرسند.
وی در ادامه افزود: کار هنری همچون پنیر نیست که همه بخواهند آن را بخرند، اما در طول زمان، افرادی هستند که به ارزش‌های هنری واقفند و می‌توانند کارهای هنری را درک کنند؛ هنر سفال در ابتدا شاید مخاطب فوری نداشته باشد، اما به مرور زمان کسانی که دارای معرفت‌های فرهنگی هستند، آن را خواهند شناخت و به آن ارزش خواهند داد.
چالش‌های دولت و حمایت‌های فرهنگی
سفالگر تاکید می‌کند: یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که هنرمندان سفالگر با آن روبه‌رو هستند، کمبود حمایت‌های دولتی است؛ دولت‌های مختلف هیچ‌گاه سرمایه‌گذاری خاصی روی هنر سفالگری نکرده‌اند. با وجود اینکه این هنر تاریخچه‌ای ۳۰۰۰ ساله دارد و جزو میراث فرهنگی ایران به‌شمار می‌آید، دولت‌ها به‌طور معمول توجه کمی به آن دارند.
وی یادآور شد: دولت‌ها به دنبال نتایج فوری هستند و برای چنین هنری که نیاز به زمان برای رشد دارد، سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. اگر دولت‌ها نگاه بلندمدت‌تری به این هنر داشته باشند، می‌توانند به آن رونق بخشند و حتی در عرصه صادرات، جایگاهی برای سفال ایران ایجاد کنند.
لزوم توجه به آموزش و تربیت نسل جدید
آرمین تصریح می‌کند: به‌تازگی حرکت‌های مثبتی در زمینه آموزش سفالگری آغاز شده است؛ در گذشته، آموزش‌های مرتبط با این هنر در دبیرستان‌های فنی‌وحرفه‌ای وجود داشت، اما پس از مدتی تعطیل شد. اکنون دوباره با آغاز برنامه‌های آموزشی در مدارس و دانشگاه‌ها، زمینه برای تربیت هنرمندان جوان فراهم شده است، اما از آنجا که سفالگری کار سختی است، بسیاری از افراد نمی‌توانند در این مسیر باقی بمانند. با این وجود، عده‌ای با پشتکار و علاقه ادامه می‌دهند و توانسته‌اند به مقام‌های مختلف دست پیدا کنند.
وی اظهار کرد: بزرگ‌ترین مشکل هنرمندان سفالگر، نبود امکانات کافی برای تولید آثار هنری است. وسایل سفالگری به شدت گران است و بسیاری از هنرمندان قادر به خرید تجهیزات ضروری همچون کوره و لعاب نیستند. این مشکل اصلی است که به‌طور کلی تمام هنرمندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ چالش بعدی مشکل مکانی برای انجام فعالیت است؛ جایی که هنرمندان بتوانند به‌راحتی به امکانات مورد نیاز دسترسی داشته باشند و آثار خود را با کیفیت بالاتری خلق کنند.
دولت و حمایت از هنر سفال
هنرمند تصریح کرد: برای شکوفایی واقعی هنر سفال در کشور، نیاز به حمایت‌های دولت و نهادهای مربوط وجود دارد؛ دولت باید به‌طور جدی از هنرمندان سفالگر حمایت کند و زمینه را برای معرفی آثار هنری سفالین در سطح بین‌المللی فراهم کند. تنها در این صورت است که می‌توانیم این هنر را به دیگر کشورها معرفی کنیم و به صادرات آن بپردازیم.
به گزارش ایمنا، سفالگری به‌عنوان یک هنر پایدار و سازگار با محیط زیست مورد توجه قرار گرفته است؛ مواد اولیه مورد استفاده در سفالگری، همچون خاک رس، طبیعی و قابل بازیافت است و فرایند تولید آن به‌طور معمول آلودگی کمتری نسبت به سایر صنایع دارد. این ویژگی‌ها موجب شده است تا سفالگری به‌عنوان یک هنر دوستدار محیط زیست شناخته شود و در دنیای امروز که توجه به مسائل زیست‌محیطی افزایش یافته است، اهمیت آن بیش از پیش آشکار شود، بنابراین سفالگری نه‌تنها به‌عنوان یک هنر، بلکه به‌عنوان یک شیوه زندگی پایدار و مسئولانه نیز مورد احترام است.
هنر سفالگری با همه چالش‌ها و مشکلاتی که در مسیر خود دارد، همچنان یکی از گران‌بهاترین بخش‌های فرهنگ و هنر ایرانی است. برای شکوفایی این هنر، نیازمند به همکاری‌های بیشتر بین هنرمندان، نهادهای دولتی و بخش خصوصی هستیم. اگر امکانات و بسترهای لازم فراهم شود، می‌توان امیدوار بود که سفالگری ایرانی نه‌تنها در داخل کشور، بلکه در سطح بین‌المللی نیز شناخته شود.
نظر شما