به گزارش خبرگزاری ایمنا، بنا به تعریف سازمان یونسکو میراث فرهنگی به بناها و اشیا محدود نمی‌شود و بر همین اساس است که این مفهوم دربردارنده سنت‌ها و تجلی زنده برجای مانده از نیاکان ما نیز می‌شود که نسل به نسل و سینه به سینه به ما منتقل شده است.
سنت‌های شفاهی، هنرهای نمایشی، اعمال اجتماعی، آئین‌ها، رویدادهای جشنی، دانش و اقدامات مربوط به طبیعت و کیهان، دانش و مهارت‌های تولید صنایع سنتی از جمله مواردی به حساب می‌آید که اگر چه بسیار آسیب‌پذیر است، اما امروزه به عاملی مهم برای پاسداری از گوناگونی فرهنگی در مقابل جهانی‌شدن فزاینده تبدیل شده است و در این مسیر درک میراث فرهنگی ناملموس در جوامع مختلف به گفت‌وگوهای میان‌فرهنگی کمک می‌کند و احترام متقابل به دیگر سبک‌های زندگی را ترویج می‌کند.
بر اساس این توضیحات و با توجه به اهمیت این موضوع، سازمان یونسکو در اقدامی شروع به ثبت میراث فرهنگی و معنوی بشر از تمام کشورها کرد و در ادامه این مسیر، کمیسیون‌های ملی در هر کشور ایجاد شد تا میراث ناملموسی را که حائز شرایط لازم برای ثبت و پاسداری در سطح جهانی است را به سازمان معرفی کنند و زمینه‌سازی‌های لازم برای بازدید کارشناسان یونسکو را انجام دهند؛ در ایران نیز در سال ۱۳۸۹ «مهارت فرش‌بافی فارس» به‌عنوان نخستین میراث برجسته ناملموس ایرانیان در سازمان جهانی یونسکو به ثبت رسید و تاکنون ۲۴ عنوان از میراث ناملموس ایران (که برخی از موارد آن با دیگر کشورها نیز مشترک است) به ثبت جهانی رسیده است که مرور به معرفی آن‌ها خواهیم داشت:
هنر ساختن و نواختن کمانچه
این هنر ایرانی بیش از هزار سال قدمت دارد و از عناصر اصلی موسیقی فولکلور ایران است و از ایام دور در گردهمایی‌های اجتماعی و فرهنگی ایرانیان نقشی کانونی داشته است؛ در حال حاضر نواختن کمانچه هم سینه به سینه و هم به صورت آکادمیک صورت می‌گیرد و از این ساز برای نواختن موسیقی با بن‌مایه‌های مختلف استفاده می‌شود.
همچنین در کنار نوازندگی، ساخت کمانچه هم از مشاغلی است که رایج است؛ این ساز به‌صورت انفرادی یا در ارکستر نواخته می‌شود و در حال حاضر توسط نوازندگان آماتور و حرفه‌ای و همچنین فراگیران و استادان نواخته می‌شود.
کمانچه از سازهای جدانشدنی از فرهنگ موسیقیایی ایران زمین است و از آنجا که ساخت این ساز از شیوه‌های مستقیم کسب درآمد است، سازندگان آن را بخش مهمی از میراث فرهنگی ناملموس اجتماعاتشان به حساب می‌آورند؛ نوازندگان نیز با نواختن کمانچه درون‌مایه‌های بسیار متنوعی را، از درون‌مایه‌های اسطوره‌ای تا عرفانی و کمدی، بیان می‌کنند.
قابل توجه است که در اشعار برخی مانند مسعود سعد در قرن هشتم هجری نام این ساز ذکر شده است و در نقاشی‌های تالار چهل‌ستون اصفهان (دوره‌ی صفویه) نوازنده کمانچه مشاهده می‌شود در دوره صفویه این ساز یکی از معتبرترین سازهای ایرانی به شمار می‌رفته است.
در سال ۱۳۹۶ هنر ساختن و نواختن کمانچه در فهرست میراث معنوی یونسکو ثبت شد.
مهارت سنتی ساختن و نواختن دوتار
دوتار یکی از مهم‌ترین سازهای زهی-زخمه‌ای فولکلوریک جوامع محلی روستایی و شهری ایران است که به شکل یک کاسه از جنس چوب توت و دسته‌ای بلند از جنس چوب زردآلو یا گردو ساخته می‌شود.
به‌طور کلی دوتار ایرانی یکی از مهم‌ترین و کهن‌ترین ابزارهای موسیقی ایرانی است که طی قرن‌ها در گستره پهناوری از ایران نواخته می‌شده و هم‌اکنون نیز از جمله سازهای موسیقایی معاصر ایران است.
لازم به ذکر است که پرونده مهارت‌های سنتی ساختن و نواختن دوتار در چهاردهمین اجلاس کمیته میراث بشری ناملموس یونسکو در کلمبیا در فهرست میراث جهانی قرار گرفت. این چهاردهمین پرونده میراث ناملموس ایران است که به ثبت جهانی می‌رسد.
نظر شما