به گزارش خبرگزاری ایمنا، گردشگری به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و شاخص‌ترین صنایع دنیا از نظر اقتصادی بیشترین دریافت‌های ارزی را حاصل می‌کند و نقش مهمی در سرمایه‌گذاری، ایجاد درآمد برای دولت‌ها و اشتغال‌زایی داشته است. در قرن ۲۱ گردشگری به ابزاری برای ارتقای کیفی زندگی و به یکی از محورهای شکل دهنده اقتصاد جهان تبدیل شده است و گردشگری صنعتی است که توسعه آن نیازمند شناخت و آگاهی کافی از مسائل و عواملی مؤثر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در هر منطقه است.
شهر اصفهان مملو از آثار تاریخی و مکان‌های گردشگری بسیار زیاد است و همین امر موجب می‌شود سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب کند؛ این کلان‌شهر را می‌توان به یک تصویر بی‌نقص از تاریخ شباهت داد که در آن ذوق و هنر اصیل ایرانی به وضوح دیده می‌شود و همین امر موجب شده تا اصفهان را نصف جهان بنامند. خانه‌های تاریخی اصفهان بر اساس نیازهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی انسان به‌عنوان کاربر فضا و همچنین در ارتباط با بستر طبیعی، بنا شده است. حفاظت از آن‌ها به منزله پاسداشت هویت ملی بوده و آگاهی از نحوه عملکرد و نقش اجتماعی آن مبنایی برای شناخت و تبیین نظام مدیریت حفاظتی از این عناصر ارزشمند بافت‌های تاریخی اصفهان است.
در پنجمین قسمت از فصل دوم برنامه تلویزیونی «اصفهان من» که با حضور وحید مهدویان معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان و علیرضا حبیبی سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برگزار شد، در ارتباط با احیای بافت تاریخی و تأثیری که این بناها در جذب گردشگر دارد، مباحثی مطرح و تبادل نظر شد.
ابتدای برنامه دغدغه‌ها و مشکلات مدیران و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در ارتباط با احیای بافت تاریخی و پاسخ به این سوال که «اگر جای شهردار اصفهان بودید، چه می‌کردید؟» پخش شد و در ادامه معاون شهردار به همراه سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث نظرات خود را درباره پیشنهادهای این مدیران مطرح کردند.
حفاظت از بافت تاریخی به‌عنوان ارزش‌های هویتی و میراثی مردم ایران
محمدحسین عطاپور، مدیر و سرمایه‌گذار در بافت تاریخی: مشکل کف‌سازی کوچه‌هایی که بافت تاریخی دارد باید رفع شود. با توجه به اینکه بعضی بناها همسطح کوچه اصلی نیستند، انتظار داریم شهرداری کف‌سازی مناسب انجام شود و برای تسهیل عبور و مرور خودروهای امدادی این کوچه‌ها تعریض شود تا در صورت بروز مشکلی همچون آتش‌سوزی یا دیگر حوادث خودروهای امدادی بتوانند از این کوچه‌ها به راحتی عبور کنند؛ همچنین دستورالعملی برای هتل‌ها وجود دارد که می‌توانند یک طبقه مازاد بسازند، اما با توجه به اینکه این دستورالعمل بین شهرداری و میراث وجود دارد، برای خانه‌های تاریخی که پایین‌تر از سطح کوچه هستند این موضوع صدق نمی‌کند.
مهدی حکمی‌ها، مدیر و سرمایه‌گذار در بافت تاریخی: اکثر اقامتگاه‌های سنتی در بافت‌های مشخصی از شهر قرار گرفته‌اند؛ ابن‌سینا و جلفا محله‌هایی است که در آن‌ها اقامتگاه‌های زیادی وجود دارد و گردشگر برای رفتن از این اقامتگاه‌ها و بازدید از مکان‌های تاریخی با مشکلات زیادی مواجه می‌شود.
اگر شهرداری در این راستا خودروهای توریستی در نظر بگیرد و اطلاع‌رسانی کند که در چه ساعاتی از چه مسیری عبور می‌کند تا گردشگران بتوانند زمان خود را با این خودروها برنامه‌ریزی کنند یا تور گردشگری برای آن‌ها در نظر بگیرد تا گردشگر بداند از مکان‌های تاریخی اصفهان با چه اولویتی بازدید کند، گردشگر از سردرگمی درمی‌آید و موجب کاهش حجم ترافیک می‌شود، همچنین با در اختیار قرار دادن بلیت‌های اماکن گردشگری توسط شهرداری به مدیر هتل‌ها، میهمان‌ها می‌توانند با برنامه‌ریزی از اماکن گردشگری و تفریحی دیدن کنند.
وحید مهدویان، معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان: یکی از موضوعات مطرح شده، کف‌سازی معابر تاریخی بود که در سال جاری شهرداری اصفهان بودجه‌ای بالغ بر ۲۰ میلیارد تومان برای کف‌سازی گذرهای تاریخی تخصیص داده است؛ البته نقاط هدف و محورهای تاریخی مشخص است و این آمادگی نیز وجود دارد، مکان‌هایی که سرمایه‌گذاران بناهایی را مرمت کرده‌اند به سازمان نوسازی و بهسازی مراجعه کنند تا یک کار مشارکتی اتفاق بیفتد، زیرا یکی از اقدامات و پروژه‌های هر ساله شهرداری و حوزه سازمان نوسازی و بهسازی، بهسازی کف‌های معابر تاریخی است.
موضوع بعدی که اشاره شد، عبور خودروها در بافت تاریخی بود، زیرا به دلیل ویژگی‌هایی که این بافت‌ها دارد، امکان تخریب کوچه‌ها به دلیل وجود بناهای تاریخی وجود ندارد و ملزم به استفاده از امکانات همخوان با این بناها هستیم؛ یعنی به جای استفاده از خودروهای امدادرسانی بزرگ، از خودروهای امدادرسان که امکان تردد در این بافت را داشته باشند و با ساختار بافت تاریخی همخوان باشند، استفاده کنیم که این کار در شهرداری اصفهان انجام شده است. خط قرمز شهرداری اصفهان در بافت‌های تاریخی افزایش ارتفاع است؛ هویت بافت تاریخی و ارتفاع آن باید حفظ شود.
دستورالعمل اعطای طبقه مازاد مربوط به مصوبه کمیسیون ماده ۵ است که برای اقامتگاه‌های خارج از بافت تاریخی که از زیرساخت‌های مهم گردشگری شهرداری اصفهان است، سرمایه‌گذارانی که قصد احداث هتل در خارج از بافت‌های تاریخی را دارند، می‌توانند از تسهیلات یک تا سه طبقه مازاد با رعایت ضوابط استفاده کنند.
آنچه که می‌تواند به هماهنگی سازمان‌های دخیل در احیای بافت تاریخی و تسهیل شرایط برای سرمایه‌گذاران کمک کند، قوانین و مقررات بالادستی است؛ از سال ۱۳۹۸ وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با شرح وظایف مشخص تشکیل شد و مقررات و اقدامات ویژه‌ای در این زمینه انجام شد.
از سال ۱۳۹۸ به بعد، یکی از راهبردهای وزارت میراث فرهنگی، همکاری بین دستگاهی بود که به خوبی اتفاق افتاده است و زمانی که قوانین حمایت از بافت‌های تاریخی از سال ۱۳۹۸ ابلاغ شد، یکی از مترقی‌ترین قوانینی بود که برای حمایت از مرمتگران بافت‌های تاریخی مصوب و ابلاغ شد، اجرای این قوانین برای فعالان حوزه تاریخی بسیار راهگشا است و اگر هم توسط دستگاه‌های ذی‌ربط اقدام نمی‌شود، ترک فعل است که دستگاه‌های نظارتی می‌توانند ورود پیدا کنند.
با فرهنگی که بین شهروندان و تعاملی که در سال‌های اخیر بین سازمان‌های شهرداری و میراث فرهنگی به وجود آمده است، به سمت فرهنگ‌سازی و مردمی‌سازی در حوزه بافت‌های تاریخی می‌رویم و دیگر دستگاه‌ها نیز همراه می‌شوند و این باور باید به وجود بیاید.
علیرضا حبیبی، سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان: طبقات مازاد در خارج از بافت‌های تاریخی مصداق دارد و ضوابط بافت تاریخی برای حفاظت از این بافت‌ها به‌عنوان ارزش‌های فرهنگی و هویت میراثی مردم خوب ایران تدوین شده و اصل و هدف این است که گردشگر تمایل به استفاده از این بافت‌های تاریخی، زیبایی‌های معماری ایران، زیبایی‌های شهرسازی ایران، المان‌های گذرها، معابر و میدان‌گاه‌های بافت‌های تاریخی دارد که دخالت در این معماری مخالف ضوابط بافت‌های تاریخی و خانه‌های تاریخی است.
سیاست‌های اداره کل میراث فرهنگی این نیست که خانه‌های تاریخی را به تأسیسات گردشگری تغییر دهند و درصدد تخریب یا نوسازی آن برآیند، بنابراین به سبب نیاز گردشگری که تمایل مسافران به این سمت رفته است که از خانه‌های تاریخی به‌عنوان نمادی از سبک زندگی قدیمی استفاده کنند و به لحاظ اینکه سیاست تبدیل این خانه‌ها به تأسیسات گردشگری یک سیاست حفاظتی برای بافت‌های تاریخی بوده است، این قوانین اجازه دخالت در خانه‌های تاریخی را نمی‌دهد.
همگون بودن و نبود ساختمان‌های بلند مرتبه در بافت تاریخی اتفاقی است که در کمیسیون‌های مختلف بین شهرداری و میراث دنبال می‌شود، قوانین از مراجع بالادستی شورای عالی معماری کشور در سال ۹۴ و ۹۸ ابلاغ شده است که بعضی از این سازه‌ها تصویب قبل از قوانین است، اما هم‌اکنون شهرداری به محض ورود تقاضا برای ساخت‌وساز یا مرمت بافت‌های تاریخی یا خانه‌های تاریخی واقع در این بافت‌ها از میراث فرهنگی بر اساس مواد قانونی که شهرداری‌ها دارند، استعلام می‌کند و میراث فرهنگی پاسخ این استعلام را بر اساس ضوابط حفاظتی بافت‌های تاریخی به شهرداری اعلام می‌کند و این پاسخ ضوابط بالادستی پروانه‌هایی می‌شود که به مردم ارائه می‌شود.
سود میراث به پیشران اقتصادی شهر کمک می‌کند
محمدحسین کریمی، مدیر و سرمایه‌گذار در بافت تاریخی: اگر شهردار اصفهان بودم بیشترین تلاش را در زمینه گردشگری انجام می‌دادم، زیرا گردشگری درآمدی است که فوق‌العاده برای برای چرخش اقتصاد کشور و برای آینده کشور مهم است، نیاکان و بزرگان ما فضاهایی همچون میدان امام و چهلستون را ساختند و با چنگ و دندان از آن نگهداری کردند، پس دنیا باید این آثار را ببیند و این بهترین موقعیت برای کشور است که بتوانیم رونق اقتصادی را به کشور برگردانیم در این راستا شهرداری می‌تواند با ساخت پارکینگ در بافت تاریخی نزدیکی میدان نقش جهان، اولین معضل افرادی که در این محدوده تردد می‌کنند را برطرف کند.
محمدباقر مهنام‌نیا، مدیر و سرمایه‌گذار در بافت تاریخی: بافت تاریخی که مرمت کرده‌ام، یکی از نفیس‌ترین ساختمان‌های با ارزش اصفهان و اولین ساختمانی است که در دوره قاجار سه طبقه ساخته شده است که پشت این ساختمان یک زمین مخروبه وجود دارد و هرکس زباله‌های خود را در آن می‌ریزد.
بارها به حوزه خدمات شهری شهرداری اعلام کرده‌ام که ممکن است داخل این زباله‌ها موریانه باشد و همچون خانه‌های دیگر موریانه آن را از بین ببرد، همچنین به‌رغم آن‌که مجوزها از اماکن گرفته شده و ثبت آثار ملی نیز شده است، اما ۳۰ میلیون هزینه گاز پرداخت می‌کنم به این دلیل که به تشخیص اداره گاز این خانه مسکونی است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان: موضوع گردشگری به نوعی پیشران اقتصادی شهر است، وظیفه حفاظت و روایتگری میراث فرهنگی ملموس و ناملموس، تولید و عرضه و فروش صنایع دستی را به عهده داریم که تمام این موارد برای گردشگری است؛ یعنی گردشگری را در شهر برای شناساندن به افراد داشته باشیم و به‌عنوان پیشران اقتصادی شهر از آن استفاده کنیم.
هر اقدامی که شهرداری در حوزه حمایت از این موارد انجام دهد، به نفع شهر است، از این‌رو اگر در بافت تاریخی کاربری مسکونی داشته باشیم، طبق ضوابطی که به تصویب کمیسیون ماده ۵ رسیده است، افرادی که می‌خواهند از تأسیسات گردشگری استفاده کنند، نیازی به مصوبه کمیسیون ماده ۵ ندارند؛ یعنی اجازه استفاده از کاربری‌های مسکونی در ابنیه تاریخی ثبت شده و نشده برای استفاده از مسائل گردشگری بلامانع است.
پروانه ساختمان برای افرادی که وظیفه مرمت خانه‌های تاریخی ثبت شده و ثبت نشده را دارند، رایگان است و در حال حاضر طبق لایحه‌ای که به شورای اسلامی شهر ارسال شده است، ساختمان‌های واقع در حریم این بناهای تاریخی می‌توانند از تسهیلات رایگان پروانه ساختمان استفاده کنند.
بی‌شک تمام این اقدامات که در راستای حمایت از مرمتگران و توسعه‌گران تاریخی انجام می‌دهیم به جذب گردشگر کمک می‌کند.
یکی از زیرساخت‌های مهم پارکینگ است؛ نگاه کلان شهرداری اصفهان به توسعه حمل‌ونقل عمومی در بافت‌های تاریخی است؛ یعنی دعوت خودرو به بناهای تاریخی آسیب‌زا است؛ به‌طور مثال پارکینگ پشت مسجد امام به این مسجد آسیب وارد کرده است.
نگاهی که شهردار و حوزه حمل‌ونقل به این موضوع دارد، حمل‌ونقل عمومی و تسهیلات حمل‌ونقل در بافت‌های تاریخی و استفاده از پارکینگ در حاشیه است، به‌طور مثال در میدان شهدا پروژه پارکینگ عمومی در حال اجرا است تا افرادی که می‌خواهند وارد این بافت‌ها شوند، خودروی خود را در پارکینگ قرار دهند و با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی از بافت تاریخی دیدن کنند.
احداث پارکینگ در بافت تاریخی به بافت تاریخی آسیب می‌زند الگوی گردشگری در کل دنیا نیز به این صورت است که در این بافت‌ها پارک موقت دارند؛ با ورود خودرو به نزدیکی بنای تاریخی از اهداف کلان حمایت از بافت تاریخی دور می‌شویم، بنابراین باید به سمت نهضت آموزش و افزایش سود میراثی برویم، شهروندان باید این آگاهی را پیدا کنند که هر آنچه به سمت توجه به میراث برویم، سود میراث به پیشران اقتصادی شهر کمک می‌کند.
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان: هتل‌های لوکس و پرستاره در جای جای دنیا به وفور دیده می‌شود، اما سلایق و علایق گردشگران متفاوت شده است، از این حیث که گردشگران به دنبال مکانی امن، صمیمی و فضای سنتی هستند تا بتوانند سبک زندگی مردمان قدیم را تجربه کنند؛ به دنبال لباس سنتی، غذای سنتی و اقامت در خانه‌های تاریخی و بوم‌گردی سطح روستاها هستند.
گردشگری پایدار برای پاسخگویی به این نیاز و در جهت حفاظت از بافت‌های تاریخی و خانه‌های تاریخی است و وزارت میراث فرهنگی تصمیم دارد که آثار تاریخی به اقامتگاه و تأسیسات گردشگری تبدیل شود که از این حیث نیاز گردشگر را پاسخگو باشیم و بتوانیم از آثار تاریخی حفاظت کنیم.
محدودیت‌هایی برای ساخت‌وسازها در بافت‌های تاریخی وجود دارد، اما به‌رغم اینکه دستورالعمل‌های بسیار زیادی برای تمام سازمان‌ها دیده شده است، باید برای ساکنان این بافت‌ها تسهیلگری شود.
این تجربه جای جای دنیا است؛ در رم ایتالیا و حتی کشورهای اطراف همچون ارمنستان و گرجستان قوانینی برای حفاظت از بافت‌ها وجود دارد و از طرفی تقاضای بسیار زیادی در صنعت گردشگری برای تجربه آثار تاریخی به‌عنوان اقامتگاه‌های سنتی وجود دارد، پس باید تلفیقی بین حفاظت و گردشگری اتفاق بیفتد و این قوانین در حال اجرا است.
در اسناد بالادستی همچون برنامه پنجم پنج ساله توسعه ششم یا سند راهبردی گردشگری وظیفه تمام دستگاه‌ها در این زمینه مشخص و دیده شده است و تسهیلات بسیار خوبی نیز به سرمایه‌گذاران بخش گردشگری داده می‌شود.
شهرداری اصفهان در کشور به عنوان یک شهرداری نمونه تسهیلات بسیار ویژه‌ای در حوزه گردشگری قرار داده است؛ ارائه ۹۹ درصد تخفیف برای عوارض شهرداری یا ۷۰ درصد برای خدمات خدمات مهندسی برای تأسیسات گردشگری کم نیست و از سویی تسهیلات وام‌های بلاعوض برای آن دسته از خانه‌های ثبت شده داریم که به‌صورت سالانه در اختیار متقاضیان این خانه‌ها قرار می‌گیرد.
متولی اصلی حوزه بافت‌های تاریخی میراث فرهنگی است
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان: اقدامات کوچک با تأثیرات بزرگ حداقل کاری است که می‌توان انجام داد در شهرداری اصفهان سازمان تخصصی تحت عنوان نوسازی و بهسازی وجود دارد که به نوعی زیر نظر سازمان شهرسازی متولی بافت‌های تاریخی است و این وظایف را با هماهنگی کامل با میراث بر عهده دارد.
متولی اصلی حوزه بافت‌های تاریخی میراث فرهنگی است، اما بازوی فنی آن شهرداری و به طور مشخص سازمان نوسازی و بهسازی است و شهروندان دغدغه‌هایی از جنس تسهیلگری در بازدید گردشگران را یا به اداره بافت‌های تاریخی در معاونت شهرسازی مراجعه کنند یا به سازمان میراث فرهنگی که بتوانیم بهتر پیگیری کنیم.
سرپرست معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان: با استفاده از تکنولوژی‌های روز در بستر فضای مجازی، برنامه‌ای به‌عنوان مسافریار توسط وزارت میراث تهیه شده که مکان‌محور بوده است و گردشگر هر جایی قرار گیرد، محورهای گردشگری را به آن توصیه می‌کند و ضمن آن می‌تواند تمام آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری اصفهان و حتی شهرستان‌های دیگر این کلان‌شهر را با تمام ویژگی‌ها ببیند و مکان‌های سفر خود در هر روز را انتخاب کند.
نظر شما