به گزارش خبرگزاری ایمنا، مصوبات ۹ ماده‌ای و همچنین مصوبات شورای عالی آب به صراحت تاکید دارد که از سال ۱۳۹۲ هرگونه بارگذاری جدید بر حوضه زاینده‌رود ممنوع است با این حال طرح انتقال آب بن - بروجن مراحل پایانی را نیز پشت سر گذاشت و قرار است هم‌زمان با سفر دوم رئیس‌جمهور به استان چهارمحال و بختیاری به بهره‌برداری برسد. بر اساس این طرح قرار است سالانه بیش از ۴۰ میلیون مترمکعب آب از حوضه آبریز زاینده‌رود با طی مسافتی به طول ۱۲۸ کیلومتر به حوضه آبریز کارون انتقال داده شود. طرحی که واکنش‌های زیادی در پی داشته است.
علیرضا الماسوندی سرپرست حوضه آبریز رودخانه زاینده رود معتقد است تخصیص آب شرب در واقع بارگذاری جدید روی رودخانه نیست.
وی تأکید کرده: تاکنون برداشت آب شرب شهرکرد، شهرها و روستاهای اطراف از چشمه کوهرنگ در بالادست تونل اول کوهرنگ توسط یک خط لوله کاملاً فرسوده انجام می‌شد. ایجاد جایگزین برای تاسیساتی که در یک نقطه از نظر کمی و کیفی دچار مشکل شده است به معنای کسری از منابع آب حوضه زاینده‌رود نیست، بلکه در این پروژه، برداشت آب از یک محل به دلیل کدورت، قدیمی و فرسوده بودن خط انتقال، موجب پرت بالا بوده و به همین دلیل محل برداشت جابه‌جا شده و به نقطه جدیدی منتقل شده است. تاکنون برداشت آب شرب شهرکرد، شهرها و روستاهای اطراف از چشمه کوهرنگ در بالادست تونل اول کوهرنگ توسط یک خط لوله کاملاً فرسوده انجام می‌شد.
حمیدرضا فولادگر نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی می‌گوید: آنچه در گذشته درباره طرح بن - بروجن مطرح بوده و به همین عنوان نیز در مصوبات سفر دولت قبل و این دولت قرار گرفت و قرار است در برنامه سفر استانی رئیس جمهور مورد بهره‌برداری قرار گیرد، انتقال آب از محل رودخانه زاینده‌رود بعد از سد اصلی و قبل از سد تنظیمی است که پس از آبگیری پروژه، از همانجا نیز لوله‌گذاری آغاز می‌شود و برآورد شده که حداقل حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون متر مکعب آب از رودخانه زاینده‌رود با خط لوله برای بن منتقل کنند.
وی تصریح کرده: در جلسه چهلم شورای عالی آب تاکید شده که هرگونه بارگذاری جدید در حوضه زاینده‌رود ممنوع است و بحث آن زمان در مجلس این بود که بن - بروجن بارگذاری جدید است، دوم اینکه اگر قرار است برداشت از زاینده‌رود انجام شود باید منابع جدید وارد رودخانه کنیم، آب رسانی خط فرسوده کوهرنگ اکنون حدود ۲۰ میلیون متر مکعب برای شهرکرد انجام می‌شود، اما حجم آب انتقالی در طرح بن بروجن ۴۳ میلیون متر مکعب و در واقع بیش از دو برابر خط آبرسانی فعلی است، این در حالی است که بعید است پس از راه اندازی بن بروجن، خط فعلی هم متوقف شود.
آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح گفت و گوی خبرنگار ایمنا با حمیدرضا فولادگر نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی درباره طرح بن بروجن است.
ایمنا: پروژه انتقال آب بن - بروجن یکی از طرح‌های آبرسانی است که هم اکنون در مرحله افتتاح قرار دارد، بسیاری معتقدند این طرح بارگذاری جدید روی زاینده رود محسوب می‌شود اما رئیس حوضه آبریز زاینده‌رود معتقد است این طرح بارگذاری جدید بر زاینده رود نیست، نظر شما در این رابطه چیست؟
فولادگر: آنچه در گذشته درباره طرح بن - بروجن مطرح بوده و به همین عنوان نیز در مصوبات سفر دولت قبل و این دولت قرار گرفت و قرار است در برنامه سفر استانی رئیس جمهور مورد بهره‌برداری قرار گیرد، انتقال آب از محل رودخانه زاینده‌رود بعد از سد اصلی و قبل از سد تنظیمی است که پس از آبگیری پروژه، از همانجا نیز لوله‌گذاری آغاز می‌شود و برآورد شده که حداقل حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون متر مکعب آب از رودخانه زاینده‌رود با خط لوله برای بن منتقل کنند.
از همان ابتدا که این بحث مطرح شد در دوره‌های قبل مشکلات فنی آن بارها مورد بررسی قرار گرفت، نخست اینکه پروژه یک انتقال بین حوضه‌ای است یعنی هنگامی که به طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای معترض هستیم، بن - بروجن نیز یک انتقال آب بین حوضه‌ای است، دوم اینکه قرار است آبی که پیش از این از سرشاخه‌های کارون به زاینده‌رود منتقل شده دوباره با هزینه زیاد مکانیکی، برقی و هزینه پمپاژ بالاست دوباره به ارتفاعات برسانید که این کار از نظر اقتصادی توجیهی ندارد.
در منطقه بن و بروجن رودخانه‌های فصلی و منابع آبی وجود داشت که شاید با روش‌های دیگری مانند جمع‌آوری آب‌های فصلی نیز بخشی از نیازهای آب قابل رفع بود، این بحث‌ها و پیگیری‌های در گذشته مطرح بود و نمایندگان دوره‌های قبل نیز به طرح معترض بودند به ویژه در دوره دهم اما در نهایت این بحث مطرح شد که پروژه با استفاده از منابع آبی جدید اجرا شود نه از وضعیت کنونی زاینده‌رود به عنوان مثال هنگامی که تونل سوم به بهره‌برداری برسد و طرح بهشت‌آباد نیز تأیید و نهایی شود تا طرح از محل منابع جدید برداشت کند.
ایمنا: این انتقال آب به بالا دست توجیه اقتصادی دارد؟ منابع پیشین که برای زاینده رود در نظر گرفته شده بود تأمین شده است؟
فولادگر: در مصوبات شورای عالی آب از جمله جلسات دهم و سیزدهم که تابلوهای منابع و مصارف زاینده‌رود در آن تصویب شده، تونل سوم و بهشت آباد نیز ذکر شده است همچنین مصارف استان اصفهان و چهارمحال در بخش‌های آب شرب، محیط زیست، کشاورزی و صنعت نیز تعیین شده و جالب است بدانید در تابلویی که سهم آب استان‌های بالادست و پایین دست مشخص شده، تونل سوم و بهشت‌آباد نیز جزو منابع آبی زاینده‌رود در نظر گرفته شده است در حالی که اکنون تونل سوم هنوز به بهره‌برداری نرسیده، تونل این پروژه باز است اما پمپاژ آن متوقف شده است.
سد هنوز احداث نشده بنابراین در عمل از تونل سوم بهره‌برداری نمی‌کنیم و پروژه بهشت‌آباد نیز متوقف مانده و این بدان معناست که منابع جدید اضافه نکردیم که می‌خواهیم این مصرف جدید را ایجاد کنیم همچنین در جلسه چهلم شورای عالی آب تاکید شده که هرگونه بارگذاری جدید در حوضه زاینده‌رود ممنوع است و بحث آن زمان در مجلس این بود که بن - بروجن بارگذاری جدید است، دوم اینکه اگر قرار است برداشت از زاینده‌رود انجام شود باید منابع جدید وارد رودخانه کنیم و سوم اینکه چرا این انتقال آب بین حوضه‌ای با هزینه بالا برای پمپاژ آب به ارتفاعات صورت می‌گیرد در حالی که آب پمپاژ شده به ارتفاعات دوباره به حوضه قبلی بر می‌گردد.
طرح بن بروجن بدون افزودن منابع جدید به زاینده رود به معنای مرگ این رودخانه است
ایمنا: اکنون آب شرب منطقه بن و بروجن چگونه تأمین می‌شود؟
فولادگر: با همه انتقادات و با وجود مخالفت نمایندگان در دوره‌های قبل و این دوره، بن بروجن در برنامه‌های سفر دولت قبل و این دولت قرار گرفت اما درباره صحبت وزیر نیرو به نظر می‌رسد که در گذشته از ایستگاه‌های دیگری به غیر از محل آبگیر زاینده‌رود فعلاً مقداری آب پمپ می‌کنند.
آب رسانی خط فرسوده کوهرنگ اکنون حدود ۲۰ میلیون متر مکعب برای شهرکرد انجام می‌شود، اما حجم آب انتقالی در طرح بن بروجن ۴۳ میلیون متر مکعب و در واقع بیش از دو برابر خط آبرسانی فعلی است، این در حالی است که بعید است پس از راه اندازی بن بروجن، خط فعلی هم متوقف شود.
همچنین قابل توجه است که از ۴۳ میلیون متر مکعب ظرفیت انتقالی آب بن بروجن، ۱۱ میلیون مترمکعب به صنعت تخصیص داده شده و این نشان می‌دهد که این طرح فقط به نام شرب است، مانند همان اتفاقی که برای خط انتقال یزد افتاد.
بنده هم در دوران نمایندگی و هم در سال‌های اخیر تاکید داشته‌ام که اجرای طرح بن بروجن بدون افزودن منابع جدید به زاینده رود به معنای مرگ این رودخانه است.
ایمنا: طرح انتقال آب دریا به اصفهان یا سایر طرح‌ها چقدر در حل مساله زاینده رود مؤثر خواهد بود؟
فولادگر: درباره ارتباط آب انتقالی از پروژه خرسان ۳ با این موضوع نیز باید گفت که وزارت نیرو معتقد بود با طرح خرسان ۳ می‌توان منابعی را با خط لوله به زاینده‌رود آورد و به ظرفیت آن اضافه کرد اما با پیگیری یکی دو سال اخیر از طریق بنیاد نصف جهان و جلساتی که با نمایندگان صورت گرفت، وزیر نیرو این موضوع را مطرح کرد که با سد خرسان ۳ می‌توانیم ظرفیتی به زاینده‌رود اضافه کنیم و خط لوله‌ای از آن محل باید به استان چهارمحال رفته و از آنجا به زاینده رود اضافه شود، اما این فقط در حد یک طرح اولیه است. هنوز هیچ مصوبه‌ای ندارد و هیچ کار اجرایی برای آن تصویب نشده است.
آنچه درباره انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان مطرح است فعلاً در اصفهان با زحماتی که کشیده شده و لوله‌گذاری که در حال انجام است تا به سیرجان برسد، نصف مسیر را رفته‌اند وقتی لوله‌گذاری تکمیل شد باید از همان طرحی که از خلیج فارس آب تا سیرجان منتقل شده استفاده و آب را خریداری کنند تا در مرحله دوم که تا دریای عمان - نه خلیج فارس بلکه خط مستقلی تا دریای عمان است- آن مسیر را ادامه دهند.
نکته قابل توجه آن است که اولاً فاز اول که شامل خط لوله کنونی است آب شیرین شده از خلیج فارس تا به سیرجان برسد حداقل یک سال طول می‌کشد، در مرحله بعد نیز باید آب شیرین و منتقل شده را به قیمت بالایی خریداری کنند که این فقط برای صنایع معدنی مقرون به صرفه است نه آب شرب و کشاورزی. برای خط مستقلی که اصفهان به دنبال آن است باید مسیر را ادامه دهد تا به نقطه‌ای در دریای عمان برسد که در آن قرار است نیروگاه برق برای تأسیسات آب شیرین‌کن احداث شود و پس از آن این پروژه در دستور کار قرار گیرد، بنابراین یک پروژه بسیار طولانی خواهد بود.
احیای زاینده رود نیازمند اجرا شدن پروژه‌های پیشین است
ایمنا: سهم صنایع از برداشت آب زاینده رود چه میزان است؟
فولادگر: به طور کلی شیرین کردن آب دریا و انتقال آب، با هزینه بالا می‌تواند در این حد نیازهای آبی استان را برطرف کند که برخی صنایع بتوانند آب گران قیمت خریداری کنند و مقداری از برداشت‌هایشان را از زاینده‌رود کاهش دهند، البته این اقدام در سه چهار سال اخیر تا حدودی انجام شده و تقریباً برداشت‌های شرکت‌های بزرگ از رودخانه در حال کاهش است. گویا کل صنایع استان در گذشته بیش از ۶۰ میلیون متر مکعب آب به طور مستقیم از زاینده‌رود برداشت می‌کردند که این عدد اکنون به ۴۰ میلیون متر مکعب رسیده و هنوز این در حال کاهش است, اما اینکه عدد ۴۰۰ میلیون متر مکعب انتقال آب به رودخانه اعلام شود مربوط به زمانی است که انتقال آب از دریای عمان انجام شود.
لذا با عدد و رقم و بحث‌های کارشناسی فنی و دقیق معتقدیم که راهی برای احیای زاینده‌رود به جز اتمام تونل سوم، شروع پروژه بهشت‌آباد و سوم اجرای حقابه‌ها و رژیم حقوقی زاینده‌رود همچنین رسیدگی به برداشت‌های بی‌رویه در بالا و پایین دست وجود ندارد.
فرقی ندارد که برداشت بی‌رویه در بالا یا پایین دست رودخانه باشد واقعیت آن است که به جز این سه گزینه یعنی تکمیل تونل سوم، بهشت آباد و احیای رژیم حقوقی زاینده‌رود، راهی برای احیا و جریان دائمی آب در زاینده رود نداریم. این روزها آب در رودخانه برای کشاورزان جاری شده اما زاینده‌رود به یک رودخانه فصلی تبدیل شده و برای آنکه رودخانه دائمی شود، مسائل زیست محیطی حل و مسائل فرونشست همچنین مشکلات حقابه‌داران حل شود، راهی نداریم جز اینکه کار دائمی برای زاینده‌رود انجام دهیم زیرا خرسان و یا شیرین کردن آب خلیج فارس و دریای عمان نمی‌تواند به شکل ریشه‌ای این مسئله را حل کند.
ایمنا: مشکل آب شرب در استان‌های مختلف از جمله اصفهان، چهارمحال و بختیاری و.. وجود دارد، راه حل چیست؟
فولادگر: اصلاً نباید موضوع را به بحث و اختلاف بین دو استان بکشانیم این بحث‌ها را باید به شکل اصولی مطرح کرد، آرزوی ما این است که هیچ استانی مشکل آب نداشته باشد، همان‌قدر که انصاف و حق و عدل را برای پایین دست می‌خواهیم برای بالادست هم خواستاریم اما باید انصاف داشته باشیم، این درست نیست که بالادست هر مقدار آب بخواهند برداشت کنند و پایین دست مشکلات دیگری داشته باشد.
به نظر می‌رسد که باید دلیل وضع موجود زاینده‌رود، بانیان و مسئولان آن را تحلیل کنیم و ببینیم که در دو سه دهه گذشته چه اتفاقاتی رخ داده که اکنون به اینجا رسیده است؟ بارها گفته‌ام که بیماری زاینده‌رود سه ریشه اصلی دارد، نخست برداشت‌هایی که با مجوزهای مختلف و یک دسته بدون مجوز اما همگی بی‌رویه انجام شد، دوم اینکه رژیم حقوقی زاینده‌رود به هم خورد و جمعیت در بخش شرب، صنعت، روش‌های کشاورزی، الگوهای کشت و آبیاری نیز افزایش یافت.
نظر شما