به گزارش خبرنگار ایمنا، در سال‌های اخیر و با توجه به رشد شهر نشینی و تأثیر شهرها در اقتصاد و توسعه کشور، موضوع برنامه‌ریزی شهری مورد توجه مدیران قرار گرفته است و با توجه به اینکه برنامه‌ها و چشم‌اندازها، زمان‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت را شامل می‌شود، برنامه‌های راهبردی بیشتر در زمان‌های میان مدت و بلندمدت تدوین می‌شود.
تدوین برنامه‌های راهبردی پنج ساله یا در واقع میان مدت، از اواسط دهه ۱۳۸۰ در دستور کار مدیریت شهری اصفهان قرار گرفت و برنامه‌هایی همچون «اصفهان ۱۳۹۰»، «اصفهان ۱۴۰۰» و «اصفهان ۱۴۰۵» تدوین شده است.
دوره ششم مدیریت شهری از اواسط مردادماه ۱۴۰۰ فعالیت خود را آغاز کرد و با توجه به اینکه برنامه «اصفهان ۱۴۰۵» در شورای پنجم این کلان‌شهر تدوین شده بود، بازنگری آن طبق ارزش‌های این دوره از همان ابتدای کار در دستور کار قرار گرفت.
بازنگری در برنامه اصفهان ۱۴۰۵ بیش از یک سال طول کشید و لایحه آن در نودوششمین جلسه علنی توسط شهرداری تقدیم شورای اسلامی شهر شد تا مصوبه این شورا را دریافت کند.
آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل گفت‌وگوی خبرنگار ایمنا با سعید ابراهیمی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان به‌منظور آگاهی‌بخشی به شهروندان از روند تدوین لایحه بازنگری در برنامه راهبردی اصفهان ۱۴۰۵ و تدوین برنامه راهبردی جدید هفت ساله است.
کمیته علمی، راهبر بازنگری برنامه راهبردی اصفهان ۱۴۰۵
ایمنا: بازنگری برنامه راهبردی شهرداری اصفهان چه اهمیتی داشت؟
ابراهیمی: با آغاز فعالیت دوره ششم، یکی از مواردی که از ابتدای کار مطرح شد، موضوع بازنگری در برنامه راهبردی شهرداری اصفهان طبق اصول و ارزش‌ها این دوره بود.
کمیته علمی متشکل از «سیدامیر سامع، علی صالحی و مصطفی نباتی‌نژاد» به‌عنوان اعضای شورای اسلامی شهر، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار، «مختاری و مهرشاد» به‌عنوان مشاور و نمایندگانی از اداره کل برنامه‌ریزی و بودجه برای بازنگری برنامه اصفهان ۱۴۰۵ تشکیل شد.
ایمنا: چه میزان فعالیتی برای بازنگری در برنامه راهبردی اصفهان ۱۴۰۵ انجام شده است؟
ابراهیمی: در بررسی‌های اولیه، الگو و مدل کار در این کمیته علمی مشخص و گام‌هایی برای بازنگری در برنامه راهبردی اصفهان ۱۴۰۵ با عنوان تدقیق و تکمیل این برنامه تعریف شد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها این بود که مطالعات پشتیبان که در حوزه برنامه‌ریزی وجود داشت، جمع‌آوری، به‌روزرسانی و به‌عنوان یکی از ورودی انتخاب شد.
در تمام معاونت‌ها، سازمان‌ها، مناطق پانزده‌گانه و شرکت‌ها وابسته، یک تحلیل محیطی انجام و گزارش آن به‌عنوان یکی از ورودی‌ها در نظر گرفته شد. مصاحبه، پرسش‌نامه و استفاده از گروه‌های کانونی و تحلیل محتوا، کاربست مواردی از طرح‌های پژوهشی کار شده در مجموعه شهرداری اصفهان و پروژه مطالعه کدهای رفتاری نیز به‌عنوان دیگر ورودی‌ها انتخاب شد.
به‌عبارت دیگر، حدود ۲۰ سند بالادستی، بالغ بر ۳۰۰ مصاحبه با خبرگان در حوزه مدیریت شهری، نظرسنجی از شهروندان تمام مناطق پانزده‌گانه، تحلیل داده‌های سامانه ۱۳۷، تحلیل فضای مجازی با محوریت موضوعات مربوط به شهرداری و شورای اسلامی شهر اصفهان و حدود ۵۰ گزارش مطالعاتی و پژوهشی برای بازنگری برنامه راهبری شهرداری اصفهان مورد استفاده قرار گرفت.
این مجموعه داده‌ها، موجب استخراج حدود هفت هزار کد در قالب ۷۲ مضمون شد که در دو بخش مورد برسی قرار گرفت؛ ۳۰۰ کد بار ارزشی داشت و در دو مرحله خلاصه و طبقه‌بندی شد و در نهایت به هفت ارزش نهایی برنامه شامل کرامت انسانی، شفافیت و فسادستیزی، امانت‌داری، پاسداشت هویت تاریخی و دینی، عدالت‌محوری، نیکنامی، مسئولیت‌پذیری و تلاش جهادی دست پیدا کردیم.
بخش دیگری برای شبکه مسائل و راهکارها در نظر گرفته و کمیته‌های پشتیبان و پیشران و کمیته‌های تخصصی با حضور تمام معاونت‌ها، سازمان‌ها، مناطق پانزده‌گانه و شرکت‌ها وابسته و متخصصان فعال در همین حوزه تشکیل شد که در هر کمیته یک یا دو جلسه حدود پنج ساعته تحلیل مسائل و دو جلسه بیش از چهار ساعته برای ارائه راهکارها برگزار و در مجموعه این جلسات ۲۶۷۸ مسئله و ۲۲۵۳ راهکار احصا شد.
مجموعه مسائل و راهکارها در قالب ۲۰۹۰ کد، ۸۲۵ زیرمقوله، ۵۶ مقوله و شش تم (زمینه)، ورودی دیگری برای تدوین برنامه در سطح راهبردی شد تا به پنج هدف کلان، ۲۴ هدف خرد و ۱۲۱ راهبرد برسیم.
برای شناسایی شبکه مسائل راهکارها، روش «الگوی تحلیل لایه علت‌ها» استفاده شد و در چهار سطح کد، زیرمقوله، مقوله و مضامین سازنده دسته‌بندی شد.
کدها و زیرمقوله‌های به‌دست آمده، با اهداف کلان و سطوح برنامه اصفهان ۱۴۰۵ تطبیق داده شد، بنابراین این برنامه را کنار نگذاشتیم و تعداد زیادی بخش مشابه بین این برنامه و برنامه جدید وجود دارد؛ در این فرایند کمیته‌های تخصصی ۳۱ جلسه برگزار کردند و برای هر جلسه بین ۳۰ تا ۷۰ نفر نیروی انسانی حضور داشتند و ۵۷۸۵ نفر ساعت مشارکت در این کمیتهها انجام شد.
۱۵ جلسه کمیته عالی با مشارکت ۱۷۳ نفر ساعت برگزار شد و با توجه به اینکه ۳۱ نفر از سوی شورای اسلامی شهر معرفی شده بودند، در مجموع ۱۵۵ نفرساعت مشارکت داشتند و در مجموع ۴۶ جلسه معادل مشارکت ۶۱۱۳ نفر ساعت در بازنگری برنامه اصفهان ۱۴۰۵ انجام شد.
ارزش‌ها، اهداف کلان، اهداف خرد و راهبردهای برنامه اصفهان ۱۴۰۵ بازنگری شد و لایحه تقدیمی به شورای اسلامی شهر شامل این بخش‌ها است.
مسئله‌محوری و هدف‌محوری در دستور کار لایحه بازنگری اصفهان ۱۴۰۵
ایمنا: چرا افق برنامه راهبردی هفت ساله در نظر گرفته شد؟
ابراهیمی: افق زمانی پیشنهادی تیم تدوین برنامه، افق هفت ساله بود تا این برنامه تا ۱۴۱۰ مورد توجه باشد که در همین راستا با وزارت کشور نیز رایزنی‌هایی انجام شد که دو شهر در کشور برنامه‌های راهبردی میان مدت هفت‌ساله تدوین کردند، بنابراین این برنامه اقدام خارج از عرفی نیست و می‌تواند در قالب دو تا سه برنامه عملیاتی دو تا سه ساله مورد توجه باشد.
در ادامه نیز به سمت سبد پروژه‌ها و اقدامات حرکت می‌کنیم و پس از تحلیل منابع، ترکیب بهینه سبد را تکمیل خواهیم کرد که تحت عنوان برنامه عملیاتی شناخته می‌شود و سعی می‌کنیم نقاط تمرکزی را برای هر کدام از برنامه‌های عملیاتی دو تا سه ساله مشخص کنیم.
یکی از ویژگی‌های بازنگری برنامه راهبردی اصفهان ۱۴۰۵، مشارکت‌محوری است و تلاش حداکثری داشتیم تا کارکنان شهرداری در مراحل مختلف فرایند تدوین برنامه مشارکت کنند و به‌نظر می‌رسد، تسری خوبی در این لایه و علاوه بر آن بین شهروندان و نخبگان ایجاد شده بود.
دوسویه‌نگری در رویکردها و توجه به مسئله‌محوری (پایین به بالا) و هدف‌محوری (بالا به پایین) در این برنامه راهبردی تلفیق شده است؛ نتیجه‌محوری در مقابل وظیفه‌محوری نیز در دستور کار است.
ارزش‌محوری نیز مورد توجه بوده و سعی کردیم ارزش‌های مشخص شده را تسری دهیم؛ عمیق‌نگری به‌واسطه روش تحلیل لایه علت‌ها نیز به‌عنوان پنجمین ویژگی فرایند بازنگری محسوب می‌شود، زیرا این روش نگاه عمیق‌تری می‌دهد.
پنج هدف کلان شامل بهبود کیفیت زیست شهری با تاکید بر کاهش آلودگی‌ها و مخاطرات زیست محیطی، ارتقای سرزندگی و پویایی محلات شهر مبتنی بر هویت تاریخی، فرهنگی و مذهبی، ارتقای کارآمدی، هوشمندی و هماهنگی در راستای تحقق حکمروایی شهری، احیای سبک زندگی اسلامی و ایرانی در راستای رشد و تعالی ابعاد معنوی انسانی و ارتقای جایگاه شهر اصفهان با تاکید بر افزایش درآمدهای پایدار و توسعه گردشگری در برنامه راهبردی گنجانده شده است.
از توجه به محیط زیست تا افزایش بهره‌وری سازمانی در بازنگری اصفهان ۱۴۰۵
ایمنا: کدام اهداف خرد ذیل این اهداف کلان در نظر گرفته شده است؟
ابراهیمی: ذیل تک تک اهداف کلان، اهداف خردی تعریف شده است که ذیل هدف کلان شماره یک مواردی شامل افزایش مطلوبیت حمل‌ونقل همگانی و پاک، تقویت و بهبود زنجیره‌های ارزش و تأمین محصولات و خدمات، مدیریت پایدار فضاهای سبز و حفظ سرانه فضای سبز اکولوژیک با تاکید بر فشار نیاوردن به منابع آبی، کاهش آثار نامطلوب ناشی از پسماند شهری، فراهم‌کردن بسترهای لازم در ترویج ساخت‌وسازهای سازگار با محیط زیست، توسعه و بهبود پدافند غیرعامل و مدیریت بحران و کاهش آلودگی ناشی از تردد وسایل نقلیه در حلقه حفاظتی مورد توجه است.
ذیل هدف کلان شماره دو به ارتقای کمی و کیفی فضاهای شهری با اولویت روایت‌مندی و هویت محلات، توجه به انگاره‌های اسلامی-ایرانی در طراحی فضاهای شهری، بازآفرینی، ارتقای کیفی بافت‌های ناکارآمد و تاریخی، افزایش حس تعلق تعاملات اجتماعی و حضورپذیری فضای شهری توجه می‌شود.
همچنین ذیل هدف کلان شماره سه ارتقای بهره‌وری سرمایه انسانی شهرداری برای افزایش کارآمدی و نیکنامی شهرداری، ارتقای تاب‌آوری سازمانی، افزایش بهره‌وری طرح‌ها و پروژه‌ها و مدیریت هزینه‌های نگهداری و تعمیرات و انرژی در چرخه عمر دارایی‌ها با حفظ کیفیت خدمات، استقرار نظام تصمیم‌گیری یکپارچه، هوشمند و داده‌مبنا برای تحقق مدیریت هماهنگ شهری ارتقای سرمایه‌های اجتماعی و افزایش بهره‌وری سرمایه‌های فرایندی و اطلاعاتی با رویکرد حاکمیت تحول دیجیتال و استقرار و نهادینه‌سازی مدیریت دانش نوآوری و فناوری در حوزه شهرداری در دستور کار خواهد بود.
ذیل چهارمین هدف کلان ارتقای سلامت اجتماعی، معنوی، جسمی و روانی و سطح بهداشت عمومی جامعه، ترویج، تحکیم و ارتقای فرهنگ عمومی شهروندی و سازمانی مبتنی بر مؤلفه‌های بومی هویت اسلامی-ایرانی، انقلابی و اصلاح سبک زندگی شهروندان از طریق فرهنگ شهروندی مورد توجه قرار می‌گیرد.
زیرمجموعه پنجمین هدف کلان، تقویت سازوکار تأمین منابع با بهره‌گیری از ظرفیت‌های شهری ملی و بین‌المللی، رشد و شکوفایی اقتصادی با استفاده از ابزارها و رویکردهای فناوری و فناوری (اقتصاد دیجیتال)، مدیریت جامع و توزیع بهینه و عادلانه منابع و مصارف اقتصادی، توسعه برند گردشگری اصفهان در حوزه ملی و بین‌المللی با تاکید بر تبیین و تسری سرمایه‌های فرهنگی و هویتی اصفهان قرار می‌گیرد.
در ادامه فرایند بازنگری در برنامه راهبردی اصفهان ۱۴۰۵، دو اقدام شامل تدوین برنامه عملیاتی دو تا سه ساله ذیل برنامه جدید مبتنی بر نقاط تمرکز برنامه راهبردی و چشم‌انداز شهر اصفهان در دستور کار است تا سبد برنامه‌ها شامل لایه چشم‌انداز، برنامه میان مدت و برنامه عملیاتی و بودجه تکمیل شود.
البته در تدوین برنامه راهبردی به تم‌های (زمینه‌های) اصلی چشم‌انداز دست پیدا کردیم که به‌نوعی مبنای تدوین است و امیدواریم اجرای برنامه راهبردی به کاهش مشکلات اصفهان کمک کند.
نظر شما