به گزارش خبرنگار ایمنا، قیام امام حسین (ع)، یکی از حوادث مهم و منحصر به فرد تاریخ اسلام است که محصولی مشترک از ایثار و فداکاری زنان و مردان است. اما آنچه ممکن است کمتر به آن پرداخته شود، نقش مؤثری است که زنان در این قیام ایفا کردند. این نقش قبل از شهادت امام حسین (ع) به صورت غیرمستقیم وبا تشویق و ترغیب همسران و فرزندان به حضور در صحنه آغاز و پس از حادثه عاشورا با ابلاغ پیام امام (ع) به سراسر قلمرو اسلامی، به اوج خود می‌رسد.
اهل بیت (ع) در سخت‌ترین شرایط روحی و جسمی پس از روز عاشورا، سه شهر عمده و مهم حکومت اسلامی یعنی کوفه، شام و مدینه را به‌گونه‌ای تحت پوشش تبلیغاتی خود قرار دادند که در اندک مدتی پس از شهادت امام (ع) ثمرات و نتایج قیام، به خوبی ظاهر شد؛ باید در نظر داشت که پرداختن به مصائب این بزرگواران نباید سبب غفلت از نقش مهم آنان در مبارزه با دستگاه ظالمانه حکومت یزید شود.
در رابطه با نقش زنان در کربلا، باید گفت که این نقش به سه دوره تقسیم می‌شود؛ پیش از حرکت کاروان امام حسین (ع)، بعد از مستقر شدن کاروان در کربلا و پس از وقایع روز عاشورا. اما این کنشگری آن‌جا وجهه سیاسی پررنگی به خود می‌گیرد که بعد از حرکت کاروان اسرا به طرف شام، مسئولیت مقابله با تبلیغات سوء و شبهه‌پراکنی‌های دستگاه بنی‌امیه درباره امام حسین (ع) به دوش بازماندگان قرار گرفت و خطبه‌های حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) در دربار یزید سبب شد تا به دستور او، برای ممانعت از رسوایی بیشتر، کاروان را با عزت و احترام کامل به مدینه بازگرداند. اگرچه کنشگری اهل بیت به اینجا ختم نشد و زنده نگه‌داشتن یاد شهدای کربلا و سوگواری بر ایشان، سبب شکل‌گیری قیام‌های سیاسی علیه دستگاه بنی‌امیه شدند.
زنان بزرگ عاشورایی با حضور در عرصه‌های مختلف در یافتن راه سعادت، عزیزانشان را یاری و همراهی کردند. گاه در جبهه مبارزه اوج عشق خود به ولایت را به نمایش گذاشتند و بعد از واقعه جان‌گداز عاشورا با صبر بر مصائب مانع شادکامی دشمن شدند و گاه با اعلام انزجار از اَعمال پلید آن نابکاران تبری جسته و رسوایشان کردند تا با رساندن پیام عاشورا و حماسه‌ها و فداکاری‌های آن مردان حق، در راه شناساندن حق از باطل مبارزه کنند و نامشان همراه شهیدان بزرگ اسلام جاودانه و ماندگار شود.
نقش به سزای زنان مسلمان در فعالیت‌های سیاسی
فاطمه شجاعی، پژوهشگر حوزه خانواده و زنان در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا درباره کنشگری سیاسی زنان بعد از واقعه عاشورا اظهار کرد: از صدر اسلام و از زمان مبعوث شدن پیامبر، زنان یک پایه اصلی کنشگری سیاسی بودند. اولین کسانی که به حضرت رسول ایمان آوردند، یک زن و یک مرد بودند؛ یعنی حضرت خدیجه کبری (س) و امیرالمومنین علی (ع). از همان ابتدای اسلام زنان در فعالیت‌های سیاسی حضور بسیار جدی و پررنگ داشتند.
وی با بیان اینکه زنان در بیعت‌های مختلف پیامبر (ص) همچون بیعت عقبه اول، عقبه ثانی، فتح مکه، صلح حدیبیه همچنین در جنگ‌های مختلف پیامبر مانند احد و حنین حضور پررنگ و فعالانه‌ای داشتند، ادامه داد: این یعنی زنان در عرصه‌های سیاسی نقش‌آفرینی می‌کردند و این‌طور نبوده که با قیام سیدالشهدا (ع) زنان وارد عرصه سیاسی شده باشند. لذا حضرت زینب کبری (س) و دیگر زنان اهل بیت که در صحنه عاشورا حضور دارند، ادامه‌دهنده مسیر زنانی مانند خدیجه کبری (س)، حضرت فاطمه (س)، ام‌سلمه و نسیبه بانو هستند.
پژوهشگر و فعال حوزه زنان و خانواده با اشاره به اینکه شماری از مردان وظیفه خود را در آن لحظه تاریخی درست تشخیص دادند و جزو اصحاب و یاران سیدالشهدا (ع) شدند، ادامه داد: حضرت زینب کبری (س) هم در آن لحظه تاریخی با بصیرت و شناخت، وظیفه‌اش را شناخت و به آن عمل کرد اما نباید فراموش کرد که در کنار حضرت زینب (س) و زنان حرم، مردان میدان هم بودند؛ اگرچه بعضی از مردان بنی‌هاشم و بزرگان آن زمان نتوانستند حضور پیدا کنند و برخی از آن‌ها دلایل، حجت‌ها و عذرهای فردی مانند بیماری جسمی داشته‌اند، اما گروهی نیز به‌خاطر نداشتن درک و شناخت موقعیت حاضر نشدند.
وی تصریح کرد: زنان کربلا، ادامه‌دهنده مسیر زنان دیگری بودند که از صدر اسلام، حضور و مشارکت سیاسی یا اجتماعی داشتند، تا جایی که حتی در مخاطره‌آمیزترین موقعیت‌ها نیز این حضور کم‌رنگ نشد. برای مثال بیعت عقبه دوم به علت خطرناک بودن شرایط، به بیعت مرگ معروف بود و هر لحظه، بیم به قتل رسیدن بیعت‌کنندگان با پیامبر (ص)، توسط کفار وجود داشت اما در این شرایط، تعدادی از زنان حضور داشتند که پیامبر آن‌ها را منع نکردند و بیعتشان را پذیرفتند.
شجاعی تاکید کرد: حضرت زینب (س) در مدار زنانگی خود با رعایت حدود و شئون مربوط به یک زن در موقعیت‌های مختلفی که قرار می‌گیرد، به عالی‌ترین شکل ممکن از قیام سیدالشهدا (ع) دفاع و افکار عمومی را روشن می‌کند. ایشان در کنار امام زین‌العابدین (ع) وظیفه خود را به انجام می‌رساند. نه فقط حضرت زینب (س)، بلکه دیگر زنان حاضر در کاروان اسرا نیز به همین شکل بودند. به نظر من، فقط نباید بگوییم زنان ما چطور از حضرت زینب الگو بگیرند، بلکه درست‌تر این است که بگوییم زنان و مردان ما باید از اهل بیت (ع) الگو بگیرند.
وی با اشاره به اینکه برای فعالیت در عرصه اجتماعی، و برای تبیین اندیشه‌های دینی حتماً باید این چرخه تکاملی زن و مرد را در کنار هم دید، اظهار کرد: این نه فقط در قالب زن و شوهر، بلکه به عنوان خواهر و برادر، پدر و دختر یا هریک از اعضای خانواده، این دو جنس همیشه در کنار هم حضور دارند. ما همیشه نام حضرت زینب (س) را در کنار امام سجاد (ع) به‌کار می‌بریم؛ یعنی یک زن و مرد با حمایت همدیگر.
شجاعی افزود: نقش تکیه‌گاهی که حضرت امام سجاد (ع) داشتند، به حضرت زینب کمک می‌کرد تا بتوانند وظیفه خود را به نحو احسن انجام دهند. در عین حال برای امام زین‌العابدین (ع) نیز، مقاومت، همراهی و همدلی زنان حرم و در رأس آن‌ها حضرت زینب، قوت قلب بود و به امام (ع) کمک می‌کرد تا این مصائب بزرگ را پشت سر بگذارند.
وی در انتها با بیان اینکه نباید نسبت به این مسئله، نگاه تک‌جنسیتی داشت، اظهار کرد: حضرت زینب (س) و دیگر زنان حرم، در کنار مردان این قیام توانستند این مسیر را پیش ببرند. برای الگو گرفتن از این حرکت، باید برای دختران و پسرانمان تبیین کنیم که در کنار هم می‌توان فضایی را برای عملیاتی کردن آموزه‌های دینی در حرف و عمل فراهم کرد و این موضوع شامل دو جنس می‌شود.
پژوهشگر و فعال حوزه زنان و خانواده ادامه داد: به‌طورکلی زنان با رعایت شئونات و چارچوب‌هایی که مهم‌ترین آن مسئله حجاب و نحوه حضور زن در اجتماع است و مردان با حمایت و نقش قوامیتی که برای زنان دارند، بستر نقش‌آفرینی را فراهم می‌کنند.
نظر شما