به گزارش خبرنگار ایمنا، تعطیلات برای قشر دانش‌آموز جذاب‌ترین و شیرین‌ترین لحظات را به ارمغان می‌آورد حتی اگر فقط یک روز باشد. حال که حدود سه ماه تعطیلات در انتظار آن‌هاست دیگر شکی نیست که بی‌صبرانه منتظر باشند تا آخرین امتحان خود را بدهند و با آرزوهای بسیار که از روزها یا شاید ماه‌های قبل برای گذراندن تعطیلات در تخیلاتشان پرورش می‌دهند به خانه برگردند.
یکی می‌خواهد استراحت کند و به بازی بپردازد، دیگری کلاس‌های مختلف را انتخاب می‌کند و … این انتخاب‌های وسیع در برنامه‌ریزی تعطیلات تابستان توسط دانش‌آموزان والدین آن‌ها نشان می‌دهد که پس از گذراندن اوقات تحصیلی و مطالعه مستمر و نیز فشارهای ناشی از گذراندن آزمون‌ها و امتحانات، تعطیلات تابستانی می‌تواند در تأمین بخشی از نیازهای جسمی و روانی نوجوانان و جوانان مؤثر باشد.
نادیده گیری سلیقه فرزندان دربرنامه‌های اوقات فراغت
خانم شمس مثل خیلی از والدین نگران از اوقات فراغت فرزندانش است و در این خصوص به ایمنا می‌گوید: ماه‌ها قبل از پایان سال تحصیلی آنلاین به این موضوع فکر و با خودم می‌گفتم حالا که کلاس‌های درس تمام شد برای اوقات فراغت چه‌کار کنیم؟
وی ادامه می‌دهد: برای بسیاری از مادران اوقات فراغت و نحوه سپری شدن آن یک معضل جدی شده است، از طرفی تنوع کلاس‌های آموزشی زیاد شده و از طرفی تردید داریم که کدام کلاس و دوره آموزشی متناسب برای گذراندن اوقات فراغت فرزندمان مفید است؟
آقای نوری نظر متفاوت‌تری نسبت به این موضع دارد وی به ایمنا می‌گوید: متأسفانه ما والدین در بحث اوقات فراغت فقط به تعدد کلاس‌ها و نو بودن آن توجه می‌کنیم درصورتی‌که آنچه مهم است نظر فرزندمان است که از رفتن به کلاس و یا دوره آموزشی که ما برایش انتخاب کردیم راضی است و یا خیر و مهم‌تر از در آن حوزه علاقه و استعداد دارد یا خیر؟
وی ادامه می‌دهد: این نادیده‌گیری والدین باعث می‌شود که بسیاری از کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی برای گذراندن اوقات فراغت بی‌فایده بوده و از اثربخشی آموزش لازم برای فرزندانمان برخوردار نباشد، به همین جهت است که در پایان برخی از دوره‌ها شاهد هستیم فرزندمان هیچ‌چیزی از دوره فرانگرفته است.
از طرفی مشاوران و روانشناسان در خصوص چگونه سپری کردن این زمان نسبتاً طولانی اعتقاددارند که کودکان و نوجوانان باید به کارهایی بپردازند که به آن‌ها علاقه‌مند هستند اما با این‌حال برنامه‌ریزی برای استفاده از این زمان ارزشمند بدون نظارت و همراهی بزرگ‌سالان امکان‌پذیر نیست و نمی‌تواند مثمر واقع شود.
لزوم تعریف درست از اوقات فراغت برای والدین
میلاد مشایخی یکی از مشاوران و کارشناسان این رشته اعتقاد دارد: فراغت به دلیل سنخیت منحصربه‌فرد آن بازندگی انسان‌ها، واژه‌ای فراگیر و پرکاربرد را به وجود می‌آورد، اما آنچه در افکار عمومی از اوقات فراغت حاصل می‌شود این است که اوقات فراغت به زمانی گفته می‌شود که شخص از شرایط کاری و سازمانی خاصی که اشتغال گفته می‌شود، رها می‌شود وقتی را برای گذراندن آگاهانه، آزادانه و با خواست خودش به‌گونه‌ای که مفرح و لذت‌بخش باشد سپری کند.
وی می‌افزاید: اما آنچه حائز اهمیت است توجه به این نکته اساسی است که اوقات فراغت به معنای بی‌برنامگی، بی‌مبالاتی و خوش‌گذرانی بیهوده نیست. اوقات فراغت، زمانی است که متعلق به فرزند شماست و شما هم به‌عنوان والدین نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در چگونه سپری شدن آن دارید.
این روانشناس اجتماعی به والدین می‌گوید: ازآنجایی‌که در تعریف اوقات فراغت به علاقه و استعداد فرد اشاره می‌شود برای پر کردن اوقات فراغت فرزندان باید به علاقه آن‌ها توجه کرد و دیگران با اجبار او را به سمت رشته‌ای سوق ندهند. فراغت کودکان را نباید با تحمیل فعالیت‌های موردعلاقه خودمان هدر دهیم. در نظر گرفتن علایق کودکان انگیزه‌های آن‌ها را تقویت می‌کند و احساس ارزشمندی را در آن‌ها افزایش می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: بهتر است فرد در این اوقات با خیالی آسوده و باعلاقه و میل خود فعالیتی که مطابق میلش است را انتخاب کند تا به بهترین شکل آن را به پایان برساند. بنابراین توصیه می‌کنم که در تابستان برای پرکردن اوقات فراغت فرزندان هم از فعالیت‌های ورزشی و هم از فعالیت‌های آموزشی با توجه به علاقه آن‌ها استفاده شود.
مشایخی با اشاره به نقش والدین در برنامه‌ریزی این زمان اظهار می‌کند: برنامه‌ریزی والدین برای اوقات فراغت باید با مشورت و نظر خود فرزندان صورت پذیرد نه‌فقط با اعمال‌نظر والدین زیرا در غیر این صورت مهم‌ترین مشخصه مفهوم اوقات فراغت فرد یعنی دخالت ندادن علاقه وی و تحمیل نظر دیگران در سرنوشت او کمرنگ می‌شود. آنچه در اینجا اهمیت دارد همراهی و راهنمایی والدین در گذراندن این دوران است. والدین موظف هستند فرزندان را با توجه به علایق شأن در جهت رشد و پرورش استعدادهایشان یاری کنند.
توصیه‌هایی به والدین
وی می‌افزاید: نکته‌ای که لازم به ذکر است و احتمالاً شنیده یا اینکه خودتان با آن مواجه شده‌اید این است که روزهای جمعه برای گروهی ملال‌آور و خسته‌کننده است. اما به‌راستی فکر کرده‌اید که چرا این‌گونه است؟ در این خصوص تحقیقاتی به‌عمل‌آمده که نشان می‌دهد افراد کمتری برای این روز تعطیل خود برنامه‌ریزی می‌کنند و در عمل وقت خود را به بطالت و بیکاری می‌گذرانند بنابراین اکثر این افراد در روزهای جمعه احساس افسردگی و کسلی می‌کنند، پس لازمه بهره‌گیری از اوقات فراغت مناسب و درست، داشتن برنامه صحیح در قالب یک برنامه‌ریزی مناسب از قبل است.
این روانشناس اجتماعی به والدین توصیه می‌کند: با توجه به فرح‌بخش و لذت‌آور بودن شاخصه جدی اوقات فراغت، والدین باید این اصل را مهم تلقی کنند و باید روح حاکم بر تمام برنامه‌ها و برنامه‌ریزی‌های تابستانی باشد. همچنین والدین باید توجه داشته باشند که اوقات فراغت فرزندانشان باید متضمن سعادت و حرکت رو به رشد و کمال آن‌ها در دوره بزرگ‌سالی باشد پس از فرزندشان برای انتخاب فعالیت‌های تابستانی نظرخواهی کنند و برای گذراندن اوقات فراغت برنامه داشته باشند و مهم‌تر از آن درراه انجام رساندن برنامه‌ها تلاش کنند.
وی تأکید می‌کند: با توجه به حساسیت خاص دوره کودکی و نوجوانی والدین برای فرزندانشان ساعتی را به ورزش و بازی‌های تربیتی اختصاص دهند زیرا این امر باعث ارتقای سطح شناختی، هیجانی، هماهنگی عصب و عضله کودکانشان می‌شود، همچنین سعی کنند کودکان را از بازی‌های سنتی و قدیمی حتی در محیط خانه نیز محروم نکنند و آن‌ها را به بازی‌هایی نظیر گِل بازی، تیله‌بازی، عروسک بازی، یک قل دوقل تشویق کنند.
مشایخی می‌گوید: والدین باید بدانند فرصت‌های فراوان تربیتی و آموزشی در اطراف انسان وجود دارد که ما از آن غافل هستیم پس سعی کنند ضمن شناسایی آن‌ها به فراخور علاقه و توان فرزندانمان و همسو شدن با شرایط فرهنگی و ارزشی تدبیر و برنامه‌ریزی کنند.
لزوم تعریف کارکردهای صحیح در حوزه اوقات فراغت
سید محمد الحسینی، جامعه‌شناس فرهنگی به ایمنا می‌گوید: اوقات فراغت و نحوه‌ی گذران آن از مباحث تازه‌ای است که پس از انقلاب صنعتی و رشد صنایع و فناوری، توجه محققین را برانگیخته است. فراغت به معنای بیکاری و مترادف ساعتی برای تفریحاتی بی‌فایده نیست این کلمه حاصل دنیای کشو بندی شده مفرط و ساختارهای عریض و طویل است که کنشگری انسان را در چارچوب زندگی اجتماعی محدود کرده و خلاقیت و استعداد را در محاصره قواعد و قوانین و هنجارهای سخت اجتماعی قرار می‌دهد.
وی می‌افزاید: جایی که انسان نمی‌تواند تغییر ایجاد کند این فهم غلط موجب شده تا اوقات فراغت تبدیل به ساعتی برای خوش‌گذرانی و یا حتی سوءاستفاده بعضی شرکت‌ها و سازمان‌های به‌ظاهر آموزشی شود و از این طریق مردم را استثمار و سرکیسه می‌کنند و چه بسیار انسان‌هایی که به طمع هنرمند شدن، ورزشکار شدن یا معروف شدن هزینه‌های گزافی به بسیاری از مؤسسات می‌پردازند بدون اینکه قبول کنند که باید با واقعیت روبرو شوند و هر انسانی استعدادهای خاصی دارد. این جامعه‌شناس فرهنگی ادامه می‌دهد: استعدادی که باید با توانمندی آن در خدمت جامعه و تحول اجتماعی مثبت قرار می‌گیرد در رویکرد سیستمی انسان جزئی از یک نظام بزرگ‌تر است و موجودی چندبعدی است که باید همه ابعاد وجودی او به‌صورت متناسب رشد کند لازمه این رشد آگاهی است آگاهی به معنای تسهیلگری نظام آموزشی در راستای توانمندی افراد در جهت شناسایی خلاءها و کنشگری انسان در جهت خلق معنا و کشف بهترین واقعیت از زندگی اجتماعی؛ واقعیتی که حاصل تلاش اوست و خود او به وجود آورده است.
وی تصریح می‌کند: متأسفانه در نظام آموزشی ما این شعار به‌صورت عملی اجرا می‌شود که «دانش‌آموزان عزیز لازم نیست شما برای کشف حقیقت تلاش کنید ما آن را به شما خواهیم گفت» این نوع راهبردها در نظام آموزشی موجب منفعل شدن دانش‌آموزان خواهد شد و دانش را به‌صورت عادت تبدیل می‌کند و انسان‌ها در این فضا شکننده خواهند شد.
الحسینی می‌گوید: اوقات فراغت به اوقاتی گفته می‌شود که فرد در خارج از ساعات کاری و تحصیلی قرار دارد و در آن ساعت‌ها می‌توانند خود را آماده کند، به‌روزرسانی کند، بازاندیشی کند و در راستای کار و تحصیلی که منطبق بر استعدادها و توانایی‌های او است آماده‌تر از پیش حرکت کند برخی اندیشمندان علوم اجتماعی از پنج دسته نحوه گذراندن اوقات فراغت یاد می‌کنند فراغت‌های جسمانی، فراغت‌های هنری، فراغت‌های فکری، فراغت‌های عملی و فراغت‌های اجتماعی این پنج دسته نحوه گذران اوقات فراغت نشان‌دهنده ساحت‌های تربیتی متعددی است که انسان در فرایند اجتماعی به آن‌ها نیاز دارد و با پرورش آن‌ها خلاقیت و آگاهی افزایش پیدا می‌کند و با توانمندی جسمی مناسب‌تری در چالش با ساختارهای اجتماعی دست پیدا می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: در چنین جامعه‌ای باید تسهیلگری کرد تا شرایط گذران اوقات فراغت در ساحت‌های مختلف برای همگان به عدالت فراهم شود تنها در این صورت است که مدیریت اوقات فراغت می‌تواند منجر به‌سلامت اجتماعی شود و افراد در جامعه‌ای بانشاط و باانگیزه خود را آماده کنند تا مجدداً جامعه خود را بسازند
این جامعه‌شناس فرهنگی می‌افزاید: اوقات فراغت به‌عنوان یکی از عوامل اجتماعی فرهنگی و یا حتی اقتصادی اگر به‌صورت بهینه مدیریت شود و ازنظر برنامه‌ریزی‌های اجتماعی درست سازمان‌دهی شود می‌تواند به‌عنوان یکی از شاخص‌های مهم در توسعه هر کشور و جامعه نقش‌آفرینی داشته باشد و باعث شود تا افراد به جامعه خود نگاه امیدوارانه‌تر و سازنده‌تری داشته باشند این امر می‌تواند در تحکیم بنیادهای هویتی هر جامعه هم مؤثر باشد و حتی باعث بهبود شرایط کسب‌وکار شود
نظر شما