به گزارش خبرنگار ایمنا، معماری همیشه خلاقیت را تشویق می‌کند. آشنایی با مفهوم خلاقیت از همان اوایل کودکی افراد را نسبت به محیط زندگیشان آگاه‌تر می‌سازد. «جوی پال گیلفورد»، روانشناس مشهور در حوزه هوش انسان می‌گوید که «یک عمل خلاق نمونه‌ای از یادگیری است و نظریه یادگیری جامع باید هم نگرش و هم فعالیت فرد خلاق را مورد توجه قرار دهد.» از این‌رو محیط ساخته‌شده با افراد مسئول شکل می‌گیرد.
اگر فردی توانسته باشد در دوران کودکی‌اش با معماری آشنا شده باشد، بنابراین این فرصت را داشته است تا به‌آسانی هنگام تصمیم‌گیری درباره محیط ساخته‌شده‌اش جایگاهی را کسب کند. آموزش معماری که خلاقیت را در بر می‌گیرد این فرصت را به کودک می‌دهد تا دنیا را مکانی زنده‌تر سازد. بنابراین، این نوع تلاش دارای پتانسیلی برای کنار هم قرار دادن فرهنگ کودک و فرهنگ معماری است.
بنابراین، تلاش مذکور می‌تواند رویکردهای جدیدی ایجاد کند که برای هر دو طرف یعنی فرهنگ کودک و معماری مفید و نوین باشد و فرصت‌هایی را برای پروراندن هر دو طرف ایجاد کند و به کمک آموزش خلاقیت، هر کودک درک شخصیتش را با محیط ساخته‌شده بهبود بخشد.
حال که اصفهان به‌عنوان شهر دوستدار کودک شناخته می‌شود شهرداری و مدیریتی شهری آن همواره سعی کرده‌اند که در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی فعالیت‌های فرهنگی و هنری کودکان را در نظر گیرند، از آنجا که اصفهان به‌عنوان شهرموزه در بین شهرهای کشور شناخته شده و معماری آن نسبت به سایر شهرها متمایز است، دفتر تخصصی هنر و معماری موزه گرمابه علیقلی‌آقا که ذیل اداره هنری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان فعالیت می‌کند، اقدام به برنامه‌ریزی و اجرای دوره آموزشی «معماری‌بان» ویژه کودکان هفت تا ۹ سال کرده است، حال این پرسش مطرح است که قرار است در این دوره چه مباحثی به کودکان آموزش داده شود و مهم‌تر از آن انتخاب این مباحث و سرفصل‌ها بر اساس چه روش و استدلال علمی و پژوهشی صورت می‌گیرد؟ از این‌رو خبرنگار ایمنا با فرشیده کاوه‌پیشه، معمار و مدیر آموزش دوره معماری‌بان گفت‌وگویی را انجام داده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
دوره معماری‌بان چه مهارتی را در کودکان ارتقا می‌دهد؟
هدف دفتر تخصصی هنر و معماری موزه گرمابه علیقلی‌آقا از برگزاری دوره معماری‌بان، گسترش تجربه کودکان از محیط ساخته‌شده پیرامون آن‌ها است، درواقع به دنبال این هستیم که کودکان لذت محیط ساخته‌شده را تجربه کنند و درک درستی از محیط اطراف خود داشته باشند. درک محیط چه برای کودکان و چه برای بزرگ‌سالان توسط حواس پنج‌گانه صورت می‌گیرد، بنابراین یکی از اهداف و رویکرد مهم دوره معماری‌بان تقویت حواس پنج‌گانه کودکان است.
دوره معماری‌بان بر اساس پژوهش دفتر تخصصی هنر و معماری موزه گرمابه در قالب پنجره معماری و کودک تدوین شده است. هرچند طرح دوره آموزشی معماری‌بان در قالب شش ترم برای مقاطع پیش‌دبستانی تا ششم ابتدایی در نظر گرفته شده بود اما در حال حاضر این دوره برای کودکان هفت تا ۹ سال در نظر گرفته شده است.
همان‌طور که از عنوان دوره مشخص است، قرار نیست در این دوره به کودکان آموزش معماری داده شود بلکه هدف از آن تقویت مهارت‌هایی است که کودک بتواند از آن به‌عنوان معیار و ابزار برای درک فضا و محیط پیرامون خود استفاده کند. درواقع کودک بر اساس سرفصل‌های آموزش داده شده، تشخیص درستی از فضا و محیط پیرامون آن پیدا می‌کند و می‌تواند بر اساس این معیارها اهمیت فضای محیط زیبا و نازیبا را درک کند و همین امر در آینده باعث می‌شود که نسبت به فضای معماری و شهرسازی شهر خود حساس باشد و به‌عنوان شهروند از بناهای ارزشمند معماری شهر خود حراست کند و مانع تخریب بافت‌ها و بناهای ارزشمند شهر خود شود.
والدین بر اساس چه استدلالی از میان تمام دوره‌های آموزشی تابستانی، فرزندشان را در دوره معماری‌بان ثبت‌نام کنند؟
در پاسخ به پرسشی که مطرح فرمودید، باید گفت که اصفهان به‌عنوان شهر دوستدار کودک از آینده‌سازانش انتظاراتی دارد و دوره معماری‌بان در واقع تعاملی بین شهر و کودک است که یک ارتباط متقابل در اولویت قرار می‌دهد به این دلیل که معماری و مفاهیم معماری جدا از زندگی ما نیست و تنوع مباحث دوره برای هر سلیقه‌ای وجود است.
ما این دوره را با حساسیت فراوان و مشورت با اساتید حوزه کودک همچنین اساتید حوزه معماری تنظیم کرده‌ایم و شرکت در این دوره را در کنار سایر کلاس‌هایی که کودک علاقه‌مند به شرکت در آن است، توصیه می‌کنیم؛ به این دلیل که معماری و مفاهیم معماری جدا از زندگی ما نیست و تنوع مباحث دوره هر سلیقه‌ای را پاسخگو است.
چه سرفصل‌ها و دروسی برای دوره معماری‌بان در نظر گرفته شده است؟
ترم اول این دوره طی ۱۰ جلسه برگزار می‌شود که در جلسه اول بر اکتشافات حسی و حواس پنج‌گانه کودکان به‌صورت هدفمند کار می‌شود، در جلسه دوم روی مهارت‌های تجسمی کودکان کار می‌شود و شرکت‌کنندگان فرامی‌گیرند آنچه که در فکر و تصورشان است را ترسیم کنند. در جلسه سوم فضای کلاس را از لحاظ نور، رنگ، بافت و حس تجزیه‌وتحلیل می‌کنیم و پس از اینکه کودک با تجزیه‌وتحلیل فضای کلاس آشنا شد از او می‌خواهیم فضای خانه و محله خود را در قالب تمرین با مشارکت والدین تجزیه‌وتحلیل کند و جلسه بعد برای دوستان خود در کلاس نتایج تجزیه‌وتحلیل محیط پیرامون خود را بازگو کند.
جلسه چهارم درباره سازه‌ها و شکل‌گیری پناهگاه‌ها و سکونتگاه‌های مختلف صحبت می‌شود و با بیان مصداق و نشان دادن تصاویر و ویدئوهای از این پناهگاه‌ها همچون خانه‌های اسکیموها به کودکان آموزش داده می‌شود که چگونه درگذشته افراد از مصالحی که در اطراف خود بود، خانه‌هایشان را بنا می‌کردند. جلسه پنجم پیرو تجزیه‌وتحلیل فضای خانه که جلسات قبل صورت گرفت از کودکان می‌خواهیم بر اساس برداشت و تحلیلی که از خانه خود دارند، ماکت آن را ساخته و درباره آن توضیح دهند درواقع در این جلسه تفکرات دوبعدی کودکان نسبت به محیط پیرامون خود را به تفکر سه‌بعدی ارتقا می‌دهیم.
جلسه ششم به موضوع اهمیت حفاظت از زمین و انرژی پرداخته می‌شود درواقع در این جلسه کودکان فرامی‌گیرند به‌عنوان دوست دار محیط‌زیست چه‌کارهایی می‌توانند انجام دهند که کمترین آسیب را به محیط‌زیست وارد کنند. تناسب و مقیاس دو سرفصل مهمی هستند که در جلسه هفتم روی آن کار می‌شود و با پرداختن به آن مهارت ریاضی و هندسه کودکان تقویت می‌شود و در سه جلسه بعد روی تناسب و مقیاس در فضای سه‌بعدی کار می‌شود و از کودکان می‌خواهیم ماکت خانه خود را بر اساس این تناسب و مقیاس که به آن قرار داده‌ایم روی حجم مکعبی بسازند.
بر اساس چه معیار و اصولی این سرفصل‌ها انتخاب‌شده است؟
هدف و اولویت انتخابات این سرفصل‌های آموزشی دوره معماری‌بان این بود که مباحث آموزش داده‌شده بیشترین تأثیر را بر روی نگرش و ادراک کودک پیرامون محیط و فضای شهر خود بگذارد به همین جهت محور تمامی سرفصل‌ها را تقویت حواس پنج‌گانه کودکان در نظر گرفته‌شده است زیرا اگر این مهارت در کودکان تقویت شود، تحلیل بهتری نسبت به محیط و فضای پیرامون خود خواهند داشت درواقع دوره معماری‌بان یک نوع سرمایه‌گذاری در حوزه حفاظت و حراست بناهای ارزشمند شهر است که با آموزش کودکان، شهروندانی را در آینده تربیت می‌کند که نسبت به معماری و شهرسازی شهر خود اهمیت قائل باشند و مانع این بناها و معماری‌های ارزشمند شهر خود بنا به هر دلیلی تخریب شوند.
مباحث و سرفصل‌های آموزشی دوره معماری‌بان به چه اندازه متناسب باسن کودکان است؟ به نظرتان این مباحث برای آموزش به کودکان در این مقطع سنی سنگین نیست؟
در وهله اول باید گفته شود این مباحث برای کودکان سنگین نیست و این دوره کلاس آموزشی نیست بلکه به‌صورت کارگاهی و بر اساس بازی، سرگرمی و کاردستی توسط مربیانی که در حوزه روانشناسی تربیتی کودک آموزش دیده‌اند، به کودکان آموزش داده می‌شود ضمن اینکه در انتخاب سرفصل‌ها نظر صاحب‌نظران و روانشناسان یادگاری کودک احصا شده است و همه این سرفصل را متناسب با سن کودکان دانستند و اعلام کردند آموزش این مباحث اثرات سوئی روی کودکان نمی‌گذارند.
دوره معماری‌بان قبل از اینکه دوره آموزشی باشد، دوره تعاملی است که کودکان خود در این دوره با تعامل با یکدیگر تجربه کسب می‌کنند و این تجربه را با سایر کودکان شرکت‌کننده در این دوره به اشتراک می‌گذرانند و مربیانی که در این دوره انتخاب شده‌اند همه آن‌ها از بهترین مربیان آموزشی در حوزه کودک هستند و اولویت تمام آن‌ها در دوره معماری‌بان این است که در مرحله اول به تخیل کودکان احترام گذاشته و سپس مهارت‌های مختلف از جمله حواس پنج‌گانه در کودکان تقویت شود.
نظر شما