به گزارش خبرنگار ایمنا، زمین‌شناسی یکی از علوم مهم و کاربردی است که در راستای شناخت اجزای تشکیل‌دهنده زمین، فرآیندهای زیرزمینی و سایر ویژگی‌های سیاره بسیار حائز اهمیت است. این علم در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها ساخت‌وساز است. در حین ساخت‌وساز پایداری سطح زمین، شرایط زیرزمینی و وجود احتمالی گسل از اهمیت بسیاری برخوردار است که در تمام این موارد علم زمین‌شناسی می‌تواند به ساخت هرچه ایمن‌تر سازه کمک کند.
به طور کلی زمین‌شناسی از علوم کاربردی محسوب می‌شود و نقش بسزایی در ایمن‌سازی ساختمان‌ها ایفا می‌کند. برای درک بیشتر اهمیت مطالعات زمین‌شناسی در ساخت‌وساز و بررسی عوامل مؤثر در ساخت سازه‌های مختلف با علی‌خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
چرا در ساخت‌وساز باید به مطالعات زمین‌شناسی توجه کرد؟
اگر بخواهیم در رابطه با نقش مطالعات زمین‌شناسی در حوزه ساخت‌وساز توضیح دهیم، باید گفت که مطالعات زمین‌شناسی بیش از چیزی که جامعه تصور می‌کند اهمیت دارد و نقش بسیار مهمی در ساخت‌وساز ایفا می‌کند.
برای درک اهمیت مطالعات زمین‌شناسی در حوزه ساخت‌وساز می‌توان به بحران‌هایی که در سال‌های اخیر با آن مواجه شدیم، نگاه کنیم که یکی از مهم‌ترین آن‌ها زلزله ترکیه بود. در این فاجعه زیست‌محیطی شاهد ساخت‌وسازهایی بودیم که شاید از نظر مطالعات اولیه و مرتبط با سازه مشکلی نداشت، اما به دلیل اینکه در اجرای عملیات توجهی به مطالعات زمین‌شناسی نشده بود و ویژگی‌های زمین، وضعیت خاک و شرایط آبرفتی که قرار بود سازه روی آن قرار گیرد، مورد بررسی قرار نگرفته بود، شاهد ایجاد خسارت‌های بسیاری بودیم.
در ترکیه بی‌توجهی به مطالعات زمین‌شناسی باعث شد شرایط ویژه‌ای در شهر مهم استانبول ایجاد شود و نگرانی بسیاری در بخش جنوبی این شهر شکل گیرد، درواقع بخش جنوبی استانبول روی گسل واقع شده و در گذشته نیز باعث مرگ افراد بسیاری شده است، به همین دلیل در حال حاضر ساکنان این محل همواره با ترس زلزله مواجه هستند و علاوه بر آن از مقاومت ساختمان خود نیز آگاه نیستند. با توجه به این مسئله انجام مطالعات زمین‌شناسی پیش از ساخت هر سازه‌ای از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
مطالعات زمین‌شناسی در حین ساخت‌وساز چه مسائلی را در بر می‌گیرد؟
مطالعات زمین‌شناسی در ساخت‌وساز در دو زمینه ترکیبی از مطالعات سنگ‌شناسی و خاک‌شناسی می‌تواند به سلامت و ایمنی سازه‌های بشر کمک کند. درواقع سطح سیاره زمین از پوسته‌ای تحت عنوان سنگ کره تشکیل‌شده است که لایه نازکی شامل خاک روی آن را قرار گرفته و تحت عنوان آبرفت شناخته می‌شود.
سازه‌ها معمولاً در چه بخشی از زمین ساخته می‌شوند؟
سازه‌ها معمولاً براساس شرایطی که دارند و طبق مقاومت خاک، ویژگی‌های مهندسی، پایه‌ها و مشخصات فونداسیون روی خاک یا سنگ قرار می‌گیرند. در این راستا باید توجه داشت که مطالعات زمین‌شناسی می‌تواند کمک شایانی در ساخت بهتر سازه به بشر ارائه دهد.
در مطالعات زمین‌شناسی ویژگی‌های مهندسی، ژئوتکنیک و مهندسی خاک کمک می‌کند که مقاومت سطح مورد نظر در مقابل استرس‌های ناشی از ساخت‌وساز مشخص شود و طبق این ارزیابی می‌توان به نتیجه مطلوبی برای ساخت سازه مورد نظر دست‌یافت. به بیان دیگر مطالعات خاک‌شناسی و ژئوتکنیک به عنوان شاخه‌ای از علم زمین‌شناسی به بشر کمک می‌کند که ویژگی‌های بستر مورد نظر را برای ساخت‌وساز بررسی کند.
مطالعات زمین‌شناسی چه نقشی در حفاظت ساختمان از گسل ایفا می‌کند؟
به طور کلی مطالعات مربوط به خاک‌شناسی و سنگ‌شناسی در شرایطی انجام می‌شود که از نبود معضلات طبیعی مانند گسل آگاه باشیم، اما پیش از آن مطالعات زمین‌شناسی ساختمان مورد توجه قرار می‌گیرد. در مطالعات زمین‌شناسی ساختمان محدوده‌ای که قرار است ساخت‌وساز در آن انجام شود، مورد بررسی قرار می‌گیرد و در این عملیات پژوهشگران به دنبال گسل‌های پنهان، نیمه‌فعال یا همواره فعالی هستند که ممکن است در آن محدوده وجود داشته باشد.
درواقع پژوهشگران در زمین‌شناسی ساختمان تلاش می‌کنند که با شناسایی گسل‌های زیرزمینی، تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی و لرزه‌نگاری از ساخت سازه‌های مختلف در نزدیکی ساختارهای زمین‌شناسی خطرناک جلوگیری کنند.
در مطالعات زمین‌شناسی ساختمان چه مسائلی مورد توجه قرار می‌گیرد؟
به طور کلی در مطالعات زمین‌شناسی ساختمان آمایش سرزمین به طور مرتب صورت می‌گیرد و کارشناسان همواره به دنبال ورودی یا نواحی‌هایی هستند که به‌عنوان پهنه لرزه‌خیز شناخته می‌شود، همچنین مسئله دیگری که در مطالعات زمین‌شناسی ساختمان مورد توجه قرار دارد، سستی و توانایی سنگ در مقابل تحمل فشار ناشی از سازه است، زیرا بی‌توجهی به این مسئله می‌تواند باعث فرونشست نامتعادل زمین شود.
فرونشست نامتعادل زمین چیست؟
در بسیاری از مناطق در اعماق ۱۰ یا صدها متر زیر زمین ممکن است شرایط مناسبی برای تشکیل غار و یا فضای خالی وجود داشته‌باشد که در این هنگام کافی است فشار نامتعادلی به بخشی از سطح بالایی این محدوده توسط سازه وارد شود تا سقف‌های غار طبیعی ریزش کند و فاجعه به وجود آورد. به طور کلی همه این مسائل نشان می‌دهد که پیش از ساخت و ساز شناخت بستر مورد نظر از اهمیت بسیاری برخوردار است.
نظر شما