به گزارش خبرنگار ایمنا، شهر و شهرنشینی از جدی‌ترین و مهم‌ترین مباحثی است که توجه جدی به آن می‌تواند پایه‌های توسعه ایران مدرن و اسلامی را بنا کند. در این راستا به نظر می‌رسد توجه به فرهنگ در امر مدیریت شهری از اهمیت بسزایی برخوردار است. رشد شهرنشینی و صنعتی شدن جوامع شهری بدون در نظر گرفتن توسعه فرهنگ شهرنشینی، مشکلات گسترده‌ای را در شهرها به وجود آورده است.
یکی از مشکلات رشد شهرنشینی بدون در نظر گرفتن توسعه فرهنگ شهرنشینی افزایش پدیده وندالیسم یا همان تخریب مبلمان و آثار شهری است، بر اساس مطالعات هراندازه میزان تعلق شهری و توسعه فرهنگ شهرنشینی در شهروندان شهری کمتر باشد، پدیده وندالیسم در آن شهر روند افزایشی به خود می‌گیرد، به همین خاطر است که آموزش فرهنگ شهروندی و افزایش تعلق شهری به‌عنوان یکی از سیاست‌های مهم مدیران شهری دنبال می‌شود.
شهر اصفهان از این پدیده در امان نیست و متأسفانه شاهد وندالیسم نه‌تنها در مبلمان شهری بلکه در اماکن و آثار تاریخی آن به‌ویژه پل‌های خواجو و سی‌وسه‌پل هستیم.
در این بین برخی از شهروندان در تماس با خبرگزاری ایمنا، ضمن گلایه از دستگاه‌های متولی برای حفاظت این بناها همچون اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان، از روشن نبودن سازوکار سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان برای ارتقای آموزش‌های شهروندی جهت جلوگیری آسیب و تخریب مکان‌های تاریخی به‌ویژه پل‌های تاریخی شهر اصفهان گلایه‌مند هستند.
این شهروندان می‌گویند چگونه است که بر اساس گفته مسئولان این سازمان، اصفهان در بین شهرهای کشور از لحاظ آموزش‌های فرهنگ شهروندی رتبه نخست را دارد اما در مقابل شاهد این‌گونه تخریب‌ها و آسیب به اماکن تاریخی شهر هستیم، آیا سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان نباید به‌جای پرداختن به موضوعات تفاله چای و بازیافت، به موضوع اهمیت حفظ و نگهداری اماکن تاریخی در تبلیغات شهری می‌پرداخت؟
پل‌های خواجو و سی‌وسه‌پل بخشی‌هایی از هویت رودخانه زاینده‌رود هستند، دبیرخانه فرهنگی زاینده‌رود چه اقدامی برای جلوگیری از آسیب به این پل‌ها توسط شهروندان انجام داده است؟ در نشست خبری مسئولان دبیرخانه فرهنگی زاینده‌رود بودجه سالانه این دبیرخانه ۱۰ میلیارد تومان اعلام شد؛ آیا بهتر نیست بخش اندکی از این بودجه را برای جلوگیری از آسیب شهروندان به این پل‌ها اختصاص داد؟
فرهنگ شهروندی متولی دیگری غیر از شهرداری‌ها ندارد
بر اساس پیگیری‌های خبرنگار ایمنا، مهدی سجادزاده، رئیس اداره توسعه فرهنگ شهروندی معاونت اجتماعی و مشارکت‌های مردمی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان اظهار کرد: فرهنگ شهروندی واحدی نوپا و تازه تأسیس در بین سایر بخش‌های آموزشی شهرداری به‌شمار می‌رود.
وی خاطرنشان کرد: اداره توسعه شهروندی، به معنای توسعه‌یافته آن کمتر از دو دهه است در شهرداری‌ها رواج یافته است و شهرداری‌ها در سراسر کشور به سمت راه‌اندازی و سرمایه‌گذاری در این بخش روی آورده‌اند.
رئیس اداره توسعه فرهنگ شهروندی معاونت اجتماعی و مشارکت‌های مردمی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان افزود: بسیاری از مسائلی که در شهرها و مناطق مختلف با آن روبه‌رو هستیم، ریشه در رفتارها، باورها، آداب و نوع تعاملات شهروندان با یکدیگر دارد.
وی اظهار کرد: نکته قابل توجه در این رابطه این است که امر مهم فرهنگ شهروندی متولی دیگری غیر از شهرداری‌ها ندارد ضمن اینکه جنس موضوعات و مسائل نیز مرتبط با آموزش‌های فرهنگ شهروندی است.
سجادزاده با بیان اینکه اگر به‌عنوان مثال در شهرداری‌های سراسر کشور به آسیب‌های اجتماعی می‌پردازیم متولی این حوزه سازمان بهزیستی یا شورای مبارزه با مواد مخدر است، ادامه داد: این موضوع نیز به‌عنوان یک مأموریت جدید به شهرداری‌ها اضافه شده است.
وی تصریح کرد: اگر در اصفهان و برخی دیگر از کلان‌شهرها، به موضوع سلامت پرداخته می‌شود، متولی آن شبکه بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی و مراکز درمانی است که ما به صورت عارضی آن را به مأموریت خودمان در شهرداری اضافه کرده‌ایم.
رئیس اداره توسعه فرهنگ شهروندی شهرداری اصفهان گفت: مباحثی که از جنس فرهنگ شهروندی است، متولی دیگری غیر از شهرداری ندارد و نهاد دیگری که مسئولیت مستقیم در زمینه فرهنگ‌سازی داشته باشد و برای رشد شاخص‌های فرهنگ شهروندی بین شهروندان تلاش کند، وجود ندارد.
وی افزود: کمتر از دو دهه است که شهرداری‌ها و همچنین شهرداری اصفهان به این نتیجه رسیده‌اند که بسیاری از مسائل شهری را باید از تغییر رفتار شهروندان آغاز کنند. توسعه شاخص‌های فرهنگ شهروندی در شهروندان باعث می‌شود که شهرها بتوانند در واقع مسائل مربوط به خود در حوزه‌های مختلف از جمله ترافیک، خدمات شهری، ایمنی و دیگر بخش‌ها که شهرداری متولی آن است را با فرهنگ‌سازی پیش ببرند.
سجادزاده افزود: ورود به فضا و موضوع فرهنگ شهروندی در اصفهان نسبت به سایر شهرها بیشتر است. اصفهان جزو اولین شهرهایی بود که نهاد فرهنگ شهروندی را در شهرداری پایه‌گذاری کرد. این نهاد نوپا در ابتدا با عنوان خانه شهروند فعالیت داشت، سپس به کمیته فرهنگ شهروندی تبدیل شد و در چند سال گذشته به اداره توسعه فرهنگ شهروندی ارتقا یافته است.
اصفهان، الگو و نمونه در توسعه فرهنگ شهروندی
رئیس اداره توسعه فرهنگ شهروندی شهرداری اصفهان خاطرنشان کرد: اصفهان طی این سال‌ها در بین کلان‌شهرها فعالیت‌هایی خوبی در اداره توسعه فرهنگ شهروندی انجام داده و الگویی برای سایر مناطق و شهرهای دیگر بوده است. بسیاری از شهرها در ابتدای تأسیس مجموعه‌های فرهنگ شهروندی در شهرداری‌ها، در مقاطع مختلف با شهرداران وقت اصفهان نامه‌نگاری کردند و خواستار تبادل تجربه در این رابطه بودند.
وی اضافه کرد: اصفهان چندین دوره در بین کلان‌شهرها و در کمیته‌ای که به شکل تخصصی برای تبادل اطلاعات و هم‌افزایی بین مسائل فرهنگی کلان‌شهرها ایجاد شده بود، به‌عنوان دبیر مجموعه انجام وظیفه کرد و پیگیر امور این بخش مهم بود.
سجادزاده تصریح کرد: اداره توسعه فرهنگ شهروندی در سال‌های اخیر در موضوعات مختلف بنابر پژوهش‌ها و مطالعاتی که انجام می‌شود و همچنین اولویت‌بندی از بین موضوع‌هایی که باید به آن بپردازد را در دستور کار قرار می‌دهد. در طول سال نیز در رابطه با برخی موضوعات بنابر ضرورت‌ها و اقتضائاتی که در همان زمان خاص ایجاد می‌شود، بیشتر و در برخی موضوعات کمتر دخالت می‌کند؛ میزان ورود این اداره به مباحث بر اساس کار مطالعاتی و پژوهشی و شناخت نیازهای اصلی شهر است.
وی با اشاره به اینکه مؤلفه‌های فرهنگ شهروندی زیاد است، اظهار کرد: در حالت کلی موضوعات فرهنگ شهروندی به چند دسته تقسیم می‌شود. یک دسته موضوعات از جنس ارتباط شهروندان با کالبد شهر محسوب می‌شود و دسته دیگر به ارتباط شهروندان با یکدیگر و تعامل و رابطه آن‌ها مربوط می‌شود. این موضوعات زیربخش‌های زیادی دارد و نمی‌توان به همه موارد همزمان و در یک سطح پرداخت.
رئیس اداره توسعه فرهنگ شهروندی معاونت اجتماعی و مشارکت‌های مردمی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان ادامه داد: همه این موارد هر سال اولویت‌بندی می‌شود؛ برخی مسائل از لحاظ انرژی، بودجه، حواشی و مسائلی که در حوزه مدیریت فرهنگ شهروندی است در اولویت قرار می‌گیرد و توجه و تمرکز بیشتری روی آن‌ها می‌شود. سایر موارد در درجه اهمیت کمتر و به ترتیب در مراحل بعد قرار می‌گیرند.
وی تصریح کرد: مسائلی وجود دارد که از جنس کالبدی است؛ به این شکل که به نهادهای متولی درون شهرداری برمی‌گردد، به‌عنوان نمونه در موضوع مدیریت پسماند، خانواده و شهروند باید بداند چگونه پسماند تر یا خشک را مدیریت کند و سازمانی در شهرداری به نام مدیریت پسماند در این رابطه وجود دارد. همچنین در رابطه با موضوع توسعه فضای سبز و محیط زیست سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تعریف شده است و فعالیت می‌کند یا در رابطه با رفتار ترافیکی شهروندان معاونت حمل‌ونقل و ترافیک وجود دارد.
سجادزاده خاطرنشان کرد: بخش عمده مسائلی که در حوزه شهروندی و کالبدی قرار می‌گیرد، نهادهای تخصصی دارد که در واقع مجموعه‌هایی که این بخش‌ها را مدیریت می‌کنند در همه شهرها وجود دارد. بعضی موضوعات نیز مرتبط با شهرداری نیست یا مشترک با دیگر سازمان‌ها است. به‌عنوان نمونه در مورد ایمنی، شهرداری دارای نهادی مانند آتش‌نشانی است اما در بیرون این مجموعه هم اورژانس فعالیت مشابهی در این رابطه دارد.
وی با بیان اینکه اداره توسعه فرهنگ شهروندی به طور معمول از حدود هفت ماه زودتر از زمان آغاز سال جدید، با تمام این مجموعه‌ها نامه‌نگاری دارد، اظهار کرد: از نهادها و سازمان‌ها می‌خواهیم داده‌ها، مسائل و اولویت‌های موضوعی خودشان را در اختیار ما قرار دهند. از معاونت حمل‌ونقل و ترافیک تا سازمان‌های تابعه خدمات شهری و حتی نهادهای خارج از مجموعه شهرداری شامل این مکاتبات و تبادلات می‌شود.
رئیس اداره توسعه فرهنگ شهروندی شهرداری اصفهان ادامه داد: متولیانی هستند که اطلاعات کاملی نسبت به موضوعات و مسائل دارند و در حقیقت بر آخرین اطلاعات، داده‌ها و آمارها اشراف دارند. این سازمان‌ها به شکل مکتوب موضوعاتشان را اعلام و ارسال می‌کنند. سپس این موارد با گروه‌های پژوهشی سازمان فرهنگی به بحث گذاشته می‌شود و این منجر به آن می‌شود که با نهاد مربوط ارتباط بیشتری گرفته شود و با برگزاری نشست‌هایی چالش‌ها بررسی و واکاوی شود.
وی تصریح کرد: به‌عنوان مثال در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک ممکن است که اولویت‌های این مرکز اعلام شود. به آن‌ها اعلام می‌کنیم که به همراه کارشناسان در اداره توسعه فرهنگ شهروندی حضور یابند و ابعاد موضوع را بازتر کنند. در این نشست‌ها رفتار شهروندی درست را تبدیل به یک آمار کمّی می‌کنیم و می‌سنجیم که این موضوع چه ضرر و زیان‌های مادی و حتی معنوی دارد یا اینکه چه سرمایه مادی و معنوی از شهر کم می‌شود و آیا جبران‌پذیر است یا خیر.
سجادزاده در پاسخ به انتقاد روابط‌عمومی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان درباره کم‌کاری شهرداری در موضوع آموزش‌های فرهنگ شهروندی به‌ویژه در رابطه با حفظ میراث فرهنگی گفت: اولین نکته این است که بپذیرید که کار فرهنگی کاری درازمدت است و همچون اقدامات عمرانی نیست که زودبازده باشد و اثرات آن را شهروندان حس کنند.
وی اظهار کرد: نکته دوم این است که نقش همه دستگاه‌ها با یکدیگر باید در نظر گرفته شود. این‌طور نیست که در همه موضوعات فقط شهرداری اصفهان بخواهد دخالت کند. در ابتدای گفت‌وگو عرض کردم که موضوع کلان فرهنگ شهروندی، متولی دیگری به غیر از شهرداری ندارد، اما موضوعاتی در حیطه فرهنگ شهروندی داریم که با متولیان دیگر تلاقی دارند. به‌عنوان مثال مسائل مرتبط با حوزه مدیریت مصرف آب در حوزه فرهنگ شهروندی است اما اداره آب و فاضلاب هم در این بین نقش دارد و بودجه آموزشی ویژه‌ای برای این امر تعریف کرده است. همچنین اورژانس بودجه آموزشی دارد؛ در حوزه سلامت نیز علوم پزشکی بودجه مخصوص دارد.
رئیس اداره توسعه فرهنگ شهروندی معاونت اجتماعی و مشارکت‌های مردمی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان گفت: نکته دیگر این است که برخی افراد اولویت‌های شهر اصفهان را بر اساس دریافت‌های شخصی مشخص می‌کنند و می‌گویند اولویت اهمیت شهر اصفهان این است، در حالی که این‌گونه نیست. اگر شما فراگیری و اهمیت موضوعات را براساس پارامترهای علمی بررسی کنید، درخواهید یافت که اگر ما به موضوع «تفاله چای» پرداخته‌ایم، به‌دلیل جدی بودن آن در موضوع شیرابه به‌عنوان یک ماده سمی است.
تمرکز بر افزایش حس تعلق شهروندان
وی ادامه داد: نکته دیگر ریشه در نبود احساس تعلق به شهر دارد که ما امسال در اداره توسعه فرهنگ شهروندی روی این مسئله کار کردیم. به عنوان نمونه در سالروز ۲۵ آبان در تبلیغات شهری به موضوع حفظ تعلق به شهر پرداختیم.
سجادزاده تصریح کرد: یکی از روش‌های پرداختن به وندالیسیم شهری و مقابله با آن افزایش ایجاد حس تعلق شهری در شهروندان است که خوشبختانه سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان در این حوزه موفق عمل کرده است و با فعالیت‌های نو و راهبردی سعی کرده است این حس تعلق را در بین شهروندان افزایش دهد.
وی افزود: بسیاری از مواقع کار را انجام داده‌ایم اما تصور این است که کاری نشده است زیرا ریشه‌یابی اتفاق نمی‌افتد. این را هم در نظر بگیرید که پدیده وندالیسم این‌گونه نیست که گمان کنیم به لحاظ شاخص‌های فرهنگی در رتبه آخر هستیم. پدیده وندالیسم در شهر اصفهان بحران نیست اما به لحاظ ضریب امنیت، مسائل و موضوعات مهم‌تری هستند که در اصفهان وجود دارند.
رئیس اداره توسعه فرهنگ شهروندی معاونت اجتماعی و مشارکت‌های مردمی سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان تاکید کرد: وندالیسم در برخی کشورها عادی و طبیعی است اما از نظر ما ضد فرهنگ است بنابراین نمی‌توان فقط روی همین موضوع کار کرد. در همین زمان حاضر، موضوعات مهم‌تری داریم و این آمادگی را داریم اگر کارشناسی به این موارد انتقاد دارد با او وارد بحث علمی شویم. اینکه وندالیسم چه آثار مخربی دارد و بقیه موارد چه اثراتی دارند قابل بررسی و واکاوی است.
اولویت دبیرخانه فرهنگی زاینده‌رود، جریان دائمی این رودخانه است
سعید امامی، رئیس دبیرخانه فرهنگی زاینده‌رود در ادامه اظهار کرد: بودجه ۱۰ میلیاردی این مجموعه یک اعتبار اسمی است و در مجموع حدود ۷۰ درصد، معادل هفت میلیارد تومان از این اعتبار محقق شده است.
وی تصریح کرد: نکته دیگر اینکه موضوعات مرتبط با آثار و بناهای تاریخی جزو موضوعات و مسائل تعریف شده و مشخص شده دبیرخانه فرهنگی زاینده‌رود نیست. بناها و میراث فرهنگی موضوع مهمی است و این به آن معنا نیست که پرداختن به حفظ هویت شهر یا میراث تاریخی ما کم‌اهمیت باشد و جزو مسائلی است که باید در حوزه فرهنگ شهروندی به آن پرداخته شود.
رئیس دبیرخانه فرهنگی زاینده‌رود ادامه داد: البته اولویت‌بندی‌هایی در حوزه فرهنگ شهروندی داریم اما موضوع دبیرخانه فرهنگی زاینده‌رود پرداختن به آثار تاریخی یا تمدنی اصفهان نیست بلکه هدف، جریان دائمی زاینده‌رود است.
وی اظهار کرد: افزایش سواد آبی شهروندان و حس تعلق به جریان زاینده‌رود، افزایش حس مطالبه‌گری و رشد این شاخص بین همه اقشار مردم و ایجاد هم‌گرایی بین نخبگان برای حل مسئله جریان دائمی این رودخانه از اهداف مهم این دبیرخانه است؛ بنابراین زاینده‌رود باید جاری باشد.
امامی با بیان اینکه موانع فکری، فرهنگی و اجتماعی در این مسیر وجود دارد، ادامه داد: برای اینکه زاینده‌رود جاری شود و مدیران استان و کشور بتوانند زاینده‌رود را به شکل پایدار جاری کنند، وظیفه داریم در این مسیر گام برداریم و برنامه‌ریزی و تلاش کنیم.
نظر شما