به گزارش خبرنگار ایمنا، وجود کتابخانه‌ها در ایران به‌ویژه اصفهان، ریشه و قدمت زیادی دارد و طی دوره‌ها و حکومت‌های مختلف به‌خصوص پس از ورود اسلام به ایران، رونق صدچندانی گرفته است. از زمان کتابخانه «جندی‌شاپور» در سال ۲۵۰ پیش از میلاد در زمان حکومت ساسانیان به‌عنوان بزرگ‌ترین کتابخانه دنیای باستان تا کتابخانه‌های متعدد دوره اسلامی همچون «صاحب‌بن‌عباد» با ۱۷ هزار جلد کتاب، نشان از کتاب‌دوستی ایرانی‌ها و محوریت کتابخانه‌ها در این سیر تاریخی داشته است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران هم رشد و توسعه فضاهای کتابخانه‌ای ادامه داشته و امروز علاوه بر سازمان‌هایی همچون وزارت فرهنگ و نهاد کتابخانه‌ها، شهرداری‌ها نیز به این عرصه فرهنگی ورود کرده‌اند. کتابخانه هنر اصفهان یکی از زیرمجموعه‌های تخصصی سازمان فرهنگی و اجتماعی شهرداری اصفهان است که بیش از یک دهه گذشته راه‌اندازی شده و فعالیت‌های خوبی در زمینه تهیه و تأمین کتاب‌های تخصصی رشته‌های متنوع هنری و سایر خدمات کتابخانه‌ای در شهر اصفهان داشته است.
در این رابطه با «زهرا رحیمی»، مسئول کتابخانه تخصصی هنر شهرداری اصفهان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید:
کتابخانه تخصصی هنر چه سالی و با چه رویکردی افتتاح شد؟
کتابخانه تخصصی هنر در سال ۱۳۹۰ واقع در خیابان استانداری روبه‌روی عمارت تاریخی. چهل‌ستون افتتاح شد. مجموعه کتابخانه هنر شامل منابع و موضوعات مکتوب و تصویری هنری است، ضمن اینکه مرکز اصفهان‌شناسی و خانه ملل هم در جوار این کتابخانه فعالیت دارد و کتاب‌های حوزه اصفهان‌شناسی و خدمات کتابداری آن مجموعه هم زیر نظر کتابخانه تخصصی هنر قرار دارد.
همچنین کتابخانه تخصصی سینما به این مجموعه اضافه شده است؛ سینما یکی از شاخه‌های هنری است اما به دلیل اینکه جایگاه آن در دفتر تخصصی سینما بود و این دفتر جابه‌جا شده، کتاب‌های تخصصی این حوزه هم به ما سپرده شد.
برای مطالعات سینما همه برنامه یا طرح خاصی دارید؟
به‌زودی یک تالار اختصاصی برای مطالعات سینما پشت مخزن کتاب ایجاد خواهیم کرد تا مراجعان رشته‌های سینما و هنرمندان این هنر بتوانند مراجعه کنند و کتاب‌های مربوط به حوزه هنر سینما را مطالعه کنند. از همین رو کتابخانه تخصصی هنر مجزای از کتابخانه تخصصی سینما خواهد بود، بنابراین ما در این مجموعه یک بخش جدا برای این کتاب‌ها ایجاد خواهیم کرد و پژوهشگران این حوزه را به شکل جداگانه سرویس خواهیم داشت.
درواقع چون سابق بر این کتاب‌ها در همان دفتر تخصصی سینما بودند، در زمان حاضر هم تلاش داریم با جداسازی موضوع سینما در کتابخانه هنر، دسترسی به کتاب‌های این بخش برای علاقه‌مندان به سینما را راحت‌تر کنیم.
حق عضویت کتابخانه با بقیه مجموعه‌های مشابه تفاوت دارد؟
بله؛ امسال حق عضویت ویژه‌تر بوده و از طرح جامع کتابخانه مرکزی بیشتر است، این هم به دلیل تخصصی بودن کتاب‌ها و ارزش هنری آن‌ها است.
استفاده از سالن مطالعه و دیگر فضاهای کتابخانه به چه صورتی است؟
سالن مطالعه به فعالان و دانشجویان رشته‌های هنری اختصاص دارد؛ البته دانشجویان در مقاطع ارشد، دکتری و سایر رشته‌های تحصیلی را هم پذیرش می‌کنیم اما تمرکز اصلی ما روی رشته‌های هنری است.
همچنین در کنار سالن‌های مطالعه، میزهای پژوهش در نظر گرفته شده است که این میزهای آئین‌نامه اختصاصی دارند. باید عضو هیئت علمی، دارای طرح و پایان‌نامه علمی یا نویسنده باشند، تا این میزها به شکل ماهانه در اختیار آن‌ها قرار گیرد ضمن اینکه مبلغ مصوبی از این افراد اخذ می‌شود.
در این یک ماه، میز پژوهش در اختیار پژوهشگر است و در صورت تمایل می‌تواند دوره استفاده از میز را تمدید کند. اولویت در این بخش هم با پژوهشگران حوزه‌های هنری است اما اگر فرد دیگری باشد که طرح تحقیقاتی خوبی ارائه کند، با وی مذاکره می‌شود و میز را در اختیار وی قرار می‌گیرد.
فضای کتابخانه تخصصی هنر از دیدگاه بیشتر مراجعان و هنرمندان فضای دلپذیر و دل‌نشینی است. مشکلی که وجود دارد این است که مخزن در جوار سالن مطالعه است و این موضوع تا حدودی برای افراد حاضر در سالن مطالعه آزاردهنده است، اما مشکل خاصی نیست. فقط گاهی که مراجعه کننده‌ای به دنبال کتاب می‌گردد ممکن است صدای مراجعان مزاحمت ایجاد کند که مقطعی و گذرا است.
چه تعداد کتاب تخصصی رشته‌های متعدد هنری در کتابخانه موجود است؟
بیش از هشت هزار و ۹۰۰ جلد کتاب که از این تعداد سه هزار و ۸۷۶ نسخه در مجموعه اصفهان‌شناسی و یک هزار و ۸۰۰ نسخه مربوط به حوزه تخصصی سینما است.
خرید کتاب برای کتابخانه هنر ساز و کار خاصی دارد؟
هر سال در نمایشگاه کتاب تهران کتاب‌های جدید و مورد نیاز خریداری می‌شود. در سال جاری ۳۲۰ عنوان کتاب جدید به دست ما رسیده و تعداد زیادی کتاب هم توسط مردم و هنرمندان به کتابخانه اهدا شده که محتواهای غنی و بسیار با کیفیتی دارند.
از ابتدای راه‌اندازی این کتابخانه تا به امروز چند نفر در این مجموعه فرهنگی عضو شده‌اند و چگونه می‌توانند از امکانات مجموعه استفاده کنند؟
بیش از چهار هزار و ۲۰۰ نفر تا به امروز در این مجموعه عضویت دارند و از خدمات متنوع مجموعه کتابخانه تخصصی هنر استفاده می‌کنند. اعضا از ساعت ۷:۳۰ تا ۱۹:۳۰ هر روز می‌توانند به کتابخانه مراجعه کنند البته روزهای پنجشنبه تا ساعت ۱۸:۳۰ در خدمت مراجعان و اعضای کتابخانه هستیم.
بیشتر مراجعان و استفاده‌کنندگان از سالن مطالعه، دانشجویان دانشگاه هنر اصفهان هستند؛ حتی گاهی ظرفیت سالن کتابخانه هنر به طور کامل تکمیل می‌شود که نشان از علاقه جامعه هنری به این مجموعه کتابخانه‌ای و فرهنگی دارد.
همچنین در طرح امانت بین کتابخانه‌ای، کتابخانه مرکزی با دانشگاه هنر ارتباط دارد. در این طرح اگر فردی کتابی را بخواهد که در کتابخانه تخصصی هنر موجود نباشد می‌تواند درخواست بدهد تا همان کتاب که در کتابخانه دانشگاه هنر موجود است را در طرح مبادله دریافت کند. بر عکس این موضوع هم صادق است و اگر کتابی در دانشگاه هنر موجود نباشد می‌توانند تقاضا دهند و آن کتاب را از کتابخانه هنر دریافت کنند.
البته بیشتر اعضا در هر دو کتابخانه تخصصی هنر و دانشگاه هنر عضویت دارند. حتی به کتابخانه میرداماد سپرده‌ایم که اگر کتابی مناسب کتابخانه هنر در طرح مبادله دارند، آن را به کتابخانه تخصصی هنر ارسال کنند تا بر غنای کتاب‌ها و متون این مجموعه افزوده شود.
طرح‌های شاخصی این کتابخانه داشته است؟
خوانش کتاب یکی از طرح‌های کتابخانه هنر است که به نقد و بررسی کتاب‌های هنری می‌پردازد. نقد و خوانش کتاب کتاب «روان اسطوره شناسی‌های هنری» با حضور بهروز عوض‌پور از تهران برگزار شد؛ خوانش کتاب بعدی را در ایام دهه فجر برگزار با محوریت کتاب تذهیب‌های قرآنی صورت گرفت.
تبلیغات و اطلاع‌رسانی برنامه‌های کتابخانه هنر به چه صورتی است؟
در گذشته علاوه بر صفحه اختصاصی کتابخانه هنر در اینستاگرام و تبلیغات محیطی در شهر دنبال می‌شد اما در زمان حاضر در پیام‌رسان‌های ایرانی همچون روبیکا، بله و ایتا از طریق کانال‌های سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان، رویدادها و طرح‌هایمان را به اطلاع عموم می‌رسانیم، هر چند فضای کافی برای برگزاری کارگاه و کلاس آموزشی وجود ندارد.
همچنین تلاش می‌شود نویسنده کتاب را دعوت کرده تا حاضران بتوانند با نویسنده گپ‌وگفت داشته باشند و به طرح مباحث مورد علاقه خود در خوانش یا نقد کتاب مورد نظر بپردازند.
برای الکترونیکی کردن کتاب‌های هنری اقدامی کرده‌اید؟
تعداد زیادی نشریات و مجله‌های هنری و فرهنگی در کتابخانه هنر وجود دارد که در حال ثبت الکترونیکی آن‌ها هستیم همچنین سالن کوچکی برای نشریات هنری وجود دارد و به تازگی مکان مخصوصی برای مطالعات سینما در نظر گرفته شده است.
همچنین اسکنر برای دیجیتالی کردن کتاب‌های نفیس نیاز داریم تا این کتاب‌های باارزش کمتر ورق بخورند و آسیب کمتری ببینند. در بودجه سال آینده درخواست خرید یک دستگاه اسکنر را داده شده است تا بتوانیم برای اسکن کتاب‌های نفیس اقدام شود.
ارتباط شما با اعضا در همان حد عضویت و استفاده از سالن مطالعه است یا تعاملات بیشتری با آن‌ها دارید؟
همواره از اعضا درخواست می‌کنیم کتاب مورد نیازشان را پیشنهاد بدهند تا خرید کنیم؛ علاوه بر نمایشگاه کتاب تهران در مقاطع دیگر هم کتاب‌هایی را خریداری می‌کنیم.
کتاب‌های هنری گران‌قیمت هستند. هفت جلد یک دوره کتاب فرش ۱۰ میلیون تومان هزینه دارد. با توجه به تقسیم اعتبارات فرهنگی بین همه مجموعه‌ها و با وجود اینکه امسال وضعیت تخصیص اعتبارات بهتر بوده اما همواره در تلاش بیشتر برای تأمین کتاب‌های بهتر و بیشتر هستیم. بخشی از نیازهای هنرمندان را هم از طرح مبادله کتاب برطرف می‌کنیم.
امروزه به کدام کتاب‌ها نیاز بیشتری احساس می‌شود؟ و آیا طرح خاصی برای توسعه فعالیت‌های کتابخانه‌ای دارید؟
به نظر می‌رسد تأمین کتاب‌های رشته‌های مختلف هنری به زبان اصلی یک نیاز ضروری در مقطع زمانی کنونی است. اگر بتوانیم این مرکز را توسعه و یک مرکز تخصصی هنر تشکیل دهیم، به گونه‌ای که همین کتابخانه در مرکز ثقل آن مرکز باشد، می‌توانیم در کنار آن رویدادهای دیگری همچون کارگاه، نشست و همایش‌های مرتبط برگزار کرد؛ آن زمان می‌توان امکانات و نرم‌افزارهای مورد نیاز رشته‌های هنری را خریداری کرد و در این مرکز به کار گرفت.
نکته دیگر اینکه فضای کاربری ما با مرکز اصفهان‌شناسی و خانه ملل در طبقه دوم مشترک است، از همین رو دستمان برای فعالیت‌های آموزش و پژوهش‌محور باز نیست.
نظر شما