به گزارش خبرنگار ایمنا، اخترشناسی یا نجوم به دانش بررسی موقعیت، تغییرات، حرکت و ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی اجرام آسمانی مانند ستارگان، سیارات، دنباله‌دارها، کهکشان‌ها و رویدادهای آسمانی گفته می‌شود. اخترشناسی با رشته‌های مختلفی ازجمله کیهان‌شناسی، فیزیک، شیمی و فیزیک حرکت ارتباط بسیاری دارد و در زندگی و آینده بشر نیز بسیار حائز اهمیت است. علم نجوم تاکنون خدمات بسیاری به بشر ارائه کرده است و تنها با استفاده از این دانش توانسته‌ایم جهان اطراف خود را بشناسیم.
یکی از موضوعاتی که همواره مورد توجه علم نجوم قرار گرفته است منظومه‌شمسی بوده که درواقع زادگاه بشریت و سیاره زمین محسوب می‌شود. در منظومه‌شمسی سیارات، سیارک‌ها، دنباله‌دارها و خورشید با یکدیگر در ارتباط بوده و به‌نوعی خانواده‌ای فضایی تشکیل داده‌اند که در این خانواده سیارات بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند و حتی باعث امنیت دیگر سیارات می‌شوند؛ به طور مثال وجود سیاره مشتری باعث شده است که طوفان‌های خورشیدی از زمین گذر کند و به سیاره مشتری برود، همچنین این سیاره از برخورد سیارک‌ها به زمین نیز جلوگیری می‌کند.
برای شناخت بیشتر منظومه‌شمسی و بررسی اهمیت آن با محسن منتظری، منجم و ستاره‌شناس گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
منظومه‌شمسی به کجا اطلاق می‌شود؟
درواقع منظومه شمسی مکانی است که بشر در آن سکونت می‌کند و سیاره زمین که محل زندگی تمام انسان‌ها است در منظومه شمسی واقع شده است. از طرفی سیاره زمین با کنش‌ها و واکنش‌های ناشی از گرانش و نور ساطع شده از سیارات داخلی و خارجی، سیارک‌ها، خورشید و دنباله‌دارهای موجود در منظومه‌شمسی همواره در تقابل است.
چرا شناخت منظومه‌شمسی حائز اهمیت است؟
به‌طورکلی انسان‌ها ساکنان منظومه‌شمسی هستند و تمام اجزا در این منظومه به‌یکدیگر وابسته است؛ به‌طورمثال یکی از مسائل مهم در منظومه‌شمسی کمربند حیات است که فاصله کمی با سیاره زمین دارد؛ پس اگر سیاره زمین چند هزار کیلومتر بیشتر یا کمتر از اکنون با خورشید فاصله داشت، ممکن بود حیات موجودات دگرگون شود، یا از بین برود.
زمین با سیارات اطراف خود چه ارتباطی دارد؟
در گذشته سیارات زمین، زهره و مریخ مشابه یکدیگر بوده است و درحال‌حاضر نیز ابعاد و اندازه این سیارات تفاوت آن‌چنانی با یکدیگر ندارد، اما به دلیل اینکه سیاره زهره نسبت به زمین، فاصله کمتری از خورشید دارد از طرف دیگر مریخ نیز فاصله بیشتری نسبت به زمین با خورشید دارد، شرایط سیارات متفاوت است؛ درواقع این سیارات دارای گذشته یکسانی هستند، اما روند تکامل آن‌ها به‌اختلاف افتاده است.
بررسی سیارک‌های منظومه‌شمسی چه اهمیتی دارد؟
امروزه نظریه‌های پیرامون سیارک‌های موجود در منظومه‌شمسی مطرح شده است که طبق این نظریه‌ها ممکن است موجودات تک سلولی اولیه و درواقع DNA نخستین ویروس‌ها و باکتری‌ها از طریق سیارک‌ها از سیارات مختلفی به زمین منتقل شده باشد و به طور کلی این امکان که نخستین موجودات تک سلولی از طریق سیارک‌های بازمانده از سیاره بین مریخ و مشتری به زمین وارد شده باشند، وجود دارد.
آیا وجود آب در زمین ارتباطی با برخورد دنباله‌دارها به سطح زمین دارد؟
بله؛ طبق برخی نظریه‌ها ممکن است آب توسط دنباله‌دارهای منظومه‌شمسی وارد سیاره زمین شده باشد. هنگامی که برخوردهای سیارات به یکدیگر و دنباله‌دارها به سطح سیارات در یک میلیارد سال اولیه تشکیل منظومه‌شمسی رخ داده است، برخوردهای شدید ایجاد شده که یکی از آن‌ها منجر به جداسازی کره ماه از سیاره زمین است.
درحال‌حاضر دانشمندان متوجه شده‌اند که اجزای تشکیل‌دهنده ماه مشابه زمین است، اما آب در کره ماه وجود ندارد؛ بنابراین ممکن است دنباله‌داری که به زمین برخورد کرده منجر به جداسازی ماه از زمین شده و آب را در سیاره زمین نگه داشته است.
به طور کلی منظومه‌شمسی چگونه تشکیل شده است؟
پیدایش منظومه‌شمسی ناشی از انفجار ستاره‌ای ابرنواختر بوده است که گردوغبارهای اطراف این ستاره، سیارات موجود را تشکیل داده‌اند؛ درواقع به دلیل اینکه اندازه ذرات گردوغبار کوچک بود است، انرژی هسته‌ای تولید نشده و سیارات سنگی و گازی به‌وجود آمده است.
سیارات دیگر منظومه‌شمسی چه تأثیری بر زمین دارند؟
تأثیر سیارات منظومه‌شمسی بر زمین با بررسی سیاره مشتری قابل مشاهده است؛ درواقع این سیاره به‌واسطه نیروی گرانشی خود تعادل را در حرکت اصولی زمین ایجاد کرده است و عملاً باعث ایجاد تعادل در مدار سیارات اطراف خورشید شده است؛ از طرفی سیاره‌ای که بین مریخ و مشتری قرار داشته نیز توسط همین سیاره منفجر شده است و اگر سیاره مشتری وجود نداشت قطعاً سیارک‌های ناشی از این انفجار به زمین برخورد می‌کرد.
سخن آخر…
به‌طورکلی هنگامی که منظومه شمسی را مورد مطالعه قرار می‌دهیم از پیدایش مشترک سیارات و اجرام موجود در این منطقه صحبت می‌کنیم؛ درواقع منظومه شمسی مکانی است که سیاره زمین در آن تشکیل شد و زادگاه بشریت محسوب می‌شود به همین دلیل اگر پیرامون مشتری، مریخ، عطارد، زهره و سایر اجرام این منظومه تحقیق کنیم از گذشته یا آینده سیاره زمین آگاه می‌شویم، به‌طورمثال هنگامی که حیات از دست رفته سیارات دیگر را مورد بررسی قرار دهیم با روندی مواجه می‌شویم که برعکس آن در زمین رخ داده است.
بنابراین چنین مطالعاتی باعث می‌شود که بتوانیم کنش‌ها و واکنش‌های مختلف را برای سیاره زمین پیاده‌سازی و روش‌های جلوگیری از بروز حوادث را در سیارات دیگر شبیه‌سازی کنیم تا در نهایت به نقطه نظری هماهنگ در جامعه بشری دست‌یابیم.
نظر شما