به گزارش خبرنگار ایمنا، علی‌رضا رفیعی امروز سه‌شنبه _بیست‌وپنجم مردادماه_ در نشست نقد و بررسی کتاب فلسفه‌ای برای زندگی اثر ویلیام اروین در رویداد کتاب محور سه‌شنبه‌های فصل سخن، اظهار کرد: این کتاب معرف مکتب رواقی‌گری از مکاتب فلسفی یونان باستان است. مطالب مختلفی در کتاب مطرح شده و بخشی از آن مرتبط با روانشناسی است.
وی افزود: از جمله نکته‌های جالب توجه کتاب این بود که آن را باید از آخر به اول مطالعه کرد چرا که در فصل‌های پایانی مطالبی مطرح می‌شود که به نظر می‌آید آغازین‌های خوبی برای طرح مسئله هستند.
این محقق و روانشناس ادامه داد: ویلیام اروین استاد و روانشناس فلسفه است و در فصل ۱۷ به شکل عینی و تجربی با آن دست و پنجه نرم کرده و در حقیقت به بیان تجربیات خود پرداخته است. وی با توجه به شغل خود با محدوده سنی و گروهی از جوانان روبه‌رو است که در محدوده سن ۲۰ سالگی شور و شرهایی در ذهن داشته و تفسیرهایی از خودشان و زندگی آینده دارند و فکر می‌کنند، دنیا فرش قرمزی جلوی پای آنها پهن کرده برای اینکه بتوانند در آینده خوشبختی را با کسب موقعیت، یا ثروت یا شهرت به دست آورند.
وی اضافه کرد: این یعنی تصور ذهنی خیلی از جوانان ۲۰ ساله این است که آینده از آن آنها است و در واقع باید بتوانند چیزهایی که مرتبط با خوشبختی است را به دست آورند و برای این موضوع فکر می‌کنند از راه‌هایی مانند خواننده یا هنرمند شدن و حتی راه‌هایی علمی‌تر می‌توانند این مقاصد را به دست آورند.
رفیعی اظهار کرد: اینها وقتی وارد میدان و پیگیری اهدافشان می‌شوند می‌بینند، آنچه گمان می‌کردند به این راحتی و آسانی‌ها نیست و رسیدن به خواسته‌ها سخت‌تر از این حرف‌ها است، به تلاش و تکاپو می‌افتند که با هر زحمتی که شده به آن هدف‌ها دست پیدا کنند.
وی افزود: این گروه بعد از یک دهه به این نتیجه می‌رسند که آن اهدافی را که می‌خواستند شاید به شکل کامل محقق نشده اما با تلاشی که داشته‌اند این نتیجه به نسبت بد هم نبوده یا نتیجه بخش بوده است؛ پس نتیجه می‌گیرند که باید تلاششان را مضاعف کنند تا در آینده به اهدافشان برسد.
این روانشناس تصریح کرد: در این زمان با وجود اینکه می‌بینند به دست‌آوردها، ثروت یا موقعیت خوبی هم رسیده‌اند اما همچنان خوشبخت نیستند همین حس سبب پیش آمدن سوال‌های بنیادین در ذهن این گروه در این مقطع از سن و سال و زندگی آنان می‌شود. آنهایی که تحلیل درستی از شرایط دارند مسیر خود را به خوبی پیدا می‌کنند اما باید گفت غالباً این تحلیل‌ها درست از آب در نمی‌آید؛ آنها پیش خودشان می‌گویند این اهداف بلند مدت بود که ما را از اهداف کوتاه مدت بازداشت و نتوانستیم به اهداف کوتاه مدت بپردازیم.
رفیعی تاکید کرد: ممکن است در این مقطع به این نتیجه برسند که باید به دنبال اهداف کوتاه مدت خود بروند. در این زمان به دنبال امور و لذت‌هایی می‌روند که گمان می‌کنند در زمانی که به دنبال اهداف بلند مدت بوده‌اند به آنها نپرداخته‌اند. باز هم در این مقطع به این نتیجه می‌رسند که ا نگار این مسائل نیز آنچه که می‌خواستند نبوده و نیست. در این مرحله سوال‌های اصلی درباره معنای زندگی برای آدم‌ها پیش می‌آید.
به گفته وی، بحران میان‌سالی تعبیری است که در این دوره سنی رخ می‌دهد و یا اینکه حتی ممکن است در سنین پیری اتفاق افتد. سوالی که در ذهن این گروه شکل می‌گیرد این است که همه زندگی همین بود! همین باعث می‌شود که به دنبال معنا و فلسفه در زندگی بروند.
این روانشناس با بیان اینکه خیلی‌ها نتوانستند به این سوال پاسخ دهند اظهار کرد: شاید خیلی از مکاتب پیش از میلاد مسیح در صدد پاسخ به این سوال بودند. همان آن زمانی که فلاسفه فیلسوف زندگی بودند.
وی افزود: ابتدای کتاب در چند فصل درباره فلسفه یونان و اتفاقاتی که در دنیا در رابطه با فلسفه رخ داده شرح می‌دهد. خیلی از فیلسوفان مشهور در چهارگوشه جهان، شش قرن پیش از میلاد مسیح از جمله در هند، یونان، ایتالیا و چین به فلسفه‌ورزی پرداختند. این یعنی فلسفه مسئله‌ای جدی برای جهانیان شده بود. اینکه در یک مقطع زمانی، دانش بشری به یک نکته و هدف خاص توجه کرده است.
به گفته رفیعی، تمرکز اصلی کتاب فلسفه‌ای برای زندگی روی مسئله رواقی‌گری است که ابتدا در یونان اتفاق افتاده و مطرح شده است.
وی درباره نوع فلسفه یونان و صاحبان اصلی مکاتب این کشور، ادامه داد: بعد از سقراط شاگردان او دو دسته می‌شوند، دسته‌ای سراغ شیوه نظری فلسفه او می‌روند و گروهی زیست فلسفه گونه سقراط را در پیش می‌گیرند. همچنین دسته‌ای از جمله افلاطون سراغ زیست فلسفی سقراط رفتند. مدارس مختلفی نیز بعد از سقراط شکل می‌گیرد. یک مدرسه، کلبیون هستند که به دنیا بی‌اعتنا بودند و دسته‌ای دیگر اپیکوریان بودند که طالب و بنیانگذار فلسفه لذت‌گرا هستند. رواقی‌ها در میانه این دو هستند. نه نسبت به زندگی و دنیا بی‌اعتنا بودند و نه صرفاً به دنبال لذت‌ها و لذت جویی بودند.
این روانشناس و محقق اضافه کرد: رواقیون به دنبال این بودند که زندگی را در حقیقت با گونه‌ای از پارادوکس به آن بنگرند. در واقع در جستجوی خوشبختی و سعادت باشند اما این سعادت و خوشبختی وبال گردنشان نشود تا منجر به این شود که نگاه به سایر جنبه‌های زندگی نداشته باشند.
انتقال از یونان به روم
وی با اشاره به اینکه زنون موسس رواقی‌گری است، تصریح کرد: وی قصه‌ای در این کتاب مطرح کرده و این مکتب را در یونان مطرح می‌کند. چهار نسل بعد این مکتب به رم منتقل می‌شود و در رم تغییراتی در این مکتب اتفاق می‌افتد. در رواقی‌گری زنون به اخلاقیات، منطق و فیزیک پرداخته شده است.
رفیعی اظهار کرد: اصلی‌ترین مفهوم در مکتب زنون این بوده که معنای درست زندگی چیست و مطرح می‌کند که زندگی فضیلت‌مند نوعی از زندگی است که می‌تواند حس شادکامی و رضایت به انسان بدهد. زنون در تعاریف مکتب رواقی بر زندگی مبتنی بر اندیشه و تعقل تاکید دارد. اینکه این نوع زندگی در ادامه باید با همین اهمیت دادن به اندیشه در اجتماع حضور پیدا کند نیز نشان از اهمیت اجتماعی بودن در مکتب رواقی‌گری است.
وی گفت: وقتی این مکتب به رم می‌رود، فضیلت‌مندی برای آنها ملموس نبوده اما آرامش برای آنها ملموس و تعریف شده است؛ پس در این سرزمین معنا و مفهوم فضیلت مند زندگی کردن همان آرامش در زندگی است.
این روانشناس اضافه کرد: بخش دوم کتاب به راهکارهای روانشناختی رواقی‌گری پرداخته است. اینجا اشاره شده که در زندگی با رنج و دشواری‌های زیادی روبه‌رو می‌شویم و ممکن است آرامش خود را از دست بدهیم. روانشناسان برای این مواقع خاص دستورالعمل‌های خاصی دارند که حدود دو تا سه قرن اخیر باز می‌گردد. آن زمان رواقی‌ها برای اینکه بتوانند با رنج انسان کنار بیایند راهکارهایی ارائه می‌کنند. اولین راهکار این است که درباره اتفاقات ناگوار قبل از آنکه بخواهد حادث شود فکر کنیم. این برای برخی افراد بسیار مشکل است. موردی داریم که ۲۷ سال است درگیر سوگ از دست دادن فرزند است و در این مقوله رواقی‌ها این پیشنهاد را ارائه داده‌اند.
اندیشیدن به حوادث ناگوار
وی یادآور شد: تصویر سازی ذهنی و مواجهه نیز در اینجا مطرح است که حضرت علی (ع) می‌فرمایند: خودت را در آنچه از آن فرار می‌کنی فرو ببر و در واقع این عین مواجهه است. رواقی‌ها در آن زمان و سه قرن قبل از میلاد مسیح، بحث اندیشیدن گهگاه به حوادث ناگوار را به‌عنوان راهکار روانشناختی جدی برای روبه‌رو شدن با غم و اندوه مطرح کرده‌اند.
رفیعی تصریح کرد: خیلی از حرف‌هایی که در مکتب رواقیون مطرح شده در آموزه‌های دینی ما نیز آمده است. اگر دو هزار و ۶۰۰ سال قبل در رم حرف زدن از آرامش برای انسان معنا داشت امروز نیز همان ثبات و آرامش برای همه ما معنا دارد.
وی خاطرنشان کرد: در این کتاب متوجه می‌شویم که هم اینکه باید زندگی کنیم و هم اینکه چگونه زندگی کنیم یا اینکه هم مجری زندگی باشیم و هم اینکه ناظر بر زندگی خودمان باشیم. این کتاب در واقع درباره رواقی‌گری مبتنی بر فرد خودآگاه است.
نظر شما