به گزارش ایمنا، وب ۳ به طور خلاصه نسل بعدی اینترنت و یک تغییر اساسی به سمت اینترنت دموکراتیک و غیرمتمرکز است. وب ۳ از طریق فناوری‌های جدید مانند بلاک چین (Blockchain)، واقعیت مجازی (ٰٰVirtual Reality)، واقعیت افزوده (Augmented Reality)، هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) و سایر فناوری‌های ایجاد شده در حوزه رمزارزها مانند متاورس (Metaverse) و توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFT) تعریف می‌شود.
تاریخچه Web ۱.۰
اولین نسل از اینترنت است که تا حوالی سال ۲۰۰۰ ادامه دار بود. در آن دوران وب سایت‌ها به شکلی بودن که کاربرها فقط به اطلاعاتی که روی سرورها ذخیره می‌شدن، دسترسی داشتن. به عبارت دیگر تعامل با سایت‌ها و سرورها به ساده‌ترین شکل ممکن انجام می‌شد و موتورهای جستجو و سایت‌های تجارت الکترونیکی مثل آمازون و eBay فعالیت می‌کردند.
تاریخچه Web ۲.۰
پس از پایان قرن بیستم میلادی، نسل دوم اینترنت به وجود آمد. (بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰) میزان مشارکت، تعامل و توانایی‌ها در این شبکه بسیار بیشتر و گسترده‌تر شد. دلیل این قابلیت‌های بیشتر، مسائل فنی بود که اصلی‌ترین پارامتر افزایش سرعت پهنای باند اختصاص داده شده به کاربران و سرورها بود. در نسل دوم وب امکان ارائه تعاملات با زمان‌های نزدیک بود که در این نسل به وجود آمده بود. به این ترتیب کاریرها می‌توانستند به شکل آنلاین و همزمان با هم در شبکه فعالیت داشته باشند. از مهمترین دستاوردهای این نسل از اینترنت، شبکه‌های اجتماعی مثل فیسبوک و توئیتر، بازی‌های آنلاین، گوشی‌های هوشمند و محاسبات موبایلی بودند. همچنین بیگ دیتاها (Big Data) و الگوریتم یادگیری ماشینی هم به لطف این نسل از وب به وجود آمده است.
علت پدید آمدن وب ۳.۰
هدف اصلی از ایجاد اینترنت نسل سوم یا وب ۳.۰ غیر متمرکز کردن اینترنت است. وب ۳.۰ دارای مشخصه‌های منحصر به فردی است ولی برای این پدید آمده که اینترنت را غیر متمرکز کند. به این معنا که اینترنت همگانی باشد و عموم مردم جهان بتوانند از آن استفاده کنند، ولی مدیریت و کنترل آن در دست نهاد یا افراد خاصی متمرکز نباشد.
در حال حاضر مدیریت اینترنت در اختیار دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ فناوری است ولی وب ۳.۰ یکی از نیازهای اساسی در عرصه تکنولوژی است که در آینده نزدیک شاهد آن خواهیم بود. بسیاری از پروژه‌های بلاک چینی مشهوری که امروزه مشغول فعالیت هستند، جز زیرمجموعه‌های این تکنولوژی قرار دارند.
در حال حاضر اینترنت نسل سوم یا وب ۳.۰ اجرایی نشده و همچنان در حال توسعه است. کارشناسان و توسعه دهندگان این نوع اینترنت هنوز به طور کامل از نحوه اجرایی شدن وب ۳.۰ آگاهی نداشته و از اطلاعات جامعی برخوردار نیستند. برخی از اصول اینترنت نسل سوم عبارتند از:
- اولین ویژگی وب ۳ برقراری ارتباطات غیر متمرکز اطلاعات است. در وب ۲.۰ سرورهای متمرکز وظیفه نگهداری داده‌ها را برعهده دارند. ولی در وب ۳.۰ داده‌ها به صورت غیر متمرکز در کامپیوترهای مختلف نگهداری شده و به یکدیگر متصل می‌شوند. بنابراین اشخاص یا نهادهای خاص نمی‌توانند به تنهایی در مورد چگونگی دسترسی به اطلاعات و داده‌ها تصمیم‌گیری نمایند.
در اینترنت امروزی تحت عنوان وب ۲.۰ سرورهایی مدیریت داده‌ها را در دست دارند که به صورت متمرکز اداره می‌شوند. از این نمونه می‌توان به سرور آمازون با نماد اختصاری AWS اشاره کرد که حجیم‌ترین ارائه دهنده سامانه‌های پردازش کلودینگ و API به مؤسسات، افراد و دولت‌های مختلف است. این سرور امکان دسترسی برخی کشورها از جمله ایران را به خدمات خود نمی‌دهد. به همین دلیل کاربران دولت‌های منع شده، امکان دسترسی به وب سایت‌ها و یا بازی‌هایی که بر روی این سرورها ارائه می‌شوند را ندارند. این یکی از مشکلاتی است که وب ۲.۰ با آن درگیر است. - یکی دیگر از اهداف وب ۳.۰ ایجاد وب سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها بر پایه هوش مصنوعی است. کارشناسان می‌خواهند زبان برنامه نویسی ماشین‌ها را به زبان انسان‌ها نزدیک سازند. در این صورت هنگامی که انسان اطلاعاتی را از طریق اینترنت به ماشین‌ها منتقل می‌کند، آنها مقصود انسان را درک کرده و بنا به موقعیتی که در آن قرار دارند، تفسیر می‌کنند. در اصطلاح به این نوع اینترنت Semantic web می‌گویند.
در وب ۳ قرار است فرایند جستجوی داده‌ها با به‌کارگیری هوش مصنوعی انجام شود. به این صورت که وب ۳.۰ بتواند معنای عبارتی که کاربر جستجو کرده را بفهمد. در نتیجه وقتی کاربران اطلاعات خاصی را جستجو می‌کنند یا می‌خواهند پاسخ سوال خود را پیدا کنند، وب ۳.۰ آنها را به صحیح ترین و نزدیک ترین نتیجه می‌رساند.
در اینترنت امروزی ممکن است پرسش خاصی را با هر دستور زبانی در اینترنت جستجو کنید ولی پاسخ مد نظر خود را پیدا نکنید یا آنکه نتایج ظاهر شده به پرسش شما ربطی نداشته باشند. این مشکل ناشی از ناتوانی ماشین‌ها در تفسیر زبان انسان است و یکی از دلایلی است که کارشناسان در صدد ایجاد وب ۳.۰ هستند. - در نظر گرفتن درآمد برای کاربران یکی دیگر از ویژگی‌های وب ۳ است. کاربران در مقابل زمانی که برای استفاده از اینترنت صرف می‌کنند، می‌توانند به کسب درآمد بپردازند. در اینترنت امروزی صاحبان وب سایت‌ها و پلتفرم‌ها سودهای کلانی را به دست می‌آورند ولی به کاربران سود مالی داده نمی‌شود. کارشناسان بر این عقیده اند که کاربران نقش مهمی در این درآمدها دارند و بدون استفاده آنها از اینترنت، گردآوری چنین دارایی امکان پذیر نیست.
مزایای وب ۳.۰
- متن‌باز بودن (Open Source): پروژه‌های وب ۳ بر بسترهای متن باز (Open Source) و توسط مجموعه‌ای از توسعه‌دهندگان ساخته می‌شوند و به همین دلیل استفاده از آنها رایگان است و توسعه آن توسط همه افراد در جهان قابل انجام است.
- بدون نیاز به اعتماد (Trustless): در وب ۲ اعتماد بین افراد و سازمان‌های مختلف به وسیله نهادهای واسط امکان پذیر شده است. در وب ۳، خود سیستم شرایطی را فراهم می‌کند که افراد بدون نیاز به نهاد واسطه بتوانند فعالیت‌های خود را بدون نیاز به اعتماد به طرف مقابل انجام دهند.
- بدون نیاز به اجازه (Permissionless): برای حضور و فعالیت در پروژه‌های وب ۳ نیازی به اجازه گرفتن از شخص یا سازمان خاصی نیست. نحوه حضور و استفاده از امکانات در این پروژه‌ها کدنویسی شده و افراد با پیروی از این قوانین به راحتی می‌توانند در بستر شبکه فعالیت کنند.
- سیستم مالی مجزا: در پروژه‌های وب ۲ انجام فعالیت‌های اقتصادی مستقیم ممکن نیست و برای این منظور، اشخاص باید از نهادهای واسط مالی مثل بانک‌ها و مؤسسات مالی کمک بگیرند. در پروژه‌های وب ۳، اپلیکیشن‌ها توکن مخصوص درون شبکه‌ای دارند که می‌توان از آنها برای پرداخت درون برنامه‌ای استفاده کرد.
- حاکمیت مردم: در پروژه‌های وب سه حاکمیت شبکه با مردم است. با استفاده از سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز DAO (Decentralized Automated Organization) افرادی که توکن‌های هر شبکه را در اختیار دارند می‌توانند پروپوزال خود را برای پیشرفت طرح ارائه کنند یا به پروپوزال‌های ارائه شده توسط دیگران رأی مثبت یا منفی بدهد. اجرا یا عدم اجرای یک طرح در گرو کسب رأی اکثریت خواهد بود.
- حفظ حریم خصوصی: در وب ۳ افراد مالک داده‌های خود هستند و می‌توانند در صورت لزوم آنها را عمومی منتشر کنند. در این فضا هیچ شخص یا سازمانی نمی‌تواند بدون اجازه شما به اطلاعات شخصی دست پیدا کند.
معایب وب ۳.۰
وب ۳ علی‌غم تمام مزایایی که دارد همچنان با معایب و مشکلات زیادی روبه‌رو است. بیشتر این مشکلات را می‌توان مشابه با مشکلات کلی ارزهای دیجیتال و فضای بلاک چین در نظر گرفت. وب سه برای این‌که بتواند به عنوان جایگزین وب ۲ مورد استفاده قرار بگیرد باید بتواند این مشکلات را حل کند.
- مقیاس‌پذیری: سرعت تأیید و ثبت تراکنش‌ها در بلاک چین به دلیل ماهیت غیرمتمرکز آنها پایین است. در بلاک چین برای این‌که اطلاعات تراکنش تأیید و ثبت شود اطلاعات توسط تمامی کاریرها یا بخشی از آنها باید بررسی شده و در صورت تأیید در دفتر کل نودها ثبت شود. مقیاس‌پذیری بلاک چین‌ها با توجه به الگوریتم اجماع استفاده شده با یکدیگر متفاوت است. به عنوان مثال، بیت‌کوین با الگوریتم اجماع اثبات کار بین ۵ تا ۷ تراکنش در ثانیه را ثبت و تأیید می‌کند در حالی که سولانا با الگوریتم اجماع اثبات سهام می‌تواند بیش از ۵۰ هزار تراکنش را در ثانیه پردازش کند.
- تجربه کاربری: تعامل با برنامه‌های بلاک چینی به طور عام و اپلیکیشن‌های حوزه وب سه به طور خاص سخت است چرا که بسیاری از این پلتفرم‌ها شامل مراحل مختلفی هستند که برای کار با آنها نیاز به اپلیکیشن‌های دیگر مثل کیف پول است. بنابراین، کار با این پلتفرم‌ها نیاز به آموزش تخصصی دارد و این مساله می‌تواند مانعی برای پذیرش عمومی وب ۳ باشد.
- دسترسی: در حال حاضر بسیاری از کاربران به اپلیکیشن‌های وب ۳ دسترسی ندارند چرا که این پروژه‌ها در مرورگرهای مدرن وب ادغام نشده‌اند. بسیاری از مالکان شرکت‌های بزرگ فعال در حوزه وب ۲ تمایلی به گسترش وب ۳ ندارند، مگر این‌که خودشان بتوانند در این زمینه منافع خود را تأمین کنند. این مساله ممکن است دسترسی به اپلیکیشن‌های وب ۳ را با مشکلات بیشتری نیز روبه‌رو کند.
- نبود پروژه قدرتمند بلاک چینی: برای راه‌اندازی وب ۳ نیاز به فعالیت پروژه‌های مختلف است اما در نهایت، چند پروژه بسیار قوی باید بتوانند از بیشتر اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز پشتیبانی کنند تا کاربران بتوانند راحت‌تر با این برنامه‌ها تعامل کنند، هزینه کمتری برای جابجایی بین پروژه‌های مختلف پرداخت شود. جابجایی بین پروژه‌های مختلف علاوه بر مشکلات مالی و زمانی، مشکلات تکنولوژیک نیز دارد. در حال حاضر، پروژه‌هایی مانند اتریوم و پولکادات با استفاده از امکانات خود قابلیت تبدیل شدن به بستر اصلی وب ۳ را دارند اما هنوز سرعت ثبت تراکنش در آنها در سطح وب نیست. بسیاری از پروژه‌های مقیاس‌پذیر مانند سولانا نیز تا حدود زیادی متمرکز هستند.
- مشکلات قانون‌گذاری: اجرای وب ۳ بر بستر بلاک چین و به صورت غیرمتمرکز، دست دولت‌ها را از دخالت در امور جاری اپلیکیشن‌ها کوتاه می‌کند. این مساله اگرچه در برخی موارد به نفع کاربران است اما در موارد دیگر به ضرر آنها خواهد بود. شناسایی فعالیت‌های خلافکارانه در وب ۳ و دریافت مالیات از افراد دو مساله عمومی مهم برای اداره جامعه و کشور است که در حال حاضر، راه‌حلی برای آنها در وب ۳ و پروژه‌های بلاک چینی ارائه نشده است. طبیعی است که در چنین حالتی دولت‌ها اجازه رشد به این پروژه‌ها را نمی‌دهند. به طور کلی می‌توان گفت فضای کاملاً آزاد بلاک چین در بلند مدت ممکن است به نفع مردم نباشد.
تغییر نام فیسبوک به متا
کمپانی بزرگ فیسبوک Facebook در ماه اکتبر سال ۲۰۲۱، رسماً نام خود را به متا Meta تغییر داد. مارک زاکربرگ (Mark Zuckerberg) به عنوان رأس هرم دستاورهای فیسبوک، این تغییر نام را به پروژه متاورس نسبت می‌دهد. در واقع، فیسبوک با تغییر نام تجاری خود به متا، متاورس را وارد جریان اصلی کرد. متاورس هنوز یک واقعیت ملموس نیست، در حالی که چشم‌انداز آن یک دنیای سه بعدی است که در آن زمان زیادی را صرف معاشرت، کار، سرگرمی، یادگیری و غیره خواهیم کرد. متاورس ترکیبی از واقعیت مجازی (VR)، واقعیت افزوده (AR)، واقعیت ترکیبی (MR)، هوش مصنوعی و… است.
هوش مصنوعی در وب ۳.۰
زمانی که شما یک عبارت را در اینترنت جستجو می‌کنید، شاید نتایج به دست آمده، نتیجه دلخواه شما نباشد و نیاز شما را برطرف نکرده باشد. کیفیت اطلاعات داده شده به کاربر، در نتیجه جستجو بسیار مهم است. یکی از ویژگی‌های وب ۳ را می‌توان پیاده سازی هوش مصنوعی در موتورهای جستجو عنوان کرد.
ارزهای رمزنگاری شده وب ۳.۰
- هلیوم Helium: هلیوم یک شبکه غیرمتمرکز مبتنی بر بلاکچین برای دستگاه‌های IOT است که از شبکه جهانی اتصال بی سیم برای پخش داده‌ها از طریق امواج رادیویی برای ضبط در بلاکچین استفاده می‌کند. این شبکه از الگوریتم جدیدی به نام Proof Of Coverage استفاده می‌کند تا تأیید کند که هات اسپات ها پوشش بی سیم قانونی را ارائه می‌دهند.
- فایل کوین Filecoin: فایل کوین مانند بایگانی وب ۳ است. این یک شبکه ذخیره سازی غیرمتمرکز است که به عنوان یک جایگزین امن برای ذخیره سازی ابری متمرکز و یک روش غیرفعال برای کسب درآمد عمل می‌کند. از فایل کوین می‌توان برای ذخیره تقریباً هر نوع داده‌ای اعم از فایل‌های صوتی، فیلم، تصاویر یا متن استفاده کرد. همچنین ادعا می‌کند که برای ذخیره اطلاعات حساس‌تر مانند اطلاعات و سوابق شرکت خصوصی به اندازه کافی ایمن است.
- پولکادات Polkadot: پولکادات یکی از محبوب ترین ارزهای رمزنگاری شده در بازار جهانی است اما سرمایه گذاران ممکن است ندانند که این در واقع یک پروژه وب ۳ است. این شبکه به دلیل جستجوی مقیاس پذیری شناخته شده است و در مقایسه با اتریوم، رتبه بالاتری را در زمینه دریافت کارمزدهای پایین و ارائه سرعت‌های بالا دارد. DOT به دلیل موقعیت بالای خود و افزایش تدریجی ارزش بازار، می‌تواند به عنوان رهبر بازار و ریاست بخش اینترنت غیرمتمرکز باشد.
- کوساما Kusama: توسعه دهندگان می‌توانند از کوساما برای حل مشکلات مختلف مربوط به پروژه‌های خود استفاده کنند. درست مانند دات، توسعه دهندگان برای به دست آوردن جایگاهی در شبکه کوساما از طریق مزایده پاراچین با یکدیگر رقابت می‌کنند. کارشناسان معتقدند کوساما یک سرمایه گذاری کوتاه مدت سودآور است زیرا شبکه قدیمی تر و قوی‌تر است.
- لایوپیر Livepeer: لایوپیر یک شبکه پخش ویدئو غیرمتمرکز است که بر روی بلاکچین اتریوم ساخته شده است. این پروتکل خدمات پخش مقرون به صرفه را مستقیماً در لایه پشتی پخش ویدئویی Web ۳ ارائه می‌دهد. پروتکل لایوپیر ایمن ترین و مقرون به صرفه ترین مشارکت افراد در اکوسیستم را تعریف می‌کند.
- بیت تورنت BitTorrent: بیت تورنت قوی‌ترین شبکه همتا به همتا در جهان است. فایل‌های بزرگ به قطعات مختلف تقسیم می‌شوند و این قطعات از طریق وب منتقل می‌شوند و در رایانه گیرنده ادغام می‌شوند. هر کسی که فایل را از شبکه دانلود می‌کند به طور خودکار بخشی از توزیع می‌شود.
- اوشن پروتکل Ocean Protocol: OCEAN ارز دیگری است که تمام ابزارهای مورد نیاز برای ساخت راه حل وب ۳ را ارائه می‌دهد. این توکن یکی از بهترین سرمایه گذاری ها را برای کسانی که به دنبال سرمایه گذاری در توکن Web ۳ با پتانسیل بالا هستند، ارائه می‌دهد. این پروتکل چندین ابزار مورد نیاز برای توسعه برنامه‌های وب ۳ توسعه داده است. این پروتکل همچنین بر تمرکززدایی از مفهوم اشتراک گذاری داده در اینترنت متمرکز است که دسترسی و شفافیت را هنگام مدیریت داده‌ها ارائه می‌دهد.
- کادنا Kadena: کادنا یک پروتکل بلاکچین مقیاس پذیر PoW است که ادعا می‌کند می‌تواند تا ۴۸۰ هزار تراکنش در ثانیه را پردازش کند. برخلاف بیت کوین، کادنا قابلیت‌های قرارداد هوشمندی مشابه آنچه در اتریوم دارد ارائه می‌کند.
- زی کش ZCash: زی کش یکی از اولین ارزهای رمزنگاری شده برای حفظ حریم خصوصی است که توسط گروهی از دانشمندان و سایر مؤسسات برجسته علمی توسعه یافته است. جالب اینجاست که این کوین حریم خصوصی در اصل بر روی کد بیت کوین ساخته شده است و تنها تفاوت آن یکی از ویژگی‌های حریم خصوصی است.
وب ۳، نسل سوم اینترنت آینده است که در آن وبسایت‌ها و برنامه‌ها قادر خواهند بود اطلاعات را به روشی هوشمندانه مانند انسان از طریق فناوری‌هایی چون یادگیری ماشینی، فناوری دفتر کل غیرمتمرکز و غیره پردازش کنند.
نظر شما