به گزارش خبرنگار ایمنا، در عصر کنونی شهرها با چالش‌های بسیاری مواجه شده‌اند و تداوم رشد ناموزون شهرنشینی با مسائل اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی بر ناپایداری شهرها افزوده و زیست‌پذیری شهرها را به شدت کاهش داده است، بنابراین ضرورت و اهمیت زیست‌پذیری و توسعه پایدار نباید از منظر تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران شهری دور بماند.
زیست‌پذیری شهری از جمله موضوعاتی است که ارتقای جنبه‌های کمی و کیفی زندگی در فضای شهری را برای شهروندان به همراه دارد؛ این مؤلفه در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته به عنوان یک اصل راهنما در چارچوب گفتمان زیست‌پذیری در سیاست گذاری‌ها و برنامه‌ریزی شهری گسترش پیدا کرده است.
اصطلاح زیست‌پذیری اشاره به درجه تأمین ملزومات یک جامعه بر مبنای نیازها و ظرفیت‌های افراد آن جامعه دارد. یک جامعه غیرزیست‌پذیر به نیازهای افراد آن جامعه بی‌اعتنا است و به خواسته‌های آنها احترام نمی‌گذارد، در مقابل زیست‌پذیری و توسعه پایدار مفاهیم و رویکردهایی است که شهری به دور از انواع مشکلات زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی را برای شهروندان به ارمغان می‌آورد.
شهر رشت نیز از این قاعده مستثنی نیست، بی‌شک برنامه‌ریزی می‌تواند با ارائه الگوهای نوین برای رسیدن به مفهوم واقعی شهر هوشمند که سبب بهبود تعاملات اجتماعی در شهر رشت شود، عینیت یابد؛ البته در زمینه هوشمندسازی شهری نیز بهره‌مندی از فناوری‌های نوین در حمل‌ونقل شهری و پرداخت هزینه‌های حمل‌ونقل به صورت الکترونیک و داشتن کیف الکترونیکی برای پرداخت هزینه‌های شهری در زیست‌پذیر شدن شهر حائز اهمیت است.
گسترش لجام گسیخته شهر رشت
عماد مطالبی، مشاور کمیسیون بهداشت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر رشت با اشاره به گسترش شهر رشت در دهه اخیر، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: رشد شتابان شهرنشینی در رشت طی دهه اخیر لجام‌گسیختگی و الگوی خود رو را به وجود آورده است، شهری که بدون طرح و برنامه، گسترش افقی داشته است و سبب بلعیده شدن زمین‌های باارزش پیرامونی شده است، لذا شاهد ناهنجاری‌های مختلف در عرصه کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و محیط زیست هستیم.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر شهر رشت با ازدحام، شلوغی، ترافیک و آلودگی محیط زیست (آب، خاک، هوا) مواجه است که به منظور ساماندهی موضعی ترافیک و کاهش ازدحام خودرو در شریان‌های اصلی شهر به‌ویژه مرکز شهر و هدایت آنها و توازن تعداد خودرو در تردد خیابان‌های اصلی، کاهش و کارایی زمان و هزینه سفرهای درون‌شهری باید یک رینگ با مفهوم واقعی ایجاد شود که دارای حریمی به شعاع حداقل ۲۰۰ متر باشد و در این حریم نباید هیچ‌گونه ساخت‌وسازی انجام شود.
مشاور کمیسیون بهداشت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر رشت تصریح می‌کند: باید این برنامه جزو سیاست‌های کلان، شهری مصوب شود و سرتاسر این حریم توسط پوشش گیاهی و درختان بومی منطقه (آزاد) پوشیده شود تا یک کمربند سبز شهری و الگوی اولین باغ‌شهر در شمال ایران شکل گیرد، البته این پیشنهاد به مطالعات وسیع تحقیقاتی و پژوهشی باید در قالب یک طرح تحقیقاتی و پروپوزال به صورت مستقل و جداگانه به همراه ارزیابی زیست‌محیطی انجام شود.
زیست‌پذیری رشت و ارتقای جنبه‌های کمی و کیفی زندگی در شهر
وی خاطرنشان می‌کند: زیست‌پذیری شهری به دنبال ارتقای جنبه‌های کمی و کیفی زندگی در فضای شهری شهر رشت است تا بتوان با الگوهای نوین به مفهوم واقعی شهر هوشمند رسید که باعث بهبود تعاملات اجتماعی شهروندان رشتی می‌شود تا بتوان با الگوهای نوین آمایشی به مفهوم واقعی آن مانند شهر هوشمند و شهر فشرده رسید و با استفاده از تکنیک‌های طراحی محیطی همچون رنگ‌آمیزی، تناسب قطعات، جداول و نورپردازی می‌توان فضاهای تعاملی در بستر محیط طبیعی و محیط مصنوع، مانند بوستان‌ها و پارک‌های شهری ایجاد کرد.
مطالبی با تاکید بر اینکه زیست‌پذیری شهری باعث بهبود تعاملات اجتماعی شهروندان رشت می‌شود، می‌گوید: با این روند "رشت‌وندان" می‌توانند نسبت به محیط پیرامونی زندگی خود حس تعلق مکانی مناسبی داشته باشند، در نتیجه الگوی شهروند مشارکت‌پذیر و شهروند مسئول، یک رابطه اثرگذار دوسویه را فراهم می‌کند، همچنین می‌توان با در نظر گرفتن ظرفیت‌های طبیعی و فرهنگ بومی در شهر رشت با توجه به سابقه، تعاملات و تنوع فرهنگی از الگوها و المان‌های بومی و طبیعی از مصالح سازگار با طبیعت جهت بازآفرینی حقیقی که هدف آن هویت‌بخشی شهری به مفهوم درست آن است، استفاده کرد.
وی با بیان اینکه سیما و منظر شهری و کالبد آن با منافع عمومی بازخورد مثبتی دارد، تاکید می‌کند: این روند سبب می‌شود که بین ساختار و کارکرد اجزا یعنی مدیریت شهری و حکمروایی شهری و شهروندان (رشت‌وندان) یک تطابق و تناسب ایجاد شود و این اتفاق فضاهای شهری دور از تعارض‌های سیمایی و منظر و نما، کالبدی و محیط زیستی ایجاد شده را به همراه دارد و شهر به سمت الگوی انسان محور سوق داده می‌شود.
اهداف شهر زیست‌پذیر چیست؟
مشاور کمیسیون بهداشت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر رشت در خصوص اهداف شهر زیست‌پذیر، تصریح می‌کند: با این روند و تشویق شهروندان به پیاده‌روی و استفاده از وسایل نقلیه غیرموتوری همچون دوچرخه‌سواری با ایجاد محیط‌های مناسب به‌ویژه برای بانوان و اختصاص فضاهای مناسب و گسترش پارک‌های بانوان می‌توان باعث سرزندگی، نشاط و تندرستی آنها شد، در مجموع ابزارهای مختلف علاوه بر تأمین رفاه و آسایش شهروندان، آرامش شهری را فراهم می‌کند که هدف یک شهر زیست‌پذیر است.
وی با بیان اینکه در اجرای طرح کوتاه‌مدت برای ساماندهی ترافیک به طور موردی می‌توان در محدوده حد فاصل میدان جهاد تا فلکه خمسه بازار را مثال زد که برای کاهش تردد ورودی خودرو در مسیر بزرگراه شهدای گمنام و حدفاصل بیمارستان پارس تا زیرگذر شهید قلی‌پور، پیشنهاد می‌شود مسیر انحرافی در راستای تکمیل رینگ اصلی ایجاد شود، اظهار می‌کند: ایجاد و افزایش دور برگردان‌ها و خروجی‌ها و زیرگذرها در مسیرهای ارتباطی شهر می‌تواند در کنترل و مدیریت آمدوشدهای شهری، نقاط کور و گره‌های شهری مؤثر باشد و نقش مهمی ایفا کند.
مطالبی با بیان اینکه استفاده و بهره‌بردن از این تکنیک الگوی آمایشی نوین شهری، نیازمند توجه همه‌جانبه در سطوح کالبدی، اجتماعی، فرهنگی، محیط زیستی و اقتصادی شهر است، می‌گوید: با استفاده از بستر فناوری‌های نوین ارتباطی مانند ICT و گسترش ساختار فیبر نوری در فضای شهری و دسترسی شهروندان در استفاده از تجهیزات و امکانات به‌گونه‌ای که یک پرتال و تارنمای جامع خدماتی به نام «رشت من» از طرف مدیریت شهری فراهم شود تا قابلیت‌های مختلف هوشمند همچون پرداخت متمرکز عوارض و آبونمان‌ها، خدمات شهری، ارائه مشاوره‌های آنلاین، فنی و کارشناسی، انجام امور اداری و صدور مجوزها به صورت دوسویه بین رشت‌وندان و مدیریت شهری در سایه حکمروایی و دولت الکترونیک شکل بگیرد.
وی تصریح می‌کند: استفاده از فناوری‌های نوین در حمل‌ونقل شهری، پرداخت هزینه‌های حمل‌ونقل به صورت الکترونیکی و آنلاین و خرید کیف الکترونیکی در پرتال رشت‌من برای پرداخت‌های الکترونیکی هزینه‌های شهری به صورت آنلاین، تجهیزات با فناوری نوین در مکانیزه کردن کامل جمع‌آوری زباله و فناوری‌های روز حمل‌ونقل با استانداردهای یورو ۴، نمونه‌ای از طرح تحقیقاتی است که به صورت پروپوزال به واحد پژوهش شهرداری رشت ارائه شده است.
اهمیت راه‌اندازی اتوبوس دریایی در رشت
مشاور کمیسیون بهداشت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر رشت در خصوص حمل‌ونقل و اتوبوس دریایی رشت، تاکید می‌کند: به‌منظور استفاده از ظرفیت رودخانه زرجوب در مسیر ارتباطی شهری و پیوند و استفاده از الگوی حمل‌ونقل سبز می‌توان در فاز اول پیشنهاد راه‌اندازی اتوبوس دریایی را از مسیر حدفاصل پل لب آب تا تخته پل فراهم کرد که سبب حمل‌ونقل مناسب شهری و کاهش تردد سفرهای زائد شهری و خودروهای تک سرنشین شده و اثرات زیست محیطی مناسبی را نیز بر اقلیم شهری و کاهش گازهای گلخانه‌ای و کاهش جزایر گرمایی در محیط شهری نسبت به مناطق پیرامونی شکل می‌دهد.
وی خاطرنشان می‌کند: جهت ایجاد بستر مناسب در این حوزه برای راه‌اندازی اتوبوس دریایی پیش نیازهایی لازم است، حداقل عمق آب در مسیر باید از سطح اساس و بستر رودخانه ۱۰۰ سانتی‌متر باشد، به منظور دستیابی به این مهم باید پروژه اجرایی لایروبی و مطالعات و ارزیابی زیست‌محیطی انجام و به صورت جداگانه و در قالب طرح تحقیقاتی و استفاده از ظرفیت‌های نخبگان به عنوان مجری طرح ارائه شود، همچنین می‌توان با ایجاد سدهای پلاستیکی، شناور در این محدوده میزان ارتفاع و عمق آب را به این مقدار رساند و دبی آب را افزایش داد.
مطالبی در مورد اهمیت المان‌های شهری و منظر و نماسازی شهری رشت، تاکید می‌کند: المان‌های شهر در محیط و فضاهای شهری باعث پویایی و هویت‌بخشی شهر می‌شود و با توجه به ظرفیت‌ها و شرایط بالقوه شهر رشت، بهتر است که در طراحی المان‌های شهری و منظر و نماسازی شهر از عناصر متعارف و هم‌خوان با فرهنگ محلی و بومی و در راستای هویت‌شناسی و بازگشت به ریشه‌های اصیل گیلان استفاده شود، همچنین استفاده از گونه‌های گیاهی بومی و مصالح ساختمانی سنتی در اجرا که در میادین و بوستان‌های محله‌ای و پارک‌های شهری و فضاهای پیاده‌راه‌ها می‌توان از آن بهره برد، از جمله نمونه‌های این اقدامات است.
به‌کارگیری غرفه‌های بوم‌گردی در راستای ارتقای فرهنگ بوم‌شناختی
وی در خصوص به‌کارگیری غرفه‌های بوم‌گردی شهری و روستا شهری، تصریح می‌کند: استفاده از این امکانات با توجه به شرایط توریست‌پذیر استان به‌ویژه کلانشهر رشت که در واقع دارای حوزه نفوذ زیاد و محور مرکز پیرامون روستا شهرهای اطراف است، در گسترش اکوتوریسم و فرهنگ بوم‌شناختی و بوم‌گردی می‌تواند بسیار سازنده، مثبت و تأثیرگذار باشد؛ همچنین در این غرفه که در نقاط مختلف شهری به‌ویژه در ورودی‌های اصلی شهر می‌تواند مستقر شود و با همکاری گروه‌های مردم‌نهاد، اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و بهزیستی و مدیریت شهری محصولات بومی سازنده، جامعه هدف بهزیستی و کمیته امداد، گروه‌های مردم‌نهاد در قالب صنایع دستی بومی و حتی در زمینه خوراک با توجه به تنوع غذایی در استان با انگیزه افزایش تولید و معیشت پایدار جهت فروش و مصارف اقتصادی و درآمدزایی در حوزه شهری ایجاد شود، همچنین این دفاتر و غرفه‌ها برای راهنمایی توریست و گردشگران داخلی و خارجی گامی مهم در گسترش اکوتوریست شهری و تفریحی برداشته شود.
مشاور کمیسیون بهداشت محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر رشت با اشاره به ضرورت بازآفرینی و هویت‌بخشی این شهر، اظهار می‌کند: استفاده از فضاها و بناها و مراکزی که کارایی خود را از دست داده و قدیمی است، در بازآفرینی شهر مؤثر است و در این راستا باید بازسازی و مرمت بناها به ویژه با قدمت تاریخی شکل گیرد، نه اینکه به بهانه‌های بافت فرسوده و نوسازی، در احیا و بازآفرینی شهری دچار نقصان شدید شویم و اشتباهات جبران‌ناپذیری در این عرصه به شهر و هویت آن وارد کنیم.
نظر شما