این پارگی باعث‌می‌شود که بخش نرم‌تر دیسک بیرون بزند یا دچار فتق شود. چون درواقع دیسک بین‌مهره‌ای از جای خود می‌لغزد، فتق دیسک، با نام دیسک لغزیده هم شناخته‌می‌شود.
اگرچه فتق دیسک ممکن‌است در هر جایی رخ‌دهد، اما رایج‌ترین ناحیه برای این مشکل، ناحیه‌ی ستون فقرات کمری یا پایین کمر است. ستون فقرات کمری، دائماً فشار زیادی را متحمل‌می‌شود و درنتیجه، بیشتر در معرض خطر فتق دیسک قرار دارد.
ساختار دیسک‌ها
ستون فقرات شما از ۲۴ استخوان متحرک به‌نام مهره تشکیل‌شده‌است. بیشتر وزن بدن روی قسمت کمری ستون فقرات (پایین کمر) قراردارد. ۵مهره‌ی کمری داریم که از L۱ تا L۵ شماره‌گذاری می‌شوند. دیسک‌های نرمی در بین این مهره‌ها قرار دارد که به‌عنوان جاذب فشار عمل می‌کنند و از ساییده‌شدن مهره‌ها به‌هم جلوگیری می‌کنند. حلقه‌ی خارجی دیسک، آنولوس نامیده‌می‌شود. نوارهای بافتی دارند که آن‌ها را به بدنه‌ی هر مهره وصل‌می‌کند. مرکز هر دیسک با ماده‌ی ژل‌مانندی پرشده‌است که نوکلئوس نامیده‌می‌شود. از هر دیسک، یک جفت عصب نخاعی از نخاع منشعب‌شده و به کل بدن می‌رود. نخاع و اعصاب نخاعی، همانند تلفن عمل‌می‌کنند و پیام‌ها یا تکانه‌ها را میان بدن و مغز مخابره‌می‌کنند تا حس داشته‌باشیم و حرکاتمان کنترل‌شود.
علائم دیسک کمر
علائم مختلفی ممکن‌است همراه دیسک کمر رخ‌دهد که در افراد مختلف، متفاوت خواهد بود. این علائم، بسته به محل و اینکه آیا دیسک به عصب یا نخاع فشار می‌آورد یا خیر، ملایم تا شدید هستند.
درد
فتق دیسک کمر، باعث درد پایین کمر یا درد باسن می‌شود. در موارد شدیدتر، ممکن‌است این درد به ران‌ها یا پاها کشیده‌شود. فتق دیسک گردن، باعث درد بازوها و در برخی موارد درد پاها می‌شود.
گزگز
فتق دیسک ممکن‌است باعث گزگز دست و پا شود، که نتیجه‌ی فشرده‌شدن یک یا چند عصب است. در فتق دیسک کمر، معمولاً درد به پاها کشیده‌می‌شود.
سیاتیک
عصب سیاتیک، بزرگترین عصب بدن است. این عصب از ریشه‌های عصبی که در پایین کمر از نخاع منشعب‌می‌شوند، به وجود آمده است. این عصب از باسن عبورمی‌کند و سپس به‌صورت شاخه‌هایی در پشت پا و تا پایین پا و قوزک امتدادمی‌یابد.
دیسک کمر ممکن‌است به یک یا چند ریشه‌ی عصبی که عصب سیاتیک را تشکیل می‌دهند فشار وارد کند یا آن را آزرده سازد. این امر باعث بروز علائم سیاتیک، مانند: درد، بی‌حسی، ضعف و گزگز پای درگیر، می‌شود.
گرفتگی عضلانی (اسپاسم عضلانی)
دلیل گرفتگی عضلات این است که دیسک کمر، به رباط‌هایی که آن را در جای خود نگه‌داشته‌اند، فشار وارد می‌کند. چون این رباط عصب دارد، این امر باعث درد خواهد شد. به‌دلیل این درد، عضلات کمر به‌خاطر تلاش بدن برای ثابت‌نگه‌داشتن ناحیه‌ی دردناک، دچار گرفتگی یا اسپاسم می‌شوند. نتیجه‌ی این امر، به‌جای بهبود وضعیت، درد بیشتر خواهد بود.
ازدست‌دادن حس یا قدرت (بی‌حسی یا ضعف)
در موارد شدیدتر، فرد ممکن‌است دچار بی‌حسی، ضعف یا از دست‌دادن قدرت (ناتوانی) شود که می‌تواند توانایی راه‌رفتن وی را تحت‌تأثیر قرار دهد. اگر احساس می‌کنید پایتان خالی‌می‌شود یا در راه‌رفتن مشکل دارید، به پزشک مراجعه‌کنید.
سندرم کودااکوینا (سندرم دم اسبی) و از دست‌دادن کنترل ادرار و مدفوع
کودااکوینا (دم اسبی) یک دسته ریشه‌ی عصبی در انتهای نخاع است که احساسات کشاله‌ی ران و پاها، اکثر عضلات پاها و عملکرد مثانه، روده و اندام تناسلی را کنترل‌می‌کند.
سندرم کودااکوینا (سندرم دم اسبی) مشکلی جدی است که در آن این دسته از ریشه‌های عصبی، فشرده‌می‌شوند. ممکن‌است دلیل مشکلات روده و مثانه و همچنین گزگز یا بی‌حسی قسمت پایین لگن (پرینه) و پاها، سندرم کودااکوینا باشد. این علائم، نیازمند مراجعه‌ی فوری به پزشک یا احتمالاً جراحی، هستند.
دیسک کمر می‌تواند با اشغال‌کردن فضای زیاد در کانال نخاعی و فشار وارد کردن به این دسته از ریشه‌های عصبی، باعث سندرم کودااکوینا شود. دلایل دیگر سندرم کودااکوینا عبارتند از: عفونت، لخته‌های خونی، تومور یا خار استخوانی.
توجه: سندرم کودااکوینا، از علائم جدی فتق دیسک کمر بوده و نیازمند مراجعه‌ی فوری به پزشک است. عدم درمان سندرم کودااکوینا باعث آسیب عصبی دائمی و احتمالاً فلج، خواهد شد.
چه عواملی باعث بالا رفتن خطر ابتلاء به فتق دیسک کمر می‌شود؟
عوامل خطر، مواردی هستند که باعث بالا رفتن احتمال ابتلاء به فتق دیسک کمر می‌شود. برخی از این عوامل خطر را می‌توان تغییر داد و برخی را نه.
عوامل خطری که نمی‌توانید تغییر دهید:
- پیر شدن
- مرد بودن
- سابقه‌ی آسیب به کمر، فتق دیسک یا جراحی کمر داشتن
عوامل خطری که می‌توانید تغییر دهید:
- شغل شما یا فعالیت‌های دیگر. این مورد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- نشستن طولانی مدت
- بلند کردن یا کشیدن اشیا سنگین
- خم‌کردن یا چرخاندن مداوم کمر
- فشار فیزیکی شدید
- حرکات تکراری
- دائماً در معرض لرزش بودن (مثل رانندگی)
- مرتب ورزش‌نکردن، مدت طولانی ورزش سنگین کردن، یا شروع به ورزش سنگین بعد از یک دوره‌ی طولانی بی‌تحرکی
- سیگار کشیدن. نیکوتین و سموم دیگر سیگار، باعث عدم رسیدن مواد مغذی خون به دیسک‌های ستون فقرات شده و آن‌ها را مستعد آسیب می‌کند. همچنین سیگار کشیدن باعث حساسیت شما به درد می‌شود.
- چاقی. حمل وزن اضافی بدن (به‌خصوص در ناحیه‌ی شکم)، باعث فشار اضافی بر پایین کمر می‌شود؛ البته این مورد اثبات نشده‌است. اما اغلب چاقی به‌معنای بودن در شرایط فیزیکی بد، داشتن عضلات ضعیف‌تر و انعطاف‌پذیری کمتر است. این امر باعث درد پایین کمر می‌شود.
چه‌وقت با پزشک تماس‌بگیریم؟
در موارد زیر، فوراً با ۱۱۵ یا سایر خدمات اورژانس تماس‌بگیرید:
- صدمه‌ای که باعث بی‌حسی یا ضعف یک یا هر دو پا شود.
در موارد زیر فوراً با پزشکتان تماس‌بگیرید:
- به‌تازگی کنترل ادرار و مدفوع خود را از دست داده‌اید.
- پادرد و ضعف مداوم، گزگز، بی‌حسی پا (از باسن تا قوزک پا) دارید.
- درد پایین کمر و تهوع، تب یا هردوی آن‌ها را دارید.
- پادرد یا ضعف، گزگز (سوزن‌سوزن‌شدن) یا بی‌حسی که علیرغم درمان‌های خانگی بیش از یک هفته طول‌کشیده‌است.
- کمردردی که خوب نمی‌شود یا طی چند هفته، بدتر می‌شود.
- آسیب کمری داشته‌اید و علائمتان طی ۲-۳ روز بهبود نیافته است.
- کمردرد و درد در زمان ادرار کردن یا خون در ادرار.
- کمردردی دارید که در زمان استراحت، بدتر از زمان فعالیت است.
- متوجه مشکلات فزاینده‌ای در زمینه‌ی کنترل ادرار و مدفوع شده‌اید.
فتق دیسک کمر را چگونه درمان‌کنیم؟
ممکن‌است پزشکتان مدت کوتاهی استراحت یا کاهش فعالیت را توصیه‌کند که به‌تدریج فعالیت زیاد شود.
معمولاً فتق دیسک، خودبه‌خود درمان‌می‌شود؛ درنتیجه، اغلب ابتدا درمان‌های غیر جراحی انجام‌می‌شود که عبارتند از:
- گرما یا یخ، ورزش و روش‌های خانگی دیگر برای کاهش درد و تقویت کمر
- فیزیوتراپی
- داروی مسکن
درصورتی‌که بیش از ۶ ماه از شروع علائمتان نگذشته‌باشد، بهترین نتایج را از درمان خواهید گرفت. بعد از ۶ ماه، برای درمان فتق دیسک کمر، باید جراحی شوید.
نظر شما