تاثیر بحران اوکراین بر برجام

به گزارش خبرنگار ایمنا و بر اساس یادداشتی که حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل بین‌الملل در خصوص روند مذاکرات وین در اختیار خبرگزاری ایمنا قرار داده است:

خوشبختانه مذاکراتی که طی شش ماه گذشته بین ایران و کشورهای ۱+۴ صورت گرفته است، منجر به یک‌سری توافقات شد و تا پایان سال جاری نتیجه و خروجی مثبتی خواهد داشت. با توجه به شرایط منطقه و اینکه ایران چهار سند در رابطه با مسائل مختلف مالی، اقتصادی، حقوقی و فنی ارائه داده و این اسناد مورد پذیرش سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان قرار گرفته، مذاکرات روند مثبتی را پشت‌سر گذاشته است و به زودی هم نتایج مثبت آن آشکار خواهد شد.

با توجه به اینکه آمریکایی‌ها در گذشته عملکرد مناسبی در رابطه با ایران نداشتند به‌ویژه در سال ۲۰۱۸ که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا از برجام خارج شد و ۱۷۰۰ مورد تحریمی علیه ایران اعمال کرد، اکنون تیم جو بایدن به این نتیجه رسیده است که باید در برابر ایران نرمش بیشتری نشان دهد و برخی از تحریم‌های غیرقانونی را لغو کند که نشان از آن دارد برجام در حال ورود به یک مرحله مثبتی است که به زودی آثار آن در سطح جامعه نمایان خواهد شد.

از طرفی تجربه ثابت کرده است که روس‌ها تلاش دارند روند مذاکرات را طولانی کنند و بیشتر محور مذاکرات چانه‌زنی‌های روسیه با سه کشور اروپایی و به صورت غیرمستقیم با آمریکا است. از این‌رو به نظر می‌رسد و ظاهر امر این است که روسیه خواهان تضمین‌های کتبی از آمریکا برای خارج نشدن از برجام است که آمریکایی‌ها چنین تضمینی را نخواهند داد ولی به هر حال روس‌ها تمایل ندارند که به سرعت برجام به سرانجام برسد به دلیل اینکه الان سعی می‌کنند به نوعی از برجام هم در رابطه با مسائل و بحران اوکراین هم بهره‌برداری کنند.

اما نفع روسیه در این است که در برجام باشد تا به عنوان یک عامل تقابل با آمریکا باقی بماند و سقف چانه‌زنی خودش را در رابطه با اروپا و آمریکا از رهگذر برجام افزایش دهد؛ لذا به نظر نمی‌رسد روسیه از برجام خارج شود زیرا خروج از برجام نفعی برای روسیه نخواهد داشت. از طرفی طبیعی است که حوادث اوکراین و حمله روسیه به این کشور اثری روی تمام مسائل جهان باقی گذاشته به‌ویژه این‌که مذاکرات وین هم تحت تأثیر فضای بحران اوکراین قرار گرفته است.

این‌که چرا آقای پوتین دستور حمله به اوکراین را صادر کرد، ناشی از آن است که طی سال‌های گذشته به‌ویژه از سال ۲۰۱۹ میلادی که ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در یک انتخابات مدیریت شده به پیروزی رسید و به عنوان رئیس‌جمهور اوکراین انتخاب شد برای روسیه که تمام تحولات اوکراین را زیر نظر دارد، خوشایند نبود. زیرا زلنسکی به شدت وابسته به آمریکا، اروپا و ناتو است و اقداماتی که انجام داد، از نظر روسیه دوستانه نیست.

به ویژه این‌که قرار بود اوکراین به عضویت ناتو درآید که این موضوع می‌تواند برای امنیت ملی روسیه خطرآفرین باشد؛ لذا در طول سه سال گذشته تنش‌هایی در روابط روسیه و اوکراین وجود داشت که آقای پوتین فرمان حمله به اوکراین را با دو هدف صادر کرد: هدف اول که نظامی و تخریب زیرساخت‌های نظامی اوکراین است و هدف دوم که سیاسی است، تغییر ساختار قدرت در اوکراین است که بعد از گذشت ۱۰ روز از حمله هنوز روسیه به اهداف خود در حوزه‌های نظامی و سیاسی نرسیده است. اقدام پوتین در حمله به اوکراین حوادث و پیامدهای زیادی برای روسیه به دنبال دارد و روسیه در باتلاق سختی گرفتار شده است.

طولانی شدن جنگ در اوکراین منجر به فرسایش ارتش روسیه خواهد شد و آسیب‌های جدی به ساختار نظامی روسیه وارد می‌سازد. اکنون تحریم‌های بسیار سنگینی علیه روسیه از سوی اروپا و آمریکا اعمال شده و اگر بحران اوکراین ادامه یابد، طبیعتاً روسیه به شدت ضعیف خواهد شد و این همان چیزی است که آمریکا و ناتو دنبال می‌کنند که بدون هزینه سنگین بخواهند روسیه را تضعیف کنند و قدرت بازدارندگی روسیه را به شدت کاهش دهند؛ فلذا بحران اوکراین تمام مسائل جهان را تحت‌الشعاع قرار داد و اگر روسیه به سرعت مسئله اوکراین را به پایان نرساند در آینده آسیب‌های جدی خواهد دید و تحریم‌های زیادی علیه این کشور اعمال خواهد شد.

ضمن این‌که پوتین هم برگ‌های برنده زیادی دارد و آن قطع احتمالی صادرات گاز به کشورهای اروپایی است. با توجه به اینکه کشورهای اروپایی ۴۰ درصد از انرژی خود از روسیه دریافت می‌کنند به لحاظ اقتصادی و صنعتی آسیب جدی خواهند دید. اما تجربه ثابت کرده است کشورهای اروپایی برای برون‌رفت از بحران‌های احتمالی راهکارهای مناسبی در پیش می‌گیرند، فلذا به نظر می‌رسد ورود روسیه به اوکراین یک اشتباه محاسباتی و یک اقدام شتابزده بود که پوتین باید برای پایان دادن به بحران اوکراین اقدام کند.