به گزارش خبرنگار ایمنا، فراخواندن مردم به مشارکت در امور شهر و محل سکونت، از جمله تئوری‌های مدیریت مشارکتی است، چرا که با مشارکت همه‌جانبه شهروندان و فائق آمدن بر مشکلات شهری می‌توان در راستای یک جامعه توسعه‌مند حرکت کرد. اگر مسئولیت‌پذیری و مشارکت اجتماعی در جامعه تقویت شود، به‌دنبال آن همدلی ایجاد خواهد شد، مشارکت و همدلی اجتماعی نیز یکی از مهمترین ابزارها و شاخصه‌های توسعه پایدار هر شهر محسوب می‌شود که در مقابل آن، بی‌تفاوتی اجتماعی حاکی از نوعی بی‌توجهی افراد نسبت به قوانین و موضوعات اجتماعی شهر و اجتماع خود است و در این بین شهرداری‌ها به‌عنوان واحدهای مدیریت شهری در همدلی اجتماعی، نقشی بی‌بدیل دارند و به‌عنوان هسته مرکزی مدیریت شهرها، هدایت، نظارت، راهبری و جلب مشارکت سایر مجموعه‌ها را انجام می‌دهند.
همکاری، تعامل و مشارکت شهروندی به مثابه پدیده‌ای برگرفته از سیاست‌ها و رویکردهای مدیران شهری است که نقش مهمی در پیشبرد اهداف مبتنی بر توسعه پایدار شهرها و ارتقای کیفیت زندگی بر مبنای سنجش نیازهای شهروندان دارد؛ مشارکت شهروندان در تصمیم‌گیری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و مراحل اجرایی و نظارت و کنترل می‌تواند به عنوان یکی از ابزارهای با اهمیت اقتدار مردم برای حضور در صحنه‌های اجتماعی مطرح شود.
یکی از مهمترین راهکارهای دستیابی شهر به توسعه پایدار مشارکت دادن شهروندان در فرآیندهای شهری است. این مسئله آنچنان حائز اهمیت است که در حال حاضر به عنوان مهمترین نظریه و تجربه شهری در میان برنامه‌ریزان و متخصصان شهری مطرح است؛ مطالعات کارشناسان شهری نیز بیانگر آن است که مشارکت شهروندان در امور شهری با ایجاد تعادل شهری منجر به تحقق عدالت اجتماعی می‌شود.
از سوی دیگر سرمایه اجتماعی مفهوم نوینی است که امروزه در بررسی‌های اقتصادی و اجتماعی جوامع مدرن مطرح شده است و عمدتاً مبتنی بر عوامل فرهنگی و اجتماعی بوده است که شناسایی آن به عنوان یک نوع سرمایه در سطح مدیریت کلان توسعه کشورها و مدیریت شهرها و سازمان‌ها می‌تواند شناخت جدیدی را از نظام‌های اقتصادی و اجتماعی ایجاد و مدیران را در هدایت بهتر کلان‌شهرها یاری کند.
آنچه در این میان حائز اهمیت است، مشارکت و همراهی شهروندان در همه مراحل تصمیم‌سازی مدیریت شهری است و اینکه مدیریت هماهنگ شهری نه از طریق مهیا ساختن شهر برای مردم، بلکه از مردم، با مردم و برای آنها راهی جهت مشارکت فراهم آورد، اما به راستی ضرورت مشارکت شهروندان در مدیریت شهری چیست و این مشارکت‌ها از چه سازوکار و رویه‌های اجتماعی تبعیت می‌کند؟
میدان‌های شهری، عامل تقویت روابط اجتماعی
بهاره حبیبیان، دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: همدلی و وحدت‌بخشی از مفاهیم سرمایه اجتماعی است؛ همان‌طور که "کارل یونگ" روان‌شناس و روانکاو سوئیسی معتقد است که مردم به همان اندازه که محصول محیط اجتماعی هستند، ساخته محیط فیزیکی نیز به‌شمار می‌روند.
وی با بیان اینکه بر اساس نظریه "میسرا پا پورت" یکی از چهره‌های سرشناس معماری و طراحی شهری، در صورت سازماندهی محیط‌ها، فضا، زمان، ارتباطات و معانی نیز سازماندهی می‌شود، بنابراین مدیریت شهری با سازماندهی محیط‌ها در شکل‌گیری روابط اجتماعی تأثیرگذار است و این سازماندهی می‌تواند در ابعاد کالبدی و اجتماعی باشد، می‌افزاید: شکل و ساختار اجزای تشکیل دهنده کالبد شهر می‌تواند مردم را به روابط متقابل و حضور در محیط اجتماعی و احساس مسئولیت نسبت به شهر و شهروندان دیگر ترغیب کند که این امر باعث ایجاد همدلی می‌شود.
این دکترای برنامه‌ریزی شهری ادامه می‌دهد: آن چیزی که اهمیت دارد، سازماندهی اجتماعی است که حلقه مفقوده شهر اهواز به‌شمار می‌رود و باعث کاهش انسجام اجتماعی می‌شود و طبیعتاً روحیه وحدت و همدلی را نیز تضعیف می‌کند.
وی تصریح می‌کند: اگر منظور از عناصر شهری اجزای کالبدی شهر باشد، اگرچه طراحی فضا نقش هدایت کننده‌ای در روابط اجتماعی دارد و به شکل دادن هویت شهری و حس غرور و افتخار به شهروندان و عمیق شدن دلبستگی بین آنها کمک می‌کند، در نهایت فرایندهای اجتماعی حاکم بر شهر عناصر مهمتری است که سرمایه‌های اجتماعی از جمله وحدت و همدلی را تقویت می‌کند.
حبیبیان ادامه می‌دهد: تقویت جانمایی میدان‌های شهری یکی از مواردی هستند که در تقویت روحیه همدلی در شهر کمک می‌کند، میدان‌های شهری برخلاف فلکه‌های شهری که ماهیت ترافیکی و پخش کنندگی دارد، فضای جمع کننده‌ای است که روابط اجتماعی را تقویت می‌کند و با جانمایی و تقویت آنها می‌توان احساس وحدت و انسجام مردم در مراسم‌های آیینی و گردهمایی‌ها را افزایش داد.
لزوم استفاده از رسانه‌ها برای تقویت هویت کالبدی و اجتماعی
وی اضافه می‌کند: طراحی رویدادها و فعالیت‌های جمعی می‌تواند به روحیه وحدت کمک کند، در واقع رویدادهای جمعی اعم از اجتماعی، فرهنگی یا مذهبی که بخشی از افراد جامعه را درگیر می‌کند و سبب ایجاد و تقویت احساس مسئولیت در قبال برگزاری رویدادها می‌کند، در افزایش مشارکت و همدلی آنها تأثیرگذار است.
این دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری تاکید می‌کند: تقویت فعالیت‌های محله‌ای در روحیه همدلی، وحدت و مشارکت شهروندان بسیار مؤثر است، البته این امکان وجود دارد مدیریت شهری در این زمینه ضعیف عمل کرده باشد.
وی تاکید می‌کند: کوچک‌ترین واحدهای مدیریت شهری باید در محلات شهر شکل بگیرد و فعالیت‌های محلی باعث شود مردم با شناخت یکدیگر و درگیر شدن به فعالیت‌هایی که توسط بیش از یک نفر انجام می‌شود و احتیاج به هماهنگی و همدلی دارد، با فضا و محیط خود بیشتر آشنا شوند و نسبت به آن احساس مسئولیت کنند تا در این فرایند با یکدیگر همدل شوند.
حبیبیان خاطرنشان می‌کند: استفاده به‌جا و مناسب از رسانه‌ها برای تقویت مشترکات مردم و هویت کالبدی و اجتماعی از جمله راهکارهای دیگری است که می‌تواند به روحیه همدلی و وحدت کمک کند.
نظر شما