به گزارش خبرنگار ایمنا، انجمن نقاشان اصفهان که به واسطه اعضای خود، ساختاری حرفه‌ای و تخصصی دارد در سه کارگروه پژوهش و آموزش، روابط عمومی و نمایشگاه‌ها و همچنین کارگروه رفاهی و تفریحی فعالیت می‌کند و می‌تواند به‌عنوان بازویی اجرایی و مطمئن با نهادهای متولی هنر و فرهنگ شهر در زمینه هنرهای شهری و زیبا سازی سیما و منظر شهر، همکاری کند اما به گفته رئیس انجمن هنرمندان نقاش اصفهان این پتانسیل آن‌گونه که شایسته است به درستی دیده نشده است.
آنچه می‌خوانید گفت‌وگو با جواد طاهری، رئیس انجمن هنرمندان نقاش اصفهان است:
چه مدتی است که ریاست انجمن هنرمندان نقاش اصفهان را برعهده دارید؟
یک سال است که به صورت رسمی مسئول انجمن هستم و قبل از آن در دوره‌های مختلف در مسئولیت‌های گوناگون فعالیت داشتم و مدت ۱۶ سال است که عضو انجمن هستم. هسته اولیه انجمن هنرمندان نقاش اصفهان در سال ۱۳۷۷ شکل گرفت، استاد حمیدرضا صالحی با توصیه و تشویق استاد روئین پاکباز در صدد برآمدند که این مجموعه را دایر کنند. اولین جلسه با حضور هفت نفر در چهلستون برگزار شد؛ پس از هم فکری و گفت‌وگوهای اولیه و همچنین دعوت از دیگر نقاشان و فارغ‌التحصیلان نقاشی، جلسات رسمی‌تری با استفاده از امکانات حوزه هنری، موزه هنرهای معاصر و هنرستان هنرهای زیبا برگزار شد. آخرین جلسه با حضور بیش از یکصد نفر از هنرمندان، نقاشان و دانش آموختگان نقاشی تشکیل شد. طی این جلسه هیئت مؤسس، شامل: آقایان ضیاالدین امامی، عباسعلی پورصفا، حسین تحویلیان، حمیدرضا صالحی، اکبر میخک، مرتضی نعمت‌الهی و خانم آمنه نوری‌نژاد انتخاب شدند تا مفاد اساسنامه انجمن را طراحی و تنظیم کنند. این مهم پس از یک سال انجام شد و در سال ۱۳۸۰ اساسنامه توسط سازمان اسناد و املاک کشور به شماره ثبت ۱۱۴۴ رسماً ثبت شد.
پیش از شما چه کسانی مدیریت انجمن را به عهده داشتند؟
قبل از من، آقایان حمیدرضا صالحی، حسین تحویلیان، طهمورث بهادرانی، اکبر میخک و خانم مینو ایرانپور مسئولیت انجمن را در دوره‌های مختلف بر عهده داشته‌اند.
در حال حاضر انجمن چه تعداد عضو دارد؟
اکنون از ثبت رسمی انجمن ۲۰ سال می‌گذرد و تقریباً ۲۰۰ نفر عضو به صورت پیوسته (عضو اصلی) و عضو وابسته در آن فعالیت دارند. اعضای وابسته عموماً فارغ‌التحصیلانی هستند که در مسیر حرفه‌ای شدن گام برمی‌دارند و پس از گذراندن مراحلی (که مهم‌ترین آن فعالیت مستمر هنری و برگزاری نمایشگاه انفرادی است) به‌عنوان عضو اصلی شناخته خواهند شد.
شرایط عضویت در انجمن چگونه است؟
پذیرفته شدگان باید فارغ‌التحصیل هنرهای تجسمی بوده و یا اینکه سوابق حرفه‌ای و رزومه متناسب با تحصیلات آکادمیک ارائه دهند؛ پس از عضویت، شرکت در فعالیت‌های انجمن، رویدادهای نمایشگاهی گروهی و شرکت در جلسات نقد و بررسی، ورک‌شاپ‌ها و دیگر فعالیت‌های جاری در زمینه هنرهای تجسمی حضور داشته و همچنین فعالیت‌های شخصی و برگزاری نمایشگاه انفرادی دارای اهمیت است. دیگر افراد مستعد و علاقه‌مند، به عنوان اعضای وابسته به بدنه انجمن، جذب می‌شوند و تلاش می‌شود این امکان برایشان فراهم شده تا به شرایط مطلوب رسیده و عضو اصلی انجمن شوند.
در حال حاضر انجمن در کجا مستقر است؟
در گذر فرهنگی چهارباغ و در مجموعه هشت بهشت مستقر هستیم. مدت دو سال است که این مکان از طریق شورای اسلامی شهر، شهرداری اصفهان و مدیریت عالی گذر فرهنگی چهارباغ، در اختیار انجمن قرار گرفته و این اقدام خوب و پسندیده انجام شده و هدف مشترک آنها، ایجاد محیطی فرهنگی و هنری در گذر چهارباغ است. این مکان از طریق قراردادی رسمی که با شهرداری منعقد شده است به مدت ۲ سال در اختیار انجمن قرار گرفته و قابلیت تمدید آن در نظر گرفته شده است.
آیا در انجمن فعالیت‌های آموزشی هم انجام می‌شود؟
بله در دوره‌هایی از فعالیت انجمن، به واسطه تعهد حرفه‌ای و نیازی که در این حوزه احساس می‌شد واحدهای درسی آموزشی هنرهای تجسمی به صورت تخصصی ارائه می‌شد که نتایج مؤثر و مفیدی به ارمغان آورده است. در حال حاضر بیشتر تمرکز کارگروه آموزش و پژوهش انجمن بر روی برگزاری دورهای آموزش تخصصی هنرهای تجسمی به صورت مجازی است و البته تمرکز بر آموزش تکمیلی برای فارغ‌التحصیلان هنر است؛ دوره‌هایی مانند مربیگری نقاشی کودک، هنرهای جدید و هنرهای مبتنی بر رسانه‌های جدید.
فعالیت‌های انجمن در چه زمینه‌ای است و جایگاه انجمن نقاشان در شهر را چطور می‌بینید؟
این انجمن تشکلی مردم نهاد است که به واسطه اعضای متشکله خود، ساختاری حرفه‌ای و تخصصی دارد. فعالیت‌های انجمن در سه کارگروه عمده انجام می‌شود که عبارتند از: کارگروه پژوهش و آموزش، کارگروه روابط عمومی و نمایشگاه‌ها، کارگروه رفاهی و تفریحی. فارغ از خدمت‌رسانی‌ها و اهمیتی که فعالیت انجمن در حوزه تجسمی (به ویژه نقاشی) برای اعضای خود دارد، (که معمولاً از طریق برگزاری نمایشگاه‌های گروهی و یا انفرادی برای اعضا و یا برگزاری ورک‌شاپ‌ها و همچنین برگزاری جلسات نقد و تحلیل آثار و یا انجام پژوهش‌های تخصصی در حیطه هنرهای دیداری و سایر حوزه‌ها انجام می‌شود) می‌تواند به‌عنوان بازویی اجرایی و مطمئن با نهادهای متولی هنر و فرهنگ شهر همکاری کند _که متأسفانه این پتانسیل آن‌گونه که شایسته است به درستی دیده نشده است _ مثلاً در حیطه پژوهشی هنر، انجمن به واسطه برخورداری از اعضایی که دارای وجهه پژوهشی و دانشگاهی هستند به خوبی می‌تواند از طریق همکاری با نهادهای ذی‌ربط، خلاء موجود در این حوزه را برطرف کند یا اینکه انجمن می‌تواند در زمینه هنرهای شهری و زیباسازی سیما و منظر شهر، با مدیریت شهری، همکاری‌های مؤثری را انجام دهد.
در حال حاضر هنرهای تجسمی در اصفهان از چه شرایطی برخوردار است؟
آموزش هنرهای تجسمی با قبل متفاوت است اما همچنان با تعداد قابل توجهی از آموزشگاه‌ها روبه‌رو هستیم که در این زمینه به صورت تخصصی و حرفه‌ای فعالیت نمی‌کنند و سطح متوسطی از هنر را ارائه می‌دهند، استقبال برای تحصیل هنر، هم در سطح دانشگاهی و هم در آموزشگاه‌های آزاد قابل توجه است و این موضوع اهمیت نظارت کیفی و چگونگی نوع آموزش را افزایش می‌دهد. معمولاً در آموزشگاه‌های آزاد شرح درس مناسبی وجود ندارد و آموزش نقاشی منحصر به ارائه تکنیک صرف است و اینکه هنرجو با چه خواسته و توانایی به آموزشگاه مراجعه می‌کند و بعد از پایان دوره با کسب چه دانش و توانمندی از آن خارج می‌شود، در هاله‌ای از ابهام است اما خوشبختانه هستند آموزشگاه‌هایی که به صورت تخصصی و حرفه‌ای دوره‌های آکادمیک را دنبال می‌کنند و از سطح خوبی برخوردارند.
فارغ‌التحصیلان هنرهای تجسمی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
بررسی و ارزیابی در این خصوص بسیار دشوار است چون با یک‌سری مسائل روبه‌رو هستیم که باید در مورد آنها بررسی دقیق و کارشناسانه انجام شود. شرح درس‌ها در دانشگاه‌ها همچنان بر اساس آموزش مدرسه‌ای و آکادمیک استوار است که به نظر می‌رسد نیازمند ارتقا و بازنگری است. سرعت تغییرات در دنیای معاصر ایجاب می‌کند که آموزه‌های هنر نیز همگام با دستاوردها و ابزارهای بیانی معاصر، هماهنگ شود، این نیاز باعث شده، بعضی از اساتید دانشگاه، ذیل توجه به آموزش‌های آکادمیک و بر اساس نیاز واحد درسی و دانشجو، فرازهای مناسبی از هنرهای جدید و روزآمد را نیز ارائه کنند.
آیا خرید آثار هنرمندان انجمن از طریق سازمان‌ها صورت می‌گیرد؟
یکی از زمینه‌هایی که می‌تواند به خوبی، هنر را توسعه بخشیده و حمایت کند خرید آثار است. در راستای اجرایی کردن این مهم، ضمن ورود دستگاه‌ها، نهادها، شرکت‌ها، هتل‌ها و مشاغل بزرگ که با مردم در ارتباط هستند و می‌توانند آثار را از هنرمندان خریداری کنند و در پیشبرد فرهنگی جامعه مؤثر باشند؛ راهکارهای دیگری نیز وجود دارد که به صورت کلی پیشنهاداتی داده شده ولی تا کنون اراده‌ای برای اجرایی شدن آن دیده نشده است؛ به عنوان نمونه، عرضه آثار می‌تواند از طریق تبادل اثر با برقراری ارتباط با شهرهای دیگر کشور و با برگزاری نمایشگاه از هنرمندان اصفهانی صورت پذیرد و بازهم در همین راستا، برقراری ارتباط با شهرهای خواهرخوانده است که ذیل تفاهم‌نامه فرهنگی موجود میان این شهرها و شهر اصفهان می‌تواند جریان هنر اصفهان را متحول سازد. بدیهی است برای ایجاد چنین پتانسیل‌هایی، نیاز به اتاق فکر و اتخاذ تصمیم‌گیری در این زمینه است و در نتیجه آن، می‌توان از شرایط منفعل کنونی خارج شویم و این صرفاً یک خواسته نیست، بلکه یک ضرورت فرهنگی اجتماعی است؛ زیرا باید از هنر و هنرمندان حمایت شود تا بتوانیم جامعه و فضای زندگی را از این موهبت سرشار سازیم. آخرین خرید انجام شده آثار نقاشی به حدود ۱۰ سال پیش باز می‌گردد که تعدادی از آثار هنرمندان توسط سازمان فرهنگی شهرداری و در دوره مدیریت آقای مهندس مهدی بقایی و از طریق موزه هنرهای معاصر اصفهان خریداری شد و این اقدام پسندیده و لازمی است که متأسفانه تکرار نشده است.
علت مغفول ماندن هنر را در چه می‌دانید؟
رویکرد به هنر و استقبال اشخاص به انجام امور هنری قابل توجه و البته بسی جای مباهات و خوشحالی است. چه بسیارند هنرمندانی که در حرفه و تخصص خود سرآمد و شاخص هستند ولی متأسفانه آن‌گونه که شایسته است در ساختار اجتماعی و سپهر فرهنگی جامعه به جایگاه شایسته خود نائل نشده‌اند که البته بیش‌ترین زیان، نصیب اجتماع خواهد شد. هرکجا و هر مقطعی، اسامی و نامدارانی شاخص و چهره شده‌اند و توانسته‌اند کارکرد اجتماعی و نقش ویژه خویش را به درستی ایفا کنند، به واسطه اهمیتی بوده که به آنها داده شده است. اگر بخواهم مصداقی از این معنا را مثال بیاورم؛ توجه دادن به کیفیتی مانند مجموعه خارق‌العاده میدان نقش جهان و نقش ابر معمار این مجموعه، استاد علی‌اکبر بنای اصفهانی، می‌تواند نمونه مناسبی باشد. برای یک لحظه تصور کنید که اگر حمایت حکومت وقت نبود، آیا چنین مجموعه‌ای امکان ظهور و بروز می‌توانست داشته باشد؟
از دیدگاه شما فعالیت‌های سازمان زیباسازی شهرداری اصفهان در خصوص پرداختن به موضوع هنر چگونه بوده است؟
تشخیص این مهم که برای ساماندهی سیما و منظر شهری، نیاز به یک مجموعه مدیریتی در ابعاد "سازمان" هستیم بسیار به جا و هوشمندانه است، اما تا چه میزان توانسته‌ایم ذیل این معنا حرکت کنیم و ساز و کارهای متناسب و کارشناسانه ایجاد کنیم که بتواند این معنا را نیز به درستی پوشش دهد و ما را فراتر از یک نام (سازمان زیباسازی) رهنمون کند جای سوال و تأمل است. از بدو شروع به کار سازمان زیباسازی شهر اصفهان تا کنون چیزی بالغ بر پانصد اثر مجسمه و دیوارنگاره در شهر ایجاد شده است که حاصل کار دست هنرمندان و مجریان در سطوح مختلف است؛ این آثار نیز در دوره‌های مدیریتی متفاوت سازمان، انجام شده است.
قطع یقین در این مجموعه، کارهایی وجود دارند که ذیل آثار هنری قرار گرفته و بعضاً جزو هویت مکان خود شده‌اند و شهر و شهروندان به وجود این آثار مفتخرند و البته وجود دارند کارهایی که در حد معمول و متأسفانه کارهایی نیز نامناسب قلمداد می‌شوند. آنچه مسلم است این‌همه بر اساس یک احساس نیاز و ضرورت شهری و با سعی و تلاش افراد متعدد و صرف هزینه صورت گرفته است که بسیار پسندیده و قابل تقدیر است. اما نکات و مسائل اساسی وجود دارد که توجه و یا عدم توجه به آنها می‌تواند در ادامه روند زیباسازی شهری اصفهان تأثیرگذار باشد که به‌عنوان پیشنهاد مطرح می‌شود:
لزوم تدوین طرح جامع زیباسازی شهر اصفهان، تشکیل تیم سیاست‌گذاری متشکل از هنرمندان خبره و صلاحیت‌دار حوزه‌های مختلف هنری و مدیران دستگاه‌های اجرایی در امور شهری، تفویض اختیار تام به سازمان زیباسازی و جلوگیری از ایجاد آثار توسط مناطق و یا دستگاه‌های دیگر، اولویت بخشی به انجام امور هنر شهری توسط هنرمندان و باز کردن دایره دعوت هنرمندان، کمک در جهت توسعه فرهنگ عمومی جامعه و ارتباط هر چه بیشتر مردم با هنر از طریق ایجاد سمپوزیوم‌ها و ورک‌شاپ‌ها، اصلاح و تدوین ساختار سفارش، خرید، ایجاد و نگهداری آثار هنر شهری و پایان دادن به مدیریت سلیقه‌ای، لزوم ایجاد پژوهش در زمینه هنر شهری و نقد و بررسی آثار شهری و تدوین و انتشار مقالات و کتاب‌های تخصصی هنر شهری.
انجمن نقاشان در پروژه‌های نقاشی دیواری در اصفهان حضور داشته است؟
بخشی از ساز و کار درست زیباسازی شهری این است که فضایی فراهم شد تا هنرمندان علاقمند به فضای دیداری شهر، ترغیب شوند، به ارتقای کیفیت بصری شهر بیاندیشند و بتوانند ایده‌ها و طرح‌های خود را به سازمان مربوطه ارائه دهند و در صورت تأیید بتوانند اجرا کنند و در صورتی که طرحی ارائه می‌شود و به دلایلی قابل اجرا نیست؛ این دلایل به صورت مستند و کارشناسانه به سمع و نظر طراح برسد. قطعاً این نوع از برخورد ضمن اینکه روشی حرفه‌ای است؛ در جهت مداومت و ارتقای کار طراح یا ایده‌پرداز بسیار مؤثر خواهد بود و نتایج مفیدی برای شهر در بر خواهد داشت. در خصوص نقاشی دیواری متأسفانه قوانین و دستورالعمل مشخصی وجود ندارد و آثار انجام گرفته به صورت موردی مجوز داشته‌اند که لازم است این مسئله به صورت تخصصی رسیدگی و تصمیم‌گیری شود. انجمن در مواردی همکاری‌های مفید و مؤثری با سازمان زیبا سازی در جهت ایجاد آثار نقاشی دیواری داشته است ولیکن متأسفانه به واسطه روشن نبودن قوانین، بعضاً رفتارهای فرسایشی و غیر حرفه‌ای، ایجاد ناامیدی می‌کند؛ چرا که اتمسفر و فضای هنر نیازمند نوع خاصی از برخورد متناسب حوزه خویش است که امیدواریم محقق شود.
دلیل کاهش گرایش نقاشان به تصویر کردن آثار واقع‌گرایانه را چیست؟
سرعت همه‌گیری دنیای مدرن به گونه‌ای ست که بیشتر مردم (فارغ از اینکه در چه سطح فرهنگی و اجتماعی هستند) آن را روزانه تجربه می‌کنند؛ برخورداری از وسایل جدید، ریموت کنترل، بزرگراه، تجربه سرعت و بسیاری از موارد دیگر از مؤلفه‌های دنیای مدرن است و طبعاً دنیای هنر و ابزارهای ارتباطی جدید همچون سوشال مدیا و از این دست نمی‌تواند مستثنا باشد. ما در نقاشی و در بیشتر مواقع با واقعیت در ارتباط هستیم و آثار همچنان مبتنی بر واقعیت‌اند منتها قرائت و تعاریف تغییر کرده‌اند بدین معنا که؛ تعدیل، تغییر و حتی تحریف و دیگر گونه دیدن واقعیت برای هنر امری معمول است چرا که از این منظر، هنرمند می‌تواند تولید معنا و مفهوم نماید و این لازمه دنیای جدید است. تفکر و خلاقیت و تولید معنا از ضروریات دنیای معاصر است و این مهم از طریق هنر مدرن و به تعبیری هنر معاصر اتفاق می‌افتد. مخاطب امروز برای درک هنر نیازمند روزآمد شدن و مطالعه در این خصوص است و اگر مجهز به این مهارت نشود از درک محیط و مناسبات روز فائق نخواهد شد.
شما تفاوت میان نقاشی سنتی و مدرن را در چه می‌دانید؟
سنت به کیفیتی گفته می‌شود که قید گذشته را در خود دارد و از همه مهم‌تر این است که کارکرد اجتماعی و اثر خود را در حال حاضر از دست داده است و این نکته مغایرتی با حس احترامی که ما همچنان نسبت به گذشته و دستاورد آن احساس می‌کنیم ندارد. بخشی از دوره‌هایی که ما اکنون گفته سنتی به آن می‌دهیم در واقع از بدنه مدرن هستند که اکنون دنیای مدرن از خود جدا کرده است و با توجه به سرعت مدرنیته این روند پیوستن، مراتب اولیه مدرن به سنت رو به افزایش است. با این وصف ما در یک نگاه کلی، نوعی از نقاشی را سنتی می‌دانیم که دارای مؤلفه‌های تکرار شده، آشنا و گذشته هستند و نقاشی مدرن به آثاری گفته می‌شود که در تلاش برای شکستن ساختارهای گذشته و ایجاد معانی و مناسبات تازه هستند هر چند که ممکن است درون‌مایه و رگه‌هایی از گذشته را نیز در خود داشته باشد، منتهی این بار با کارکردها و اثرگذاری مشهود و نو، خودنمایی می‌کند.
دغدغه امروز هنرمندان نقاش اصفهان چیست؟
هنرمندان و نقاشان معمولاً در تلاش هستند تا رابطه خویش را با زیست‌جهان و دنیای پیرامون، مشخص و باز تعریف کنند و این مسیر را از طریق توجه به محیط، مفاهیم و رویدادها انجام می‌دهند. در حقیقت همه مردم به این کیفیت نیاز دارند ولی این مهارت بیشتر در اختیار هنرمندان قرار دارد و مردم از طریق مواجهه با آثار هنرمندان می‌توانند این کیفیت را تجربه کنند و این اساس ارتباط و علاقه‌مندی مردم به هنر یا هنرمند خاص است. و اما هنرمندان برای ادامه حیات کاری خود لازم دارند که توسط مردم و نهادهای اجتماعی دیده شده و حمایت شوند. مهم‌ترین معضل این است که معمولاً کاری که انجام می‌شود به چرخه عرضه و فروش نمی‌رسد. لذا برای اقتصاد هنر باید فکری کرد. اغلب در کشورهای دنیا، هنر، خروجی خاص خود را دارد و مردم عادی و کلکسیونرها آثار هنری را خریداری می‌کنند، متأسفانه در ایران دولت اولین خریدار آثار هنری است و همان هم مغفول مانده است. زمینه و شرایط لازم برای فعالیت هنرمندان چندان فراهم نیست و این معضل باید اصلاح شود. اگر هنرمند نتواند به درستی و آزادانه فعالیت کند، مفاهیم تولید نمی‌شود و در نتیجه جامعه دچار خلاء و انفکاک فرهنگی شده است و از درون تهی می‌شود و این مسئله بزرگی است.
نظر شما