به گزارش خبرنگار ایمنا، یکی از محدوده‌های فرسوده شهر کاشان بافت تاریخی این شهر است، خالی از سکنه شدن بخش عمده‌ای از بافت‌های ارزشمند و تاریخی کاشان و تخریب باغات و مزارع و زمین‌های حاصلخیز کشاورزی برای احداث ابنیه‌های جدید باعث شده که نظم و تعادل توسعه و خدمات‌رسانی شهری با مشکلات خاصی همراه شود.
از آنجا که بافت تاریخی کاشان در محدوده مرکزی قرار گرفته، علاوه بر دربرداشتن مشکلات کالبدی، زیست محیطی، اجتماعی با ویژگی‌های خاص بافت‌های تاریخی و با ارزش و مسائل اقتصادی و فعالیتی به دلیل قرارگیری بازار به عنوان قلب اقتصادی شهر مواجه است.
بیش از ۸۰۰ هکتار بافت فرسوده در کاشان وجود دارد که ۴۸۳ هکتار آن بافت تاریخی است، البته بافت فرسوده بر اساس آیتم‌های ریزدانگی، عرض کم معابر و قدمت و عمر زیاد ساختمان محسوب می‌شود، اما در مجموع احیای بافت فرسوده ضروری است.
اینکه چگونه می‌توان مساله حفظ میراث و ارزش‌های کالبدی بافت تاریخی را با مقتضیات کالبدی زندگی روزمره شهری برقرار ساخت و راهکارهای مدیریت شهری کاشان برای باز زنده‌سازی این بافت‌ها، گفت و گویی را با جواد قدیری، رئیس کمیسیون فنی و عمرانی شورای اسلامی شهر کاشان انجام داده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
بافت‌های فرسوده چه معضلات، مشکلات و هزینه‌هایی برای شهرها به بار می‌آورد؟
مشکلاتی همانند نبود تأسیسات و زیرساخت‌های شهری، امکانات آموزشی، بهداشتی، رفاهی و تفریحی مناسب، که در نهایت موجب پایین آمدن سطح کیفیت زندگی شهروندان ساکن در این گونه بافت‌ها می‌شود.
ایمنی و حفاظت از جان مردم و شهروندان و ارائه هرچه بهتر خدمات (از قبیل دسترسی هرچه بیشتر خودروهای شهرداری، آمبولانس، آتش‌نشانی و پلیس) و جلوگیری از به وجود آمدن مناطقی برای ایجاد مشکلات اجتماعی موضوعاتی است که نیاز به توجه هر چه بیشتر به این بافت‌ها را محسوس‌تر می‌کند.
بافت تاریخی کاشان در کدام مناطق واقع شده است؟
بافت‌های فرسوده شهری به چهار دسته تقسیم می‌شود که شامل بافت‌های شهری دارای میراث تاریخی و فرهنگی، بافت‌های شهری فاقد میراث ویژگی تاریخی فرهنگی، بافت‌های فرسوده روستایی شهری و بافت‌های حاشیه‌ای است.
محدوده بافت تاریخی به شش محله قدیمی شهر کاشان شامل محلات پشت مشهد بالا، بازار، طاهر و منصور، سلطان امیر احمد و درب اصفهان، محتشم و مشت مشهد پایین قابل تقسیم است. محدوده محلات قدیمی که بخش اعظم محدوده بافت فرسوده شهر کاشان را نیز شامل می‌شود نیز دارای ٤٨٢ هکتار مساحت است.
این محلات، تمامی شهر دوران قاجار و بخش عمده توسعه شهر تا سال ١٣٠٠ را در برگرفته و از مهم‌ترین ویژگی‌های محلات قدیمی شهر که تقریباً در تمامی آنها مشترک است، می‌توان به شبکه ارگانیک، مصالح بومی (عمدتاً خشت و گل)، ارتفاع کم ابنیه، تعدد ابنیه واجد ارزش‌های معماری و میراث فرهنگی و ساختار سنتی محلات، اشاره کرد.
این بافت در کنار تغییر مناسبات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ٥٠ سال اخیر و عدم معاصر سازی بافت با توجه به ارزش‌های ذاتی و نیازهای زندگی امروزی، موجبات فرسودگی کالبدی و عملکردی آن را فراهم نموده است.
چشم‌انداز کلان برنامه‌های بهسازی و نوسازی شهر کاشان چیست؟
در ارتباط با بهسازی و نوسازی شهر، چشم‌اندازهای ما رونق حیات اقتصادی، اشتغال مولد تنوع کار و فعالیت رقابت‌پذیری، توسعه پایدار، سرزندگی حیات اجتماعی، در ترکیب جمعیتی موزون، ساخت اجتماعی متنوع از اقشار مختلف ساکنان، اجتماع مشارکت پذیر و شهروند مدار و مطلوبیت و جذابیت مکان و به نوعی مطلوبیت فضای زیست، کاهش فرسودگی، تأمین خدمات، امنیت، عرصه‌ای مناسب برای کار و فعالیت و سازگاری و ایمنی محیط، فضای مناسب برای گذران اوقات فراغت و جذابیت مکان است.
راهکارهای اصلاح بافت فرسوده شهر کاشان چیست؟
شیوه‌های مداخله از دیدگاه وزارت شهرسازی شامل انواع مداخله بر اساس میزان وفاداری به گذشته در سه گروه بهسازی، نوسازی و بازسازی قرار می‌گیرد که این سه نوع مداخله هریک طیف گسترده‌ای از اقدامات را بر حسب نیاز شامل می‌شود.
در مداخله بهسازی، اصل بر وفاداری به گذشته و حفظ آثار هویت بخش آنها است، در اقدامات مربوط به بهسازی، مداخله‌های چشم گیری در کالبدی صورت نمی‌گیرد و بیشتر از طریق تعمیر و استحکام بخششی و زیر جایگزینی عملکردها، به بهبود شرایط بافت کمک می‌شود و از طریق حمایت، مراقبت، نگهداری، حفاظت، تعمیر صورت می‌پذیرد.
نوسازی در این مداخله، به فعالیت دائمی فضا تاکید شده و با ایجاد تغییراتی در کالبد، آن را معاصر می‌کند و به ایجاد فضاهای شهری مناسب منجر می‌شود و از طریق نو کردن (Renewal)، توان بخشی بخش، تجدید حیات، انطباق ، دگرگونی صورت می‌پذیرد.
از جمله راهکارهای اصلاح بافت فرسوده شهر کاشان می‌توان به شناسایی و مجزا کردن تمام ابنیه و محورها و مجموعه‌های با ارزش و تاریخی و ارجاع امور به سازمان مربوطه، حمایت از تشکیل سازمان‌های مردم نهاد در بافت به منظور انتقال مسائل و مشکلات و نظر ساکنان به مسئولان مدیریت شهری و توجه به تأثیر آنها در تصمیم‌های اتخاذ شده، پیشنهاد و تصویب ضوابط خاص در برخورد با بافت‌های فرسوده بر اساس شرایط، نوع و میزان فرسودگی با تکیه بر شرایط و میزان تأمین ایمنی ساکنان بافت، پیشنهاد و تصویب قوانین مبنی بر الزام سازمان‌ها و دستگاه‌های مرتبط با مدیریت شهری برای به کارگیری نیروی متخصص و بومی در امور برنامه‌ریزی و طراحی شهری اشاره کرد.
از دیگر راهکارهای مهم برای اصلاح بافت فرسوده این شهر، الزام دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط با مدیریت شهری به بررسی تجارب شهرها و کشورهای دیگر در برخورد بافت تاریخی و انطباق آن با بافت شهر مورد نظر و تعیین راهکارهای بهینه، تغییر کاربری ابنیه و بناهای قدیمی که کاربری آنها منسوخ شده، مانند آب انبارها، کاروان سراها و حمام‌های عمومی به کاربری‌های مورد لزوم و عمومی بافت، استفاده از فضاهای مخروبه و رها شده به منظور تأمین سرانه‌های فضای سبز و کاربری‌های عمومی دیگر شهری در محلات بافت. احداث میدان‌ها با المان‌های یادمانی، فضاهای باز و سبز با مبلمان شهری مناسب و متناسب برای دلپذیر نمودن محیط، مرمت و احیای بناهایی که قابلیت زندگی و استحکام را دارد، تخریب و نوسازی بناهای غیر قابل مرمت و جایگزینی آنها با ابنیه مقاوم و کار آمد، اجرای طرح‌های بدنه سازی متناسب با بافت برای ایجاد مطلوبیت منظر و سیمای معابر و میادین ایجاد مراکز خرید و محیط‌های تجاری خرده فروشی در بافت به منظور تأمین نیازهای ساکنان، تأمین مسیرهای دسترسی کار آمد به نقاط مختلف بافت برای تأمین حداقل دسترسی سواره لازم، مدیریت بهتر بحران و ورود خودروها و خدمات شهری به بافت و تحقیقات و تأمین خدمات برای افراد و خانوارهای ساکن در محلات بافت است.
البته در این راستا دیگر راهکارها همچون تعیین شرایط مناسب و تسهیلات برای مالکانی که زمین خود را به کاربری‌های مورد نیاز تخصیص می‌دهند، تعیین جریمه و ضوابط برای الزام مالکان فضاهای مخروبه و ناکار آمد به منظور ساماندهی فضای مزبور. طراحی شبکه‌های خدمات شهری مناسب برای بافت، حمایت بیشتر و برقراری امکانات و تسهیلات بیشتر برای مدارس بافت، تشکیل کلاس‌های سوادآموزی در مساجد، حسینیه‌ها و ارتقای فرهنگ عمومی ساکنان، ساخت واحدهای مسکونی ارزان قیمت با کیفیت مناسب به جای فضاهای مخروبه و غیر مفید. احداث خوابگاه‌های دانشجویی و یا کاربری‌های مشابه در بافت، آموزش و حمایت در احیای کارگاه‌های سنتی و صنایع دستی در بین ساکنان بافت، ارائه تسهیلات و معافیت‌های خاص برای سرمایه‌گذاران بخش خدمات و صنایع در محلات بافت، استفاده از تکنیک‌های ساخت بنا با استفاده از سازه‌های سبک، مقاوم و ترویج فرهنگ آن، تخریب و نوسازی محدوده‌های قدیمی، ولی فاقد ارزش تاریخی و فرهنگی همچنین الزام مالکان به تأمین نمای مطلوب برای ساختمان وجود دارد.
نظر شما