به گزارش خبرنگار ایمنا، دستیابی به توسعه پایدار شهری یکی از مهمترین دغدغه‌های برنامه‌ریزان و مدیران شهری است که نیازمند منابع مالی کافی است، بنابراین تأمین مالی پایدار یکی از مهمترین چالش‌هایی است که شهرداری‌ها با آن مواجه هستند و تا کنون هم راهکارهایی برای آن مطرح شده است که از جمله آن می‌توان به عوارض نوسازی، مالیات بر زمین و مستغلات و درآمدهای حاصل از فروش خدمات اشاره کرد.
در صورتی که شهرداری‌ها به درآمدهای ناپایدار همچون عوارض فروش تراکم، عوارض تخلفات ساختمانی و جرایم ماده صد وابسته شوند دستیابی به توسعه پایدار شهر ناممکن می‌شود، بنابراین لازم است درآمد شهرداری‌ها به گونه‌ای باشد که قابل اتکا و استمرار پذیر بوده و تهدیدی برای توسعه پایدار شهر نباشد.
آینده پژوهی یکی از روش‌های مدرن مطالعه آینده است و از شاخه‌های فناوری نرم محسوب می‌شود؛ البته هدف این علم نه تنها کشف آینده بلکه اساساً فرصتی جهت مهندسی هوشمندانه آینده است، بر این اساس، در سیستم‌های بانکداری نیز نتایج تحقیقات آینده پژوهی حرکت این صنعت به سمت هوشمندسازی را توصیه کرده است. در ایران هم در سال‌های اخیر شاهد الکترونیکی شدن بسیاری از خدمات بانکداری بوده‌ایم که نیاز حضور شهروندان در بانک را کاهش داده است.
به نظر می‌رسد بانکداری نوین و هوشمند هم با ارائه خدماتی از جمله کارت‌های هوشمند شهروندی می‌تواند در تأمین مالی شهرداری‌ها به ویژه در پروژه‌های عمرانی مؤثر باشد.
در همین رابطه با سید محسن طباطبایی مزدآبادی، دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران و پژوهشگر حوزه بانکداری و تأمین مالی شهری، گفت‌وگویی داشته‌ایم که شرح آن را در زیر می‌خوانید:
آینده‌پژوهی در بانکداری در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
آینده پژوهی از جمله فناوری‌های نرم است و دانشی جهت‌دار به شمار می‌آید؛ از این رو اقتباس و تقلید کور کورانه از آن می‌تواند گمراه کننده و تهدیدی خطرناک باشد. واحدهای پژوهشی و تحقیق محور بانک‌ها اخیراً تحقیقات متعددی در ارتباط با صنایع گوناگون مورد نظر خود انجام داده‌اند، این در حالی است که بانک‌ها تنها با اعطای تسهیلات ریسک‌های نسبتاً کوچکی را می‌پذیرند، اما در ارتباط با بانکداری که اصلی‌ترین فعالیت بانک‌ها است فعالیت مدونی انجام نشده، بنابراین پیشنهاد می‌شود آینده صنعت بانکداری به عنوان یک برنامه تحقیقی در دستور کار قرار گرفته و شرایطی را که بانک‌ها در آینده به آن مبتلا خواهند بود، پیش بینی کند.
بدیهی است؛ هر گونه برنامه‌ریزی استراتژیک و تدوین نقشه راه برای آینده صنعت بانکداری و حتی تدوین برنامه‌های عملیاتی واحدهای بانک نیازمند شناخت دقیق از صنعت بانکداری است که علاوه بر مدیران ارشد بانک، کارشناسان رده پایین بانک مانند یک نویسنده نرم افزار در اداره فناوری اطلاعات هم باید از این صنعت شناخت کافی داشته باشند. تهیه دستورالعمل‌های مختلف در حوزه‌های اعتباری و مالی بدون شناخت از نقشه آینده صنعت بانکداری و در کنار آن نقشه راه بانک‌ها در آینده نمی‌توانند نیازهای بلندمدت بانک را تأمین کنند.
بارزترین ویژگی‌های بانکداری نوین چیست؟
اولین و بارزترین ویژگی بانکداری نوین استفاده از تکنولوژی کامپیوتر و فن‌آوری اطلاعات است اگر مسائل مرتبط با تحریم ایران توسط کشورهای غربی نبود وضعیت بخش سخت افزاری بانک‌ها می‌توانست از این هم بهتر باشد اما در بخش نرم افزاری هر چند این بخش هم مشمول تحریم‌ها بوده و به دلیل نبود قانون کپی رایت نیاز همه سازمان‌ها به انواع نرم افزار به راحتی در بازارهای مربوطه پاسخ داده می‌شود اما با توجه به ویژگی‌های خاص بانکداری اسلامی تأمین نرم افزار از بازارهای غربی تقریباً غیر ممکن است.
سبک بانکداری ربوی تفاوت‌های چشمگیری با بانکداری اسلامی و به ویژه الگوهای ایرانی دارد؛ شکوفایی نرم افزاری در بین متخصصین IT ایرانی هم آنچنان نبوده است که بتوانند نرم افزارهای مورد نیاز را با سرعت و دقت کافی تأمین کنند. قانون پولی و بانکی مرجع کشور مصوب سال ۱۳۵۱ بوده که به دلیل به‌روز نبودن نمی‌تواند کارایی زیادی داشته باشد، بنابراین در این بخش به تدوین یک‌سری قانون جدید نیاز است.
فرآیندهای بانکی ایران در بازه زمانی ۱۰ تا ۲۰ سال گذشته به وسیله کامپیوتر به مرحله اجرا رسیده است؛ همین موضوع بستری برای ورود و ذخیره اطلاعات گردش‌های مالی مشتریان را فراهم کرده است. برای مثال هر مشتری به هنگام انتقال وجه، خرید شارژ، خرید بلیت، استفاده از همراه بانک یا بانکداری اینترنتی، خرید از دستگاه‌های کارت‌خوان و یا دریافت وجه از خودپرداز و دیگر روش‌ها به طور مکرر در حال انجام عملیات‌های بانکی است. بنابراین رد پای مشتریان در سیستم‌های دیجیتالی ثبت شده و همین موضوع بستری برای شناخت بانک از نیاز منحصر به فرد آن‌ها بدون حضور فیزیکی در شعبه را فراهم کرده است.
بانکداری آنلاین اولین بار کجا به کار گرفته شد و کشور ما در این زمینه در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
بانکداری دیجیتال توانسته با فراهم آوردن بستری مناسب از حضور غیرضروری مشتری در شعبه جلوگیری کند و هزینه‌های بانک را به طرز چشمگیری کاهش و درآمدهای بانکی را افزایش دهد.
در بازه زمانی سال ۱۹۹۴ که برای اولین بار مفهوم بانکداری آنلاین توسط شرکت Microsoft مطرح و امکان دسترسی به حساب‌های بانکی به مشتریان اکوسیستم بانکی فراهم شد تا سال ۲۰۱۶ که تعدادی از بانک‌های خارجی قابلیت‌های منحصر به فردی همچون امکان افتتاح حساب بدون نیاز به حضور مشتری را ایجاد کردند، عملاً مفهوم بانکداری دیجیتال جای خود را به بانکداری الکترونیک داد و کاربران بانکی برای انجام بسیاری از فعالیت‌های خود بدون نیاز به حضور فیزیکی در شعبه اقدام کرده و می‌کنند.
مفهوم بانکداری دیجیتال در ایران در سال‌های اخیر پررنگ‌تر شده است این مهم با استفاده از ابزارها و قابلیت‌هایی نظیر بانکداری باز، کانال‌های چند منظوره، بانکداری ماژولار و بانکداری هوشمند نیز پا به عرصه ظهور گذاشت تا با ایجاد یکپارچگی بین ابزارهای بانکی مشتریان بتوانند در یک بستر و به صورت همزمان از همه امکانات بانکی بر اساس نیازشان استفاده کنند.
به عبارتی در یک نگاه جامع می‌توان گفت نگاه بانک‌ها در تحول دیجیتال از یک سو به سمت مشتری و از سوی دیگر به سمت مدیریت و کنترل هزینه‌ها است که در نهایت موجب سودآوری بیشتر برای بانک و وفاداری بیشتر مشتری می‌شود و به این ترتیب یک ارتباط برد- برد بین سازمان و مشتری شکل می‌گیرد.
چه راهکارهای رسیدن به بانکداری نوین وجود دارد؟
یکی از راهکارهای تحقق بانکداری نوین بررسی سپرده نقدی برای رقابت نزدیک‌تر با سایر بانک‌ها بر اساس قیمت تمام شده منابع و سیاست‌های اعتباری کلان بانک متولی است، علاوه بر این تأکید بر تنوع در دریافت وثایق گروه نقد و تأکید بر استفاده از توثیق سهام با توجه به ضریب نفوذ فعلی بازار سرمایه، تفویض حدود اختیارات به شعب برای اعطای تسهیلات به مشتریان ارزنده اعتباری با شرایط سهل‌تر و ترجیحاً به صورت بدون ضامن، تعیین شاخص‌هایی برای اعطای امتیاز اعتباری به مشتریان قدیمی و خوش حساب بانک جهت دریافت تسهیلات و بررسی امکان و مزایای ارائه محصولات ترکیبی سپرده ریالی، ارزی و تسهیلاتی متولی هم از جمله دیگر راهکارها است.
همچنین با تحول در نظام آموزش کارکنان، آموزش اثربخش مشتری‌مداری، اصول جذب مشتری و فروش محصولات بانکی، کار تیمی و عناوین مرتبط با افزایش مهارت فروش و اخذ بازخورد و اصلاح روش‌ها و محتوای آموزشی در صورت لزوم و تعریف چارچوب و فرهنگ رفتاری در خصوص مشتری‌مداری و ارائه خدمات اعتباری در شعب و تدوین ساز و کار نظارت مستمر توسط واحدهای نظارتی و هم‌سو سازی واحدهای صف و ستاد با استراتژی‌های اعتباری بانک می‌توان به تحقق بانکداری نوین نزدیک شد.
به نظر می‌رسد اصلاح نظام بانکی و همچنین تقویت استقلال بانک مرکزی باید به عنوان دو موضوع اساسی در نظام بانکی مورد توجه دولت سیزدهم قرار گیرد زیرا برنامه‌ریزی دقیق و عملیاتی برای کنترل نرخ تورم و دستیابی به نرخ‌های پایین در این بخش از ماموریت‌هایی است که تنها از طریق یک بانک مرکزی قوی و مستقل و دانش مدار تر می‌توان انتظار داشت.
کاربرد بانکداری نوین در مدیریت مالی شهرداری‌ها چیست؟
شهرداری‌ها می‌توانند برای توسعه شهری و تأمین مالی پایدار پروژه‌های شهری از مسیر بانکداری هوشمند و ابزارهای نوین تأمین مالی و عبور از سیستم الکترونیک به سیستم هوشمند تأمین مالی در راستای توسعه پایدار شهرها حرکت کنند.
این سیستم از طریق ارائه خدمات هوشمند بانکداری به شهروندان پروژه‌ها تأمین مالی می‌شود، کارت‌های حواله‌ای که به پیمانکاران داده می‌شود هم از جمله این سیستم‌ها است. با هوشمند شدن این سیستم، تأمین مالی پیمانکار در بلندمدت صورت گرفته است و می‌توان به جای پرداخت پول نقد، سایر خدمات مالی را هم ارائه داد.
با این روش سیستم بانکداری در اختیار شهرداری‌ها و شهروندان قرار می‌گیرد.
گفت‌وگو از: فرشته بابایی؛ خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما