به گزارش خبرنگار ایمنا، اقدام به بارداری، یکی از مهم‌ترین تصمیمات زندگی هر فرد است و بارداری از باشکوه‌ترین لحظات زندگی هر مادر است، اما از سویی دیگر با تغییرات بسیاری در بدن مادر همراه خواهد بود، اگر زنی تصمیم به بارداری دارد و می‌خواهد صاحب فرزندی سالم شود، لازم است تا از نظر سلامت جسمی و بررسی بیماری‌های مختلف زیر نظر پزشک باشد. اهمیت به سلامتی مادر، تأثیر بسزایی در داشتن یک بارداری سالم و بدون خطر دارد و نیاز است تا مادر پیش از بارداری آمادگی لازم را داشته باشد.
تشخیص به موقع بیماری‌های مادر قبل از بارداری برای کاهش احتمال بیماری‌های مادرزادی
فاطمه بحرینی، متخصص زنان و زایمان با اشاره به اینکه بارداری یکی از زیباترین و به‌یادماندنی‌ترین تجربه دوران زندگی یک مادر است به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: در صورتی که مادر به مراقبت‌های قبل از بارداری بی‌توجهی نداشته باشد، می‌تواند دوران بارداری خوبی را سپری کند، در غیر این صورت ممکن است این دوران به سختی بگذرد.
مراجعه به متخصص زنان و زایمان ۶ ماه قبل از بارداری
وی ادامه می‌دهد: مشاوره با پزشک زنان برای بارداری بهتر است شش ماه قبل از بارداری انجام شود. متخصص زنان سوالاتی در خصوص سن، تعداد زایمان، سال‌هایی که فرد متأهل است و تمایل به بارداری دارد را از مادر می‌پرسد. لازم است بدانیم بسیاری از سختی‌های بارداری تنها با رعایت برخی نکات ساده و کاربردی قابل پیشگیری است و در نتیجه فرد با رعایت این موارد می‌تواند در سلامت خود و فرزندش نقش مهمی ایفا کند.
این متخصص زنان و زایمان خاطرنشان می‌کند: برای بررسی بیماری‌های ژنتیکی بیماری‌های موروثی در خانواده‌های زن و مرد بسیار اهمیت دارد، البته سوالاتی از جمله عادات غذایی فرد، مصرف مواد مخدر و مصرف الکل نیز از زوجین پرسیده و تلاش می‌شود در آشنایی فرد با مسائل و مشکلات دوران بارداری و تشخیص به موقع بیماری‌های مادر قبل از بارداری، باعث ممانعت از ایجاد نقص‌ها و بیماری‌های مادرزادی در حد توان است.
وی می‌افزاید: سقط یا مورد دیگری که در تاریخچه فرد وجود دارد و پرسش در مورد بیماری‌های فعلی مادر بسیار مهم است، چرا که قبل از بارداری باید مجموعه‌ای از اقدامات اساسی انجام شود تا دوران بارداری کم خطر، باثبات و سرشار از آرامش برای مادر تجربه شود و بارداری منجر به تولد نوزاد سالم و مادر پرتوان شود.
آیا انجام آزمایش ژنتیک قبل از بارداری برای همه زوجین لازم است؟
بحرینی با تاکید بر اینکه معاینه سینه از اهمیت خاصی برخوردار است، تصریح می‌کند: باید بیماری‌های سینه قبل از بارداری شناسایی شود تا برای دوران شیردهی مشکلی ایجاد نشود، البته بررسی آزمایشگاهی مادر نیز قبل از بارداری مهم است و نیاز است تا آزمایش‌های مربوط به سرخچه، آبله مرغان، ایدز، هرپس، بیماری‌های مقاربتی از جمله کلایمدیاز و سفلیس و مشکلات تیروئید در مادر بررسی شود.
وی با اشاره به لزوم معاینه فیزیکی مادر قبل از بارداری، خاطرنشان می‌کند: بررسی قد، وزن، فشار خون، معاینه قلب و عروق، معاینه ریه‌ها، بررسی شکم، معاینه اعضای داخل شکمی و … قبل از بارداری بسیار مهم است؛ البته به دلیل اینکه آزمایش‌های ژنتیک هزینه‌های سنگینی را در بر دارد این آزمایش به طور معمول به افراد پیشنهاد نمی‌شود و تنها در مواردی که افراد واجد شرایط خاصی باشند، پیشنهاد انجام آزمایش ژنتیک داده خواهد شد و فامیل بودن زوجین و یا داشتن یک بیماری در نسل‌های گذشته لزومی در انجام آزمایش ژنتیک ایجاد نمی‌کند.
این متخصص زنان و زایمان با بیان اینکه اصلاح رژیم غذایی و مصرف غذاهای حاوی مواد مغذی و سالم قبل از بارداری نیز بهتر است رعایت شود، اضافه می‌کند: مصرف میوه، سبزیجات، غلات کامل، غذاهای سرشار از کلسیم مانند شیر و لبنیات و مواد حاوی پروتئین باید در رژیم غذایی فرد قبل از بارداری گنجانده شود.
وی با تاکید بر اینکه بررسی بعضی از بیماری‌های داخلی نیز باید قبل از بارداری انجام شود، می‌گوید: بررسی بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون و بیماری‌های عفونی مانند توکسوپلاسموز باید برای افراد انجام شود. همچنین توصیه به انجام تمرینات ورزشی جهت تقویت عضلات در بارداری از جمله عضلات ستون فقرات و عضلات کف لگن، پیاده‌روی و بدنسازی بسیار مهم است. داشتن وزن ایده‌آل و سلامت جسمانی برای داشتن دوران بارداری بی‌خطر مهم است و اگر زن دچار بیماری‌های مزمن مانند آسم، دیابت و فشارخون باشد پزشک زنان فرد را به متخصصان مربوطه ارجاع خواهد داد تا بیماری قبل از بارداری کنترل شود و سلامت مادر و جنین در طول بارداری حفظ شود.
کدام واکسن‌ها باید قبل از بارداری انجام شود؟
بحرینی خاطرنشان می‌کند: مشکلات دندانپزشکی می‌تواند باعث زایمان زودرس شود، بنابراین باید مادر قبل از بارداری تا جای ممکن مشکلات دندان‌های خود را زیر نظر دندانپزشک برطرف کند. اگر فرد مبتلا به بیماری‌های داخلی مانند دیابت یا فشار خون یا چربی خون باشد نیز در حد توان باید به کنترل آن بپردازد تا بیمار در دوران بارداری کمتر تحت تأثیر مشکلات بیماری‌های داخلی قرار گیرد.
وی با اشاره به انجام واکسیناسیون قبل از بارداری، می‌افزاید: بعد از بررسی از نظر میزان ایمنی بدن در مقابل برخی بیماری‌ها مانند آبله مرغان و سرخچه، مادر باید واکسن‌های لازم را دریافت کند. پرهیز از مصرف دخانیات و مواد مخدر هم توصیه مهمی است زیرا کشیدن سیگار احتمال سقط جنین، زایمان زودرس، تولد نوزاد نارس یا کاهش وزن جنین را به دنبال دارد، البته واکسیناسیون کرونا نیز در حال انجام است و جز بایدهای واکسیناسیون برای کاهش خطر ابتلاء و مرگ‌ومیر به ویژه در دوران بارداری است.
این متخصص زنان و زایمان با بیان اینکه مصرف مکمل اسید فولیک قبل از بارداری در افراد خاص بسیار اهمیت دارد، می‌گوید: اگر فرد قبل از بارداری دارای سابقه بیماری‌های سیستم عصبی در خود و یا یکی از اقوام درجه یک باشد، باید از چهار ماه قبل از بارداری اقدام به مصرف اسید فولیک کند.
تغذیه زنان قبل و در طول بارداری چگونه باید باشد؟
حسن انتظاری، متخصص تغذیه در خصوص اهمیت تغذیه زنان قبل از بارداری و در طول بارداری به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: مادران باید از میوه‌ها و سبزی‌های متنوع و رنگین که سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها است، استفاده کنند؛ این آنتی‌اکسیدان‌ها نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن به ویژه در دوران همه‌گیری ویروس کرونا دارند که به مادران باردار و شیرده توصیه می‌شود از هر یک از میوه‌ها و سبزی‌های سبز، زرد و قرمز در وعده‌ها و میان وعده‌های غذایی روزانه به صورت متنوع و متعادل دریافت کنند.
وی ادامه می‌دهد: زنان باید قبل از بارداری و در طول بارداری به مصرف منابع پروتئینی توجه ویژه‌ای داشته باشند و به میزان نیاز از لبنیات کم چرب، تخم مرغ، گوشت‌های سفید و قرمز و حبوبات در برنامه غذایی روزانه مصرف کنند. مادران باردار باید فست‌فودها، غذاهای پرچرب و سرخ شده، چربی‌های جامد، قندهای ساده و شیرینی‌های ناسالم را از رژیم غذایی روزانه حذف کنند و تا حد امکان از مغز دانه‌ها و روغن‌های گیاهی که سرشار از اسیدهای چرب امگا سه هستند به اندازه کافی مصرف کنند.
اهمیت مصرف آب و فیبر کافی در زنان
این متخصص تغذیه با اشاره به اهمیت مصرف آب و فیبر کافی در زنان، اضافه می‌کند: مادران باید بر اساس دستور پزشک خود، مکمل‌های تغذیه‌ای را دریافت و از مصرف خودسرانه مکمل‌ها و گیاهان دارویی پرهیز کنند. نیاز است زنان باردار برای پیشگیری از ابتلاء به یبوست در این دوران به عواملی از جمله دریافت کافی آب و فیبرها و فعالیت بدنی به توجه داشته باشند؛ چرا که اگر هر یک از این موارد به دلیلی به میزان کافی وجود نداشته باشد، احتمال ابتلاء به یبوست در زنان باردار افزایش می‌یابد و علاوه بر آن تأمین آب بدن به اندازه کافی برای سلامت مادر باردار و جنین اهمیت دارد.
وی در خصوص اهمیت مصرف سبزی‌ها، غلات و حبوبات، خاطرنشان می‌کند: مصرف سبزی‌ها همراه با وعده‌های غذایی، نان و غلات سبوس‌دار، روغن زیتون، میوه‌ها، حبوبات و حذف مواد غذایی حاوی کافئین در دوران بارداری برای مبتلا نشدن به یبوست از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مادران بارداری که از مکمل آهن استفاده می‌کنند، ممکن است تغییر نوع مکمل آهن در بهبود یبوست آنها مؤثر باشد.
لزوم مصرف اسید فولیک برای زنان قبل و حین بارداری
انتظاری با اشاره به لزوم مصرف اسیدفولیک برای زنان قبل و حین بارداری، می‌افزاید: کمبود اسیدفولیک در ماه‌های اول بارداری بیشترین تأثیر را بر رشد جنین دارد؛ باید بدانیم منظور از مکمل‌های غذایی، انواع ویتامین‌ها، پروتئین و مواد معدنی است، کمبود یا مازاد نیاز بدن مادر نسبت به مکمل‌ها در دوران بارداری در هر دو حالت برای جنین ایجاد مشکل خواهد کرد؛ پس نیاز است تعادل در تغذیه زنان باردار حفظ شود، همچنین اسیدفولیک، ید و روی از مکمل‌هایی هستند که لازم است مادر در دوران بارداری استفاده کند. تمام گیاهان با برگ سبز و میوه‌ها به ویژه مرکبات منبع غنی از اسیدفولیک هستند.
وی با تاکید بر اینکه لازم است مادران در دوران بارداری و قبل از آن برای تأمین نیازهای بدن روزانه دو تا سه وعده سبزی و سه یا چهار وعده میوه مصرف کنند، می‌گوید: این رژیم غذایی در دوران بارداری رعایت نمی‌شود و در صورت رعایت رژیم کامل غذایی در بارداری، تقریباً نیازی به مصرف هیچ مکمل غذایی از جمله قرص‌های مکمل نیست.
این متخصص تغذیه تصریح می‌کند: اسیدفولیک برای رشد و تقسیم سلولی سیستم عصبی در جنین لازم است، اگر مادر باردار اسیدفولیک مورد نیاز بدن را دریافت نکند، علاوه بر کندی رشد، ممکن است جنین از نظر مغز و نخاع نیز دچار مشکل شود، علاوه بر این مصرف اسیدفولیک در شکل‌گیری ستون فقرات جنین نقش دارد و با کمبود این مکمل ممکن است شکل‌گیری ستون فقرات به درستی انجام نشود و جنین دچار نقص شود، ماه اول تا سوم بارداری سیستم عصبی جنین در حال شکل‌گیری است و کمبود اسیدفولیک منجر به بروز ناهنجاری‌های مادرزادی در سیستم عصبی می‌شود.
وی با بیان اینکه مادران باید توجه کنند که در روز نباید بیش از یک قرص اسیدفولیک مصرف کنند، اظهار می‌کند: زیاده‌روی در مصرف نتیجه نامطلوبی را برای جنین به همراه دارد، لازم است در دوران بارداری تعادل غذایی و دستورات پزشک به خوبی رعایت شود تا این دوران مهم که سلامتی مادر و جنین حائز اهمیت است به خوبی طی شود.
نظر شما