به گزارش خبرنگار ایمنا، برای نخستین‌بار بحث شفافیت آرا از سوی نمایندگان در مجلس دهم مطرح شد. آذر ۹۶ محمدجواد فتحی، نماینده تهران در مجلس دهم، این طرح را ارائه و تأکید داشت که هر نماینده باید مسئولیت رأی خود را برعهده بگیرد.
این طرح اما تا یک سال بعد توجه اصولگرایان را هم به‌خود جلب کرد. آنها در آستانه بررسی لوایح مرتبط با FATF خواستار شفافیت رأی شدند و حتی طرحی هم در این زمینه ارائه کردند همین شرایط باعث شد تا طرح شفافیت با ۱۶۰ امضا در صحن علنی تنها ۵۹ موافق داشته باشد.
این اتفاق منجر به انتقادهای گسترده به مجلس دهم شد و درنهایت نیز طرح شفافیت با وجود داشتن پشتوانه کارشناسی تصویب نشد؛ البته مجلس دهم در واکنش به انتقادها، طرحی با موضوع شفافیت همه نهادهای سیاست‌گذار و تصمیم‌گیر تدوین کرد که شامل شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌شد اما در سکوت خبری از دستور کار مجلس خارج شد.
نمایندگان مجلس یازدهم در حالی که با شعار «شفافیت آرای نمایندگان» به پارلمان رسیدند و با نطق‌های آتشین، خود را مدافع اصلی شفافیت تلقی کردند، اما پس از کش و قوس‌های فراوان با طرح اصلاح موادی از قانون آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تحت عنوان «شفافیت آرای نمایندگان» در نشست علنی روز چهارشنبه ۱۵ بهمن مخالفت کردند که با واکنش کاربران فضای مجازی روبه‌رو شد.
پس از اعمال فشار بر نمایندگان برای موافقت با طرح، مجدداً طرح شفافیت آرا به کمیسیون آئین نامه داخلی مجلس ارجاع داده شد تا نظرات مخالفان این طرح به صورت دقیق‌تر بررسی شود.
پس از گذشت دو سال از آغاز مجلس یازدهم در حالی که نمایندگان سعی داشتند تصمیم‌گیری در خصوص طرح صیانت به بهانه استناد به اصل ۸۵ قانون اساسی را به دور از رسانه‌ها و در کمیسیون بررسی و تصویب کنند، مجدداً موضوع شفافیت آرای نمایندگان مطرح شد.
حسینعلی حاجی دلیگانی گفته طرح شفافیت آرا که توسط کمیسیون آئین‌نامه داخلی مجلس نهایی شده و آخرین اصلاحات و پیشنهادهای نمایندگان درباره آن اعمال شده است، در دستور کار رسیدگی در صحن علنی مجلس قرار دارد. وی گفته که یک‌سری انتقادات و ایراداتی که برخی نمایندگان نسبت به طرح شفافیت آرا داشتند، رفع شده و امیدوارم با ارائه پیشنهادهای جدید برخی دیگر از نمایندگان در صحن علنی، در نهایت رأی مثبت را دریافت کرده و مصوب شود.
بر این اساس سمیه محمودی، سخنگوی کمیسیون تدوین آئین‌نامه داخلی مجلس گفته است: طرح دوفوریتی الزام دستگاه‌های اجرایی برای پاسخگویی به تذکرات نمایندگان تصویب شد و بلافاصله ۴۸ ساعت وقت داشتیم روی آن کار کنیم بنابراین طرح شفافیت آرای نمایندگان چند هفته عقب افتاد. رأی‌گرفتن در آئین‌نامه بسیار سخت است و هر رأیی که می‌خواهیم بگیریم، باید دوسوم اعضا به آن رأی دهند و طرح شفافیت آرا، چون دوسوم رأی را کسب نکرد، نتوانست بالا بیاید.
سخنگوی کمیسیون تدوین آئین‌نامه داخلی مجلس ادامه داد: قبلاً کمیسیون مصوب کرده بود که ۱۵ نفر از نمایندگان می‌توانند درخواست کنند تا رأی‌گیری درباره طرح، لایحه و موضوع خاص علنی نباشد که اعضای کمیسیون مصوب کردند که هرگاه ۱۵ نفر از نمایندگان چنین درخواستی را داشته باشند، یک نفر از آنها باید به مدت پنج دقیقه در صحن مجلس به تشریح دلایل لزوم رأی‌گیری مخفی برای آن موضوع خاص بپردازد و درصورتی‌که نمایندگان با آن موافق باشند، رأی‌گیری درباره آن موضوع مخفی خواهد بود. او عنوان کرد: بر اساس مصوبه کمیسیون رأی‌گیری درباره قراردادها و معاهدات بین‌المللی بلااستثنا شفاف خواهد بود و اینکه ۱۵ نفر از نمایندگان درخواست رأی‌گیری مخفی داشته باشند، شامل این بخش نمی‌شود. سخنگوی کمیسیون تدوین آئین‌نامه داخلی مجلس گفته است که قرار شد تصویر و صوت جلسات هفتگی هیئت‌رئیسه مجلس و حتی رأی‌های مخالف و موافق آنها در اختیار نمایندگان قرار بگیرد.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تجارب بین‌المللی نشان می‌دهد که پارلمان‌ها برای بهره‌گیری از فواید شفافیت، راهکارهای مختلف و نوآورانه‌ای در پیش گرفته و تلاش کرده‌اند تا اطلاعات عملکردی نمایندگان و پارلمان را به روش‌های مختلف در اختیار صاحب‌نظران و آحاد مردم قرار دهند.
به این ترتیب، نمایندگان می‌توانند علاوه بر مصون‌سازی خود از فعالیت‌های مخل منافع ملی، با جلب اعتماد و مشارکت مردم عملکرد خود را ارتقا دهند. این موارد را باید به پاسخگو نگه‌داشتن نمایندگان به مردم در حوزه انتخابیه‌شان اضافه کرد؛ اصل ۸۶ قانون اساسی می‌گوید که «نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهارنظر و رأی خود کاملاً آزاد هستند و نمی‌توان آنها را به‌سبب نظراتی که در مجلس اظهار کرده‌اند یا آرایی که در مقام ایفای وظایف نمایندگی خود داده‌اند تعقیب یا توقیف کرد.»
این اصل ناظر به مصونیت قضائی نماینده است. بر این اساس، نماینده را نمی‌توان بر مبنای اظهارنظر یا رأی، تعقیب یا توقیف کرد؛ بنابراین با وجود چنین مصونیتی، شفافیت رأی موجب مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی نمایندگان به مردم می‌شود و طبق نظر کارشناسان، یکی از ویژگی‌های اساسی پارلمان مردم‌سالار و مطلوب بوده و مشخص نیست چرا نمایندگانی که مدعی انقلابیگری و گردش آزاد اطلاعات هستند، با چنین طرحی مخالفت می‌کنند؟
مجلس با طرح شفافیت موافقت خواهد کرد
امیرحسین بانکی پور، نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مراحل بررسی طرح شفافیت آرای نمایندگان در مجلس شورای اسلامی به اتمام رسیده است. طی پیشنهادهای مطرح شده توسط نمایندگان، قرار شد معاهدات خارجی نیز کاملاً شفاف انجام شود.
به گفته وی، نمایندگان پیشنهاد دادند زمانی که رأی‌گیری در مورد اشخاص بوده، مانند تعیین هیئت رئیسه یا اخذ رأی اعتماد وزرای پیشنهادی دولت، رأی‌گیری به صورت غیر شفاف باشد زیرا در این صورت شفافیت آرا باعث مخدوش شدن آرا خواهد بود.
به عقیده نماینده اصفهان در مجلس، اعضای کمیسیون آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی با این پیشنهادات موافقت کردند و نهایتاً با تصویب این طرح در کمیسیون، طرح شفافیت آرا نمایندگان مجلس در صف صحن علنی مجلس قرار گرفت.
بانکی خاطرنشان می‌کند: مجلس در سال گذشته به دلیل این ملاحظات به این طرح رأی نداد، اما اکنون با طرح شفافیت آرای نمایندگان موافقت خواهد کرد.
طرح شفافیت آرای نمایندگان باعث افزایش اعتماد مردم می‌شود
محمد تقی نقدعلی، نماینده خمینی شهر به خبرنگار ایمنا می‌گوید: طرح شفافیت آرای نمایندگان در کمیسیون آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی تصویب شده و در نوبت صحن قرار گرفته است، اما به دلیل بررسی گزینه‌های پیشنهادی کابینه، این موضوع در هفته‌های آینده در صحن مطرح خواهد شد.
به گفته وی، طرح شفافیت آرای نمایندگان بر عقلانیت مجلس شورای اسلامی می‌افزاید، هرچند که برخی نمایندگان نگران برخی فشارها از بیرون و داخل برای اعمال نظر روی مجلس هستند.
این نماینده مجلس معتقد است که قطعاً تصویب این طرح باعث افزایش اعتماد مردم نسبت به قوه مقننه و نمایندگان مجلس شورای اسلامی خواهد شد.
نظر شما