به گزارش خبرنگار ایمنا، با رسیدن ماه محرم، مردم این سرزمین با برپایی مراسم عزاداری، ارادت و دلدادگی خود را به امام حسین (ع) و یاران باوفایش ابراز می‌کنند. شهروندان استان مرکزی نیز در شهرها و روستاهای مختلف آئین‌های متنوعی را برای بزرگداشت شهدای عاشورا برگزار می‌کنند. در حال حاضر با شیوع ویروس کرونا و لزوم حفظ جان مردم، برگزاری مراسم در ماه محرم دچار تغییراتی شده است چرا که لازم است در چارچوب قوانین و دستورالعمل‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا برگزار شود.
حجت الاسلام مجید احمدی، سرپرست معاونت فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی استان مرکزی به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: از دیرباز تاکنون مسلمانان به عزاداری و سوگواری شهادت سیدالشهدا (ع) می‌پردازند که برخی از مراسم آن به صورت آئین‌های سنتی درآمد است. از جمله آئین‌های سنتی اراک، برگزاری نمایش سوگواری به نام «تعزیه سیار» است. قدمت برگزاری این نمایش به زمان تأسیس شهر یعنی بیش از ۲۰۰ سال پیش باز می‌گردد و تعزیه سیار در طول ۱۱ روز اول ماه محرم در بازار سرپوشیده اجرا می‌شده است.
وی می‌افزاید: این آئین با شرکت ۲۵ گروه تعزیه‌خوان در مجموعه تاریخی بازار اراک با شور فراوان و به صورت خودجوش با همت مردم و پیشکسوتان هیأت‌های مذهبی انجام می‌شد، حرکت کاروان غم و شبیه‌خوانی با حضور هیأت‌های قدیمی اراک از برنامه‌های این آئین سنتی به شمار می‌رود که در گذشته‌های دور توسط هیأت‌ها و گروه‌های تعزیه دو محله بزرگ اراک یعنی قلعه و حصار اجرا می‌شد و از مراسم‌های سنتی است که به همراه یک آئین عاشورایی دیگر در فهرست آثار ملی کشور تحت عنوان میراث معنوی استان مرکزی به ثبت رسیده است.
سرپرست معاونت فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی استان مرکزی می‌گوید: تعزیه سیار تا سال ۱۳۴۲ به طور جدی برگزار می‌شد، اما بعد از آن سال به دلیل جلوگیری از برگزاری عزاداری‌های محرم و شرایط سیاسی حاکم بر کشور، اجرای آن متوقف شد و پس از پیروزی انقلاب در سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ دوباره از سر گرفته شد، اما در حال حاضر به علت شیوع بیماری کرونا برگزاری آن متوقف شده است.
هیأت زنجیرزنی در سنجان
احمدی ادامه می‌دهد: در منطقه سنجان اراک نیز هیأت‌های زنجیرزنی تشکیل می‌شود، در شب‌های دهه اول محرم مردم در محله‌های مختلف سنجان اعم از محل بالا، محل پایین، قلعه، فیجان بالا و فیجان پایین و… تکیه برپا کرده و به برگزاری این آئین می‌پردازند.
علم گردانی روستای هزاوه
وی اضافه می‌کند: علم گردانی هم از آئین‌های سنتی و ویژه ماه محرم در استان مرکزی است که ۳۰۰ سال پیش تاکنون از روز اول تا دهم محرم در روستای هزاوه اراک برگزار می‌شود، در این مراسم علم به تک‌تک خانه‌ها رفته و مردم نذورات خود را به علمدار برای کمک به هیأت داده و دستمالی به علم می‌بندند و کسانی که مشکل یا حاجتی دارند دستمالی از آن باز می‌کنند.
سرپرست معاونت فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی استان مرکزی خاطر نشان می‌کند: آئین مذهبی علم گردانی توسط هیأت سادات روستای هزاوه اجرا می‌شود و شروع این رسم با بیرون آوردن علم از محل نگهداری آن در امامزاده احمد (ع) هزاوه در شب اول ماه محرم است. عزاداران هیأت سادات هزاوه همگی با لباس‌های مشکی و شال‌های سبز در این آئین شرکت می‌کنند و علم عاشورا را به عنوان نماد رشادت علمدار کربلا در روز اول محرم آذین کرده و در میان هیئت سینه‌زنی عزادار در بین محله‌های روستا به حرکت در می‌آورند.
جغجغه‌زنی انجدان
احمدی اظهار می‌کند: انجدان یکی از روستاهای تاریخی استان مرکزی است که در ۲۸ کیلومتری جنوب شرق شهر اراک واقع است. در این روستا روزهای دهم و یازدهم محرم مراسمی بنام جغجغه‌زنی برگزار می‌شود. جغجغه ابزاری چوبی و خراطی شده است که با به هم کوبیدن آنها آهنگ‌های موزون ایجاد می‌شود، انجدان از دو محله بالا و پایین تشکیل شده و مردم این دو محله با جغجغه‌زنی به عزاداری می‌پردازند؛ به طوری که یک نفر آواها و نوحه‌های محلی سر داده و جغجغه زن‌ها با هماهنگی خاص جواب می‌دهند، این آئین ریشه در گذشته مردم انجدان داشته و حداقل از دوره قاجار برگزار می‌شود.
آئین شام غریبان امام حسین (ع) در اراک
وی ادامه می‌دهد: برگزاری آئین شام غریبان امام حسین (ع) شامگاه روز عاشورا در شهر اراک برگزار می‌شود. نوحه‌های این مراسم یادآور آوارگی اهل بیت امام حسین (ع) و اسیران و کودکان بازمانده از واقعه کربلا است که در غروب عاشورا، بی‌پناه در تاریکی شب، در بیابان کربلا به سر می‌بردند. بعضی رسوم خاص، مانند روشن‌کردن شمع یا نشستن در تاریکی، باعث تفاوت عزاداری این شب با دیگر شب‌های محرم می‌شود.
سرپرست معاونت فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی استان مرکزی حفظ جان مردم را از مهمترین الویت‌های سازمان تبلیغات اسلامی استان مرکزی عنوان کرده و می‌گوید: بر اساس مصوبات ستاد کرونا، تمامی عزاداری‌های در دهه محرم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار خواهد شد همچنین تمام جلسات هیأت‌ها در این دهه با ثبت مجوز در سامانه بیرق برگزار می‌شود و اگر در رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی قصوری شود، برخورد می شود.
احمدی تصریح می‌کند: با هماهنگی‌های انجام شده با آموزش و پرورش، ورزش و جوانان و شهرداری، مقرر شده تمامی فضاهای باز مانند پارک‌ها و مدارس، در اختیار هیأت‌ها قرار گرفته و برنامه‌ها در فضای باز یا احیاناً در فضای مسجد به شرط بلندی سقف و با یک چهارم ظرفیت اجرا شود. با تصویب ستاد کرونا ایجاد تجمع در هیأت‌های مذهبی ممنوع اعلام شده و هیأت‌ها تنها می‌توانند با رعایت فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک به صورت محدود در محله‌ها دسته روی داشته باشند.
وی درباره برگزاری مراسم تعزیه خوانی اظهار می‌کند: مقرر شده با حفظ شیوه نامه‌ها و مجوز ارشاد، تعزیه به صورت محدود و در فضای باز برگزار شود، اما همانطور که اشاره شد، تعزیه سیار بازار اراک برگزار نخواهد شد.
نظر شما