به گزارش ایمنا، در اختلال شخصیت مرزی فرد همواره بر روی لبه یک مرز یا خط در حال حرکت بوده و هر لحظه امکان دارد از یک سوی مرز سقوط کند. افراد مبتلا به این اختلال شخصیت به دلیل برخورداری از رفتارها و عواطف ناپایدار، در زمره افراد روان‌پریش جای می‌گیرند. این اختلال در زنان شایع‌تر است.
افراد دارای اختلال شخصیت مرزی(borderline personality disorder)، در یک لحظه شاد و خوشحال و لحظه دیگر افسرده و منزوی می‌شوند. همچنین این افراد در لحظه‌ای فاقد هر گونه احساسی هستند و در لحظه بعدی در قامت یک فرد نزاع طلب نمود پیدا می‌کنند. بر همین اساس، چرخش سریع احساسات در افراد مبتلا به مشکل شخصیت مرزی، در رفتار آنها به نحو مشهود و ملموس به چشم می‌خورد. در این زمینه باید خاطر نشان کرد که افراد دارای این اختلال، در بیشتر زمان‌ها با حس پوچی و بی حوصلگی دست به گریبان هستند. از سوی دیگر، افراد دارای اختلال شخصیت مرزی، حمله‌های از نوع روان پریشی دارای زمان کوتاه را نیز تجربه می‌کنند. این افراد علاوه بر هراس از تنهایی، از شخصیتی غیر قابل پیش بینی برخوردار هستند، به همین جهت و به منظور رها شدن از تنهایی به برقراری تعامل و ارتباط با افراد غریبه مبادرت می‌کنند.
ویژگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی
روابط متزلزل
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، دارای روابطی ناپایدار با خانواده، فامیل و دوستان خود هستند؛ این افراد ممکن است سریعاً علاقه شدیدی به یک فرد پیدا کنند و ناگهان از آن شخص متنفر شوند. هر گونه جدایی و یا تغییر در برنامه مورد انتظار، می‌تواند یک واکنش شدید و احساس طرد را در بیمار مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ایجاد کند. هنگامی که این افراد به یک چیز و یا کسی علاقه داشته باشند و آن چیز و یا آن کس از پیش آنها برود، احساس پوچی و انزوا می‌کنند.
رفتارهای پرخطر
پول خرج کردن بی رویه، روابط نامناسب، پرخوری و یا رانندگی کردن خطرزا از رفتارهای پرخطر این افراد است. این رفتارها ناشی از تصور ضعیف فرد از خود است.
زیاده روی در مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی
این افراد برای فرار از مشکلات و یا آرام شدن، به مواد مخدر و مشروبات الکلی رو می‌آورند؛ برای کنترل بهتر علائم این اختلال، همه این موارد باید درمان شوند.
خشم بی‌جا
شرایط خارج از کنترل و یا ناچیز می‌توانند افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را بسیار خشمگین کند. برای مثال اگر والدین و یا همکاران برای مدت کوتاهی، به فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی اعتنا نکنند، این فرد از احساس طرد و انزوا، بسیار خشمگین می‌شود.
آسیب رساندن به خود
فرد مبتلا به این اختلال می‌تواند دارای علائم خطرناکی باشد و مشکلاتی را در ارتباط با تصویر بدن خود و عزت نفس داشته باشند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی به خودشان صدمه می‌زنند، مثل بریدن بدن خود با چاقو. حتی ممکن است فکر خودکشی کنند، در این صورت باید فوراً به روانپزشک مراجعه کنند.
احساس پوچی
هنگامی که این افراد به یک چیز و یا کسی علاقه داشته باشند و آن چیز و یا آن کس از پیش آنها برود، احساس پوچی و انزوا می‌کنند و توانایی مقابله کردن با این احساس را ندارند.
علائم اختلال شخصیت مرزی می‌تواند شامل احساس بی ارزشی، بی عشقی و پوچی باشد. یک درمان جدید به نام رفتار دیالیتیکی می‌تواند برای افراد مبتلا مفید باشد.
ترس از تنها ماندن
خشم و ترس شدید در این افراد از تنها ماندن سرچشمه می‌گیرد. این افراد حتی اگر تجسم کنند که تنها هستند، دچار ترس و عصبانیت می‌شوند. ترس از تنها بودن، یک مشکل جدی در روابط خانوادگی ایجاد می‌کند.
اختلال شخصیت مرزی و ازدواج
از جمله روابط چالش برانگیز برای افراد، ازدواج با فرد دارای اختلال شخصیت مرزی است. در این حالت، شخصیت مرزی، خصوصاً در اوایل آشنایی بسیار هیجان زده و هیجانی رفتار کرده و از طرف مقابل خود یک بت ساخته به گونه‌ای برای طرف مقابل این تصور پیش می‌آید که فرد رویایی زندگی او است. نوع رفتار و واکنش‌های فرد مبتلا به اختلال شخصیت‌های مرزی، با توجه به خصوصیات شخصی و فردی متفائت است. در مقوله اختلال شخصیت مرزی و ازدواج، به طور معمول علاوه بر بی ثباتی و غیر قابل پیش بینی بودن، خلق و خوی افراد مبتلا نیز با نوسان شدید همراه است.
افراد دارای اختلال شخصیت مرزی در مواقعی با طرف مقابل خود مانند پرنسس رفتار کرده و برای خوشحال کردن طرف مقابل سنگ تمام می‌گذارند. حتی امکان دارد فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، طرف خود را به گران‌ترین رستوران موجود در شهر دعوت یا گردنبندی گران قیمت برای او بخرد. در آن روی سکه و در روز بعد، شخصیت مرزی، طرف مقابل خود را به باد انتقاد گرفته و نه تنها ارزش و احترامی برای او قائل نیست، بلکه از آن عشق و علاقه سوزان هم اثری دیده نمی‌شود.
در مقوله اختلال شخصیت مرزی و ازدواج، ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که افراد دارای مشکل شخصیت مرزی، رفتارهای پر خطری مانند رانندگی خطرناک، از خود نشان می‌دهند. از آنجایی که در مقوله ازدواج، پایداری و ثبات روابط میان زن و شوهر از مؤلفه‌های اساسی به شمار می‌رود، افراد دارای اختلال شخصیت مرزی، از روابطی آشفته و بی ثبات برخوردار هستند. بر این اساس، برای ازدواج با افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، استفاده از خدمات مشاوره، بیش از پیش لازم و ضروری می‌شود.
علل اختلال شخصیت مرزی
در مورد علل این اختلال شخصیت به عوامل ژنتیک و مغزی و علل اکتسابی یا تجارب ناشاد در دوران کودکی اشاره شده است که به نظر برخی روانشناسان هردو عامل و تعامل آن در ایجاد این اختلال نقش دارد. اما نقش تجارب دوران کودکی بسیار مهم است. بی ثباتی مادر به دلایل مختلف، طرد کودک و عدم وجود دلبستگی امن در دوران کودکی، درگیری بین والدین، تنبیه کودک و بی توجهی به احساسات او، طلاق والدین، والدین گرفتار و ناسازگار و… از علل اصلی این اختلال شخصیت است.
درمان شخصیت مرزی
برای این اختلال درمان‌های متعددی مانند درمان روان‌پویایی، ترکیب راهبردهای شناختی یا رفتاری با رویکرد روان‌پویایی، درمان‌های بین‌فردی، درمان شناختی، گروه‌درمانی، دارودرمانی و ترکیب دارودرمانی و رواندرمانی آزمایش شده است؛ همه این درمان‌ها تا حدی برای برخی از بیماران مؤثر بوده است. اخیراً درمان رفتاری دیالکتیک نیز براساس نظریه زیستی - اجتماعی مبنی بر اینکه علائم مرزی عمدتاً بازتاب ناکارآیی سیستم تنظیم هیجانی هستند، در کاهش علائم مرکزی و افزایش سازگاری اجتماعی بیماران مرزی مطرح شده است.
از مشکلات درمانی این بیماران می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- میزان بالا و بی‌قاعده استفاده از خدمات پزشکی و روان‌پزشکی
- الگوهای تکراری خروج از درمان و قطع درمان توسط این بیماران
- حضور و مشارکت نامرتب و بی‌نظم در جلسات رواندرمانی
- امتناع از مصرف داروهای تجویزشده
- الگوی عمومی عدم پیروی از درمان و عدم پذیرش درمان در این بیماران
عوامل تشدید اختلال شخصیت مرزی
- مصرف زیاد الکل یا مواد مخدر
- مشکلات کنار آمدن با خانواده یا همسر
- مشکلات مالی
- اضطراب، افسردگی، یا سایر اختلالات روانی
مهارت‌های مقابله و کنترل نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی
با توجه به اینکه اختلال در تنظیم احساسات از ویژگی‌های بارز اختلال شخصیت مرزی است اغلب روش‌های درمانی بر اساس آموزش مهارت مقابله با احساسات و هیجانات بسیار شدید و غیرقابل کنترل برنامه‌ریزی می‌شوند.
در این روش فرد آموزش می‌بیند تا به روش سالم‌تری به مقابله با احساسات خود بپردازد:
- فرد باید آموزش‌های مقابله‌ای را یاد بگیرد
- احساسات خود را با روش‌های مختلف نشان دهند مانند گوش دادن به موسیقی، نقاشی و نوشتن
- انجام فعالیت‌های آرامش بخش
- یادگرفتن مهارت‌های حل مساله
- تعیین اهداف قابل دسترس و واقع‌بینانه
- دوش آب گرم
- برنامه‌ریزی منظم و عمل به آن
- گوش دادن به موسیقی که برخلاف احساسات و هیجانات تکانشی شما باشد
- در تماس بودن با یک فرد حمایت کننده که در زمانی که به کمک او نیاز داشتید به صحبت‌های شما گوش دهد
- انجام ورزش منظم
آگاهی در باره اختلال شخصیت مرزی
افزایش آگاهی شما به عنوان مراقب از علائم و نشانه‌ها و پیش آگهی این اختلال به شما کمک می‌کند تا درک درست تری از این بیماری داشته باشید وبتوانید به فرد کمک کنید.
احساسات بیمار شخصیت مرزی
افرادی که به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند در بروز واکنش و احساسات خود بسیار شدید عمل می‌کنند که این حالت در سایرین دیده نمی‌شود. در چنین شرایطی سعی نکنید با آنها در مورد غیرواقعی و یا غیرمنطقی بودن احساساتشان صحبت کنید. برای آنها این احساسات کاملاً واقعی است. در نتیجه مقابله با احساسات آنها بسیار دردناک است. پس سعی کنید به عنوان مراقب و پرستار و یا دوستان او احساسات او را درک کنید. گوش دادن با صبر و احترام به صحبت‌های ان ها مهمترین و اصلی ترین روش در روند درمانی به شمار می‌رود.
رفتار با فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی
افراد دارای این اختلال می‌توانند مسؤلیت پذیر باشند و به اهدافی که در نظر دارند دست پیدا کنند، اما باید در این کار به انها فرصت بیشتری بدهید. تشویق کردن این افراد به انجام مسولیت‌هایی که برایشان درنظر گرفته اید می‌تواند هدیه‌ای بزرگ برای آنها باشد. از سوی دیگر باید در مقابل عواقب کارهای خود نیز با مسؤلیت پذیری رفتار کنند و در صورت نیاز از اطرافیان و مشاوران خود کمک بخواهند. این به معنای رها کردن آنها در مقابله با مشکلات نیست بلکه برای دادن احساس ارزشمند بودن به آنها است.
به دنبال ایجاد مهارت مسؤلیت پذیری در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی باید علاوه بر فراهم کردن بستری مناسب برای فعالیت‌های آنها محدوده‌ای را نیز برایشان تعیین کنید تا از بروز حوادث و خطرات احتمالی پیشگیری کنید. به این ترتیب فرد نسبت به فعالیت‌های خود پاسخگو بوده و به ایجاد رابطه مثبت کمک می‌کنید.
در ابتدا ممکن است در تعیین مرزها با مخالفت رو به رو شوید اما سعی کنید با آرامش و احترام و ارائه پیشنهاداتی که برای او مفید هستند به مرور زمان او را به رعایت حدود تشویق کنید.
به هیچ عنوان تهدید به خودکشی و یا آسیب به خود را در این افراد نادیده نگیرید. ۱۰% افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی با خودکشی به زندگی خود پایان می‌دهند و ۸۰ درصد این افراد اهداف خودکشی خود را به دیگران اعلام می‌کنند.
آنها ممکن است که از صحبت‌های شما سو برداشت کنند و این موضوع مانع از شکل گیری ارتباط شما با آنها خواهد شد. در نتیجه سعی کنید منظور خود را کاملاً روشن و بدون طعنه عنوان کنید.
نظر شما