به گزارش خبرنگار ایمنا، طی هفته آخر خردادماه شاهد پدیده‌های نجومی چون مقارنه، حضیض، خوشه‌های کروی، پروانه‌ای، ستاره‌ای و همچنین رصد دنباله دار 15P/Finlay خواهیم بود. به منظور بررسی بیشتر این پدیده‌ها با فاطمه فخرایی فرد، کارشناس تیم علمی رصدخانه لارستان گفت و گویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
با توجه به رؤیت هلال ماه ذی‌القعده در آخرین روز هفته گذشته نخستین رویداد مربوط به ماه در هفته جاری چیست؟
شنبه- ۲۲ خرداد ماه- مقارنه ماه (با سن دو روز) و سیاره زهره رخ خواهد داد؛ ماه در فاصله یک درجه و ۲۸ دقیقه از شمال سیاره زهره عبور می‌کند. بعد از غروب خورشید، ماه و سیاره زهره تقریباً ساعت ۲۰:۳۴، ۱۳ درجه بالاتر از افق غربی قابل مشاهده‌اند سپس هر دو جرم به سمت افق حرکت می‌کنند و ساعت ۲۱:۴۱ (یک ساعت و ۵۲ دقیقه بعد از غروب خورشید) غروب می‌کنند. ماه با قدر منفی ۸.۸ و سیاره زهره با قدر منفی ۳.۹ در آسمان می‌درخشند و هر دو در صورت فلکی جوزا قرار دارند.
آیا در هفته جاری شاهد حضیض سیارات خواهیم بود؟
بله، یکشنبه- ۲۳ خردادماه- سیاره زهره در حضیض خورشیدی قرار خواهد گرفت. سیاره ناهید یا زهره در طول گردش ۲۲۵ روزه در مدار خود به دور خورشید به نزدیک‌ترین فاصله از خورشید می‌رسد که این فاصله تقریباً ۰.۷۲ واحد نجومی یا AU است. در واقع مدار زهره بسیار نزدیک به دایره است و فاصله زهره از خورشید در حدود ۱.۵ درصد بین نقطه اوج و نقطه حضیض متفاوت است. این اتفاق باعث می‌شود که مدار ناهید کاملاً گردتر از مدار سیارات دیگر منظومه شمسی باشد در نتیجه سطح آن تقریباً میزان یکسانی از انرژی خورشید را در دوره حضیض (نزدیک فاصله آن به خورشید) و اوج (دورترین فاصله از خورشید) دریافت می‌کند.
آیا در هفته جاری پدیده‌ای مربوط به سیاره مریخ خواهیم داشت؟
بله، دوشنبه- ۲۴ خردادماه- مقارنه ماه و مریخ رخ خواهد داد؛ ماه در این رویداد سه روزه است و با جدایی زاویه‌ای دو درجه و ۴۸ دقیقه از شمال مریخ عبور می‌کند. ماه در این زمان حدوداً در ارتفاع ۲۳ درجه‌ای و سیاره بهرام یا مریخ در ارتفاع ۲۱ درجه‌ای افق غرب آسمان قرار می‌گیرد. قدر ماه و مریخ به ترتیب ۱.۱ و ۱.۸ تخمین زده شده است. این پدیده در طول روز در آسمان رخ می‌دهد که به دلیل نور خورشید قابل رصد نیست، اما دقایقی بعد از غروب خورشید، از ساعت ۲۰ و هفت دقیقه تا ۲۲ و ۲۹ دقیقه که زمان غروب ماه است قابل رؤیت است. هر دو جرم ذکر شده در صورت فلکی سرطان قرار دارند.
در رابطه با وضعیت رصد خوشه کروی NGC 6388 در هفته جاری توضیحاتی ارائه دهید
سه‌شنبه- ۲۵ خردادماه- یکی از خوشه‌های کروی از اجرام اعماق آسمان قابل رصد است. در بیشتر نقاط جهان خوشه کروی NGC 6388 با قدر ۶.۷ در صورت فلکی عقرب در آسمان قابل مشاهده است. این جرم تقریباً نیمه شب به بالاترین نقطه خود در آسمان می‌رسد البته دیدن آن از نیمکره جنوبی آسمان آسان‌تر است. این خوشه کروی از عرض‌های ۲۵ درجه شمالی به بالا قابل مشاهده نیست زیرا در جنوب قرار دارد و بیشتر از ۱۷ درجه بالاتر از افق نخواهد آمد. خوشه کروی NGC ۶۳۸۸ کاملاً ضعیف است و با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست و با استفاده از یک دوربین نجومی دو چشمی یا تلسکوپ قابل رصد است.
"خوشه ستاره‌ای" چیست؟
خوشه ستاره‌ای به دسته‌ای از ستاره‌ها گفته می‌شود که در نزدیکی یکدیگر قرار دارند معمولاً هم‌جنس و هم سن هستند و از یک سحابی مادر متولد می‌شوند. خوشه‌های ستاره‌ای به دو دسته خوشه‌های ستاره‌ای باز و خوشه‌های ستاره‌ای کروی تقسیم می‌شود.
آیا خوشه ستاره‌ای پروانه در هفته جاری قابل رصد است؟
بله، چهارشنبه- ۲۶ خردادماه- خوشه ستاره‌ای به نام پروانه قابل رصد خواهد بود. چهارشنبه خوشه ستاره‌ای پروانه M6) NGC 6405) با قدر ۴.۲ در صورت فلکی عقرب قابل رصد قرار خواهد بود و تقریباً نیمه شب به بالاترین نقطه خود در آسمان می‌رسد. خوشه پروانه یک خوشه ستاره‌ای باز است که فاصله آن از زمین تقریباً یکهزار و ۶۰۰ سال نوری است. علت نام گذاری این جرم آسمانی شباهت آن به پروانه است.
خوشه ستاره‌ای پروانه بین ساعت ۲۲:۱۴ دقیقه تا ساعت ۳:۴۴ قابل مشاهده است و هنگامی که تا ارتفاع ۱۸ درجه از افق جنوب شرقی شما فاصله بگیرد قابل رصد است اما تقریباً در ۰۰:۵۹ دقیقه بامداد ۳۰ درجه بالاتر از افق جنوبی شما به بالاترین نقطه خود در آسمان می‌رسد و سپس در افق جنوب غربی غروب می‌کند. این جرم آسمانی در مکان‌های کاملاً تاریک و آسمان‌های بدون هیچ گونه آلودگی نوری با چشم غیر مسلح با دقت بسیار زیاد قابل مشاهده است.
آیا خوشه کروی NGC 6397 در هفته جاری قابل رصد است؟
پنجشنبه- ۲۷ خردادماه- خوشه کروی NGC 6397 قابل مشاهده است. قدر این خوشه ۵.۷ است و در صورت فلکی آتشدان واقع خواهد شد و نیمه شب به بالاترین نقطه خود در آسمان می‌رسد البته دیدن این خوشه کروی در نیمکره جنوبی آسان‌تر است و از عرض‌های شمالی ۱۶ درجه به بالاتر قابل مشاهده نیست.
با توجه به گذشت چندین روز از هلال ماه نو آیا فاز جدیدی از ماه در هفته جاری رؤیت خواهد شد؟
جمعه- ۲۸ خردادماه- شاهد قرار گرفتن ماه در تربیع اول خواهیم بود که در آسمان غروب به وضوح دیده می‌شود و در نیمه شب غروب می‌کند. ماه هنگام غروب تا تاریکی کامل آسمان حدود ساعت ۲۰:۰۸، ۶۳ درجه بالاتر از افق جنوب غربی قابل مشاهده است سپس ساعت ۰۱:۱۹ دقیقه به سمت افق فرو می‌رود.
"تربیع اول ماه" و "فازهای ماه" چیست؟
ماه در تربیع اول (یا یک چهارم نخست دوره خود) یعنی پس از گذشت هفت روز از آغاز ماه نو، به صورت یک نیم دایره روشن است. در علم نجوم به این حالت "تربیع اول" گفته می‌شود. ماه هر چهار هفته یک بار به دور زمین می‌چرخد و در فازهای مختلف قرار می‌گیرد که این فازها شامل ربع اول، ماه کامل، ربع آخر و ماه محاق می‌شود.
ماه در طول هر ۲۹ و نیم روز چرخش خود در مدار به دور زمین را از دید ناظر زمینی کامل می‌کند و زمان هلالی ماه که فاصله بین رؤیت دو هلال هر ماه نامیده می‌شود کامل می‌شود. طی روزهای آینده، ماه هر روز دیرتر غروب می‌کند و بیشتر طول شب قابل مشاهده است، در عرض چند روز و با رسیدن به مرحله ماه کامل، ماه در حوالی غروب طلوع می‌کند و در حوالی سپیده دم غروب می‌کند.
آیا رصد دنباله دار 15P/Finlay در هفته جاری ممکن است؟
دنباله دار 15P/Finlay جمعه- ۲۸ خردادماه- در حضیض خود قرار می‌گیرد، ۱۶ تیرماه در درخشان‌ترین وضعیت خود قرار می‌گیرد و ۲۳ تیرماه حضیض خورشیدی این دنباله‌دار رخ می‌دهد. دنباله‌دار 15P/Finlay جمعه- ۲۸ خردادماه- در نزدیک‌ترین فاصله خود با زمین و در فاصله ۱.۱۰ واحد نجومی یا AU قرار خواهد گرفت. انتظار نمی‌رود این دنباله‌دار با چشم غیر مسلح قابل مشاهده باشد. دنباله دار 15P/Finlay در صورت فلکی حوت قرار خواهد گرفت و از ساعت ۴:۲۲ تا ۴:۵۲ در فاصله ۲۹ درجه‌ای بالای افق شرقی با قدر ۸.۷ قابل رصد است. این دنباله دار چهارشنبه -۱۶ تیرماه- ساعت ۰۴:۱۶ تا ۰۴:۵۸ در فاصله ۳۱ درجه‌ای بالای افق شب در درخشان‌ترین حالت خود در صورت فلکی حمل قرار خواهد گرفت.
آیا "دنباله‌دارها" قابل پیش بینی است؟
خیر، دنباله‌دارها ذاتاً اجسام غیر قابل پیش‌بینی است، زیرا روشنایی آن‌ها به میزان پراکندگی نور خورشید از ذرات گرد غبار در کما و دم دنباله‌دار بستگی دارد. این گرد و غبار به طور مداوم از هسته دنباله دار دور می‌شود و وقتی دنباله‌دار نزدیک خورشید می‌شود یخ‌های موجود در هسته آن تبخیر می‌شود (توسط اشعه خورشید)؛ در نتیجه در حالی که موقعیت‌های آینده ستاره دنباله دار معمولاً با اطمینان بالایی مشخص است، اما میزان روشنایی و قدر آن مشخص نیست.
آیا خوشه ستاره‌ای باز IC4665 در هفته جاری قابل رصد است؟
خوشه ستاره‌ای باز IC4665 جمعه -۲۸ خردادماه- قابل رصد است. این خوشه ستاره‌ای که دارای قدر ۴.۲ است در صورت فلکی مارافسای قرار خواهد گرفت و حدود نیمه شب به بالاترین نقطه خود در آسمان می‌رسد و تمام طول شب (از مختصات رصدخانه لارستان) قابل مشاهده است. این خوشه ستاره‌ای در میل ۵ درجه و ۳۸ و در عرض‌های جغرافیایی بین ۷۵ درجه شمالی و ۶۴ درجه جنوبی دیده می‌شود. خوشه ستاره‌ای ذکر شده بعد از غروب خورشید در ساعت ۲۰:۵۶، ۲۹ درجه بالاتر از افق شرقی قابل مشاهده است سپس در ۰۰:۵۵ بامداد ۶۷ درجه بالاتر از افق جنوبی به بالاترین نقطه خود در آسمان می‌رسد و در ساعت ۴:۵۲ در فاصله ۲۹ درجه بالاتر از افق غربی غروب می‌کند.
بیشتر بخوانید:
نظر شما