به گزارش ایمنا، انقلاب سفید یا انقلاب شاه و مردم نام یک سلسله تغییرات اقتصادی و اجتماعی شامل اصول نوزده‌گانه است که در دوره طاغوت توسط محمدرضا پهلوی به همه پرسی گذاشته شد. خبر این اصلاحات ابتدا در کنگره ملی کشاورزان تهران در تاریخ ۲۱ دی ۱۳۴۱ گفته شد و سپس در تاریخ ۶ بهمن ۱۳۴۱ برای عموم مردم به همه‌پرسی گذاشته شد.
انقلاب سفید چیست؟
«انقلاب سفید» که بعدها به «انقلاب شاه و ملت» مشهور شد، مجموعه‌ای از برنامه‌های اصلاحی اجتماعی و اقتصادی محمدرضا پهلوی در اوایل دهه ۱۳۴۰ بود؛ اصلاحاتی شامل اصلاحات ارضی و پنج برنامه دیگر که در ششم بهمن‌ماه ۱۳۴۱، به رفراندوم گذاشته شد و به گفته دستگاه تبلیغات رژیم وقت، ۹ .۹۹ درصد از واجدین شرایط به آن رأی مثبت دادند.
شاه این اصلاحات را انقلاب سفید نامید؛ زیرا آن را انقلابی مسالمت‌آمیز می‌دانست.
ماهیت انقلاب سفید
جان، اف کندی با پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا فصل جدیدی را در مناسبات این کشور با کشورهای تحت نفوذ خود آغاز کرد که در نهایت به انجام اصلاحاتی در این کشورها منجر شد، تا از بروز حرکت‌های مردمی در کشور خود جلوگیری کند.
در این میان محمدرضا شاه نیز که آمریکا را به عنوان پشتیبان خود برگزیده بود، برای آنکه از گزند حملات احتمالی ایالات متحده به ساختار حکومتش مصون بماند، سلسله اقداماتی را تحت عنوان فضای باز سیاسی، اصلاحات ارضی، لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و در پایان انقلاب سفید شاه و مردم در دستور کار قرار داد.
اصول اساسی انقلاب سفید
طرح انقلاب سفید که بعدها به انقلاب شاه و ملت مشهور شد، ۶ اصل داشت:
- اصلاحات ارضی و الغای رژیم ارباب و رعیتی
- ملی کردن جنگل‌ها و مراتع در سراسر کشور
- تبدیل کارخانه‌های دولتی به شرکت‌های سهامی و فروش سهام آنها جهت تضمین اصلاحات ارضی
- مشارکت کارگران در منافع کارگاه‌های تولیدی و صنعتی
- بازنگری اساسی در قانون انتخاب برای اعطای حقوق کامل و برابر سیاسی به زنان
- ایجاد سپاه دانش برای سوادآموزی و گسترش فرهنگ در روستاها
محمدرضا شاه کم کم ۱۳ اصل دیگر به شش اصل انقلاب سفید اضافه کرد که عبارت بودند از:
- سپاه بهداشت
- سپاه ترویج و آبادانی
- خانه‌های انصاف در روستاها
- ملی کردن تمام منابع آب‌های زیرزمینی کشور
- نوسازی شهرها و روستاها
- انقلاب اداری و آموزشی
- تأمین امکان فروش سهام واحدهای بزرگ صنعتی به کارگران
- مبارزه با تورم و گران‌فروشی
- آموزش رایگان و اجباری در ۸ سال اول تحصیل
- تغذیه رایگان برای کودکان خردسال در مدارس
- تعمیم بیمه‌های اجتماعی به همه ایرانیان
- مبارزه با معاملات سوداگرانه اراضی و اموال غیرمنقول
- مبارزه با فساد
اصول انقلاب سفید در ظاهر اصول خوبی به نظر می‌رسید، اما منتقدان معتقد بودند، اصول انقلاب سفید توسط آمریکا طراحی و به سران کشورهای وابسته به غرب و جهان سوم توصیه شده و بدون در نظر گرفتن شرایط خاص سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران برنامه‌ریزی شده بود.
همه‌پرسی انقلاب سفید
در تاریخ ۶ بهمن ۱۳۴۱ همه‌پرسی در ایران انجام شد و برای نخستین بار در تاریخ کشور، زنان نیز به پای صندوق‌های رأی رفتند؛ به گفته دولت وقت ۵ میلیون و ۵۹۸ هزار و ۷۱۱ نفر برای انقلاب سفید و ۵۲۱ هزار و ۱۰۸ نفر علیه انقلاب سفید، آرای خود را به صندوق‌ها ریختند.
علت مخالفت امام (ره) با انقلاب سفید
امام خمینی (ره) پس از اعلام انقلاب سفید، مخالفت شدید خود را با آن و همچنین با رفراندوم اعلام کرد؛ از جمله دلایل مخالفت امام (ره) با این طرح را در پاسخ به استفتای جمعی از متدینان تهران که از تصویب ملی سوال کرده بودند، می‌توان فهمید: «به نظر این‌جانب، این رفراندوم که به لحاظ رفع برخی از اشکالات به اسم تصویب ملی خوانده شده، مخالف رأی جامعه، روحانیت اسلام و اکثریت قاطع ملت است.»
ایشان در ادامه ایرادات خود فرمودند:
- در قوانین ایران رفراندوم پیش بینی نشده است
- معلوم نیست چه مقامی صلاحیت دارد رفراندوم کندو این امری است که باید قانون معین کند
- لوایح شش‌گانه مبهم‌اند و فاصله اعلان آنها تا زمان برگزاری رفراندوم اندک است و مردم مهلت اندیشیدن درباره آنها را ندارند
- اکثریت جامعه ایران قوه تشخیص فهم این اصول را ندارند
- رأی دادن باید در محیط آزاد باشد و این در ایران عملی نیست
- به نظر می‌رسد این رفراندوم اجباری مقدمه برای از میان بردن مواد مربوط به مذهب است
در پی موضع‌گیری امام خمینی (ره)، محمدرضا پهلوی تصمیم به شدت عمل گرفت و نیروهای گارد جاویدان به فرماندهی سرلشکر غلامعلی اویسی در دوم فروردین ۱۳۴۲ خورشیدی به طلابی که در مدرسه فیضیه برای برگزاری بزرگداشت شهادت امام صادق (ع) جمع شده بودند، حمله کردند. از دوم فروردین تا ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ خورشیدی اوضاع به شدت بر ضد رژیم چرخید و منجر به قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ شد.
نظر شما