به گزارش خبرنگار ایمنا، در روش تراریخته دانشمندان سعی می‌کنند با ایجاد تغییرات ژنتیکی در حیوانات از فرآورده‌های آن‌ها در ساخت داروهای خاص استفاده کنند. دانشمندان ایرانی تاکنون توانسته‌اند، گوسفند تراریخته به نام "رویانا"، بز تراریخته به نام "حنا" و گوساله‌های تراریخته به نام "بنیانا" و "تامینا" را تولید کنند.
یکی از زمینه‌های بسیار مهم در زیست فناوری، تولید حیوانات تراریخته یا بیوآکتورهاست؛ به این معنی که بتوان مولکول‌های پروتئینی ارزشمند گونه‌های دیگر از جمله انسان را در شیر یک دام مانند بز و گاو تولید کرد. این پروژه طی سه مرحله شامل تولید حیوان، حیوان شبیه‌سازی شده و سرانجام حیوان تراریخته انجام می‌شود. در زمینه تولید بزهای تراریخته با فناوری شبیه‌سازی در پژوهشکده رویان با فرنوش جعفرپور، عضو هیأت علمی و مسئول آزمایشگاه جنین شناسی پژوهشکده رویان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
آزمایشگاه جنین شناسی پژوهشکده زیست‌فناوری رویان اصفهان به چه منظوری راه‌اندازی شد؟
آزمایشگاه جنین شناسی در سال ۱۳۸۲ به منظور ایجاد تکنیک‌های جنین‌شناسی به ویژه تکنیک شبیه‌سازی برای تولید حیوانات شبیه‌سازی شده و به دنبال آن تولید حیوانات تراریخته در پژوهشکده زیست‌فناوری رویان پایگاه اصفهان راه‌اندازی شد.
پژوهشگران ایرانی در عرصه شبیه‌سازی حیوانات به چه موفقیت‌هایی دست یافته‌اند؟
تولد رویانا، نخستین گام موفقیت آمیز کشور در مسیر شبیه‌سازی حیوانات بود و بعد از آن نخستین بزغاله شبیه‌سازی شده با نام حنا که در تولید آن تکنیک‌ها و تکنولوژی‌های نوین بکار رفته در رویانا، بهینه شد، دومین گام موفقیت آمیز پژوهشگران ایرانی در عرصه شبیه‌سازی بود. رویانا مهرماه ۱۳۸۵ متولد شد و دو سال و نیم بعد حنا نخستین بزغاله شبیه‌سازی شده ایران در پایگاه تحقیقاتی علوم سلولی اصفهان پژوهشکده رویان به دنیا آمد.
با تولد بنیانا، نخستین گوساله شبیه‌سازی شده در خاورمیانه، آخرین و مهم‌ترین حلقه توانمندی‌های دانش جنین‌شناسی در جهت نیل به اهداف بزرگ بیوتکنولوژی دارویی و زیستی در کشور کامل شد. همچنین نخستین بز تراریخته با هدف تولید دام‌های تراریخته با توان تولید فرآورده‌های دارویی متولد شد.
هدف اصلی تولید حیوانات تراریخته چیست؟
حیوانات تراریخته در چندین سال گذشته یعنی از زمان گزارش تولد اولین حیوان تراریخته در سال ۱۹۷۴، برای اهداف مختلفی تولید شده‌اند، اما هدف اصلی تولید حیوانات تراریخته مانند موش، خرگوش، بز و گاو، تولید پروتئین‌های درمانی انسان در شیر این حیوانات است.
تاکنون چند شرکت با استفاده از حیوانات تراریخته به تولید پروتئین‌های درمانی انسان در شیر حیوانات پرداخته‌اند؟
اولین پروتئین نوترکیب درمانی و تجاری انسانی تولید شده در شیر بز تراریخته است که توسط دو سازمان FDA (Food and Drug Administration) و EMA (European Medicines Agency) تحت عنوان نام تجاری ATryn مورد تأیید قرار گرفته است. ATryn نام تجاری آنتی ترومبین ضدانعقاد است که توسط شرکت rEVO Biologics مستقر در ماساچوست آمریکا ساخته شده است و این شرکت در گذشته GTC Biotherapeutics بوده است. به دنبال تأیید این پروتئین درمانی تعدادی دیگر از شرکت‌ها با استفاده از حیوانات تراریخته به تولید تعدادی دیگر از پروتئین‌های درمانی انسان در شیر پرداختند و توانستند تأییدیه دو نمایندگی FDA و EMA را کسب کنند.
اولین فناوری تأیید شده تولید حیوانات تراریخته در چه زمینه‌ای بوده است؟
اولین فناوری تأیید شده تولید حیوانات تراریخته، ریز تزریق پیش هسته‌ای در رویان بوده است و این تکنیک در هر دو شرایط تحقیقاتی و صنعت تجاری استفاده شده است. پس از آن فناوری انتقال هسته سلول سوماتیک یا شبیه‌سازی در گونه‌های مختلف از حیواناتی مانند گوسفند، موش، گاو و بز انجام شد. این روش به عنوان یک روش جایگزین و مناسب برای تولید حیوانات تراریخته به ویژه در گونه بز محسوب می‌شود.
مزیت فناوری " SCNT " نسبت به روش "MI " در تولید حیوانات تراریخته چیست؟
فناوری " SCNT " امکان انتخاب زودهنگام حیواناتی با ژنتیک برتر را به عنوان حیوانات دهنده سلول و همچنین انتخاب نهایی رده‌های سلولی مناسب‌تر انسفکت شده، به منظور تولید حیوانات تراریخته فراهم می‌کند. استفاده از فناوری روش "SCNT" در مقایسه با روش "MI " مزایای قابل توجهی دارد چرا که در روش "MI " تعیین کفایت ژنتیکی جنین استفاده شده قبل از تولید حیوان تراریخته، امکان‌پذیر نخواهد بود.
چه پارامترهایی بازده روش SCNT را به عنوان روشی مثبت تحت تأثیر قرار می‌دهد؟
مروری بر مطالعات پیشین در زمینه فناوری SCNT در زمینه تکنیک انجام کار توسط گروه‌های تحقیقاتی مختلف تفاوت‌هایی را نشان می‌دهد و بر اساس این ارزیابی‌ها به نظر می‌رسد پارامترهایی که می‌تواند بازده روش SCNT را به عنوان روشی مثبت تحت تأثیر قرار دهد، استفاده از رده‌های سلول‌های جنینی در مقابل سلول‌های حیوان بالغ و استفاده از رده‌های سلولی غیرتراریخت در مقابل سلول‌های تراریخته است.
زمانی که هدف اصلی برنامه شبیه‌سازی وارد کردن یک ژن در سلول‌های سوماتیک به منظور تولید پروتئین‌های انسانی نوترکیب در شیر حیوانات تراریخته مانند بز باشد، استفاده از رده‌های سلولی غیرتراریخته در مقابل سلول‌های تراریخته که یکی از پارامترهای افزایش بازده روش SCNT محسوب می‌شود اجتناب ناپذیر است، علاوه بر این به نظر می‌رسد مدیریت زایمان و به ویژه استفاده از پروتکل‌های القایی، موفقیت تولید فرزندان زنده در روش SCNT را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین تحقیقات بیشتر به منظور شناسایی پارامترهایی که می‌تواند تأثیر مثبتی بر کارایی کلی برنامه‌های SCNT پستانداران با اهداف تجاری داشته باشد، مورد نیاز است.
حیوانات چگونه شبیه‌سازی می‌شوند؟
موضوع شبیه‌سازی، تکثیر غیرجنسی سلول‌ها است که طی آن با همانندسازی از روی سلول بالغ یک موجود زنده، نسخه‌ای مشابه موجود اولیه ساخته می‌شود و نخستین موفقیت انسان در شبیه‌سازی یک پستاندار بالغ (گوسفند دالی) در سال ۱۹۹۶ توسط "یان ویلموت" انگلیسی و همکاران وی در مؤسسه راسلین با انتقال هسته یک سلول سوماتیک (غیرجنسی) به درون سیتوپلاسم یک "اووسیت" (سلول جنسی ماده) که هسته آن خارج شده بود به دست آمد. امروزه با توجه به دستاوردهای این علم محققان علم ژنتیک و بیوتکنولوژیست‌های مولکولی معتقد هستند که تلاش‌های آن‌ها در این زمینه می‌تواند به کاربردهای بسیار ارزشمندی در زمینه‌های پزشکی و کشاورزی منجر شود.
نظر شما