به گزارش خبرنگار ایمنا، هر سال با نزدیک شدن به ایام محرم هیئت‌های مذهبی برای شروع مراسم عزاداری برنامه‌ریزهای لازم را می‌کردند تا با آغاز ماه محرم، بدون هیچ مشکل یا مانعی عزاداری را شروع کنند؛ دعوت از مداحان، برنامه‌ریزی برای پخت و توزیع غذاهای نذری و… از جمله موضوعاتی است که هیئت‌های مذهبی برای آن برنامه ریزی می‌کردند اما امسال با شیوع کرونا برگزاری مراسم‌ها با چالش‌هایی روبه‌رو خواهد بود. در این ایام برخی مسئولان مجوز برگزاری مراسم عزاداری را صادر می‌کنند و برخی دیگر بر این باورند برگزاری این مراسم‌ها مصادف با تشدید بحران کروناست.
هنوز در این زمینه اتفاق نظر و اعلام نظر قطعی اعلام نشده است اما در برخی مراکز ایده‌های جدیدی برای برگزاری مراسم چه به صورت مجازی و چه به صورت حضوری شنیده می‌شود.
در این راستا مسئولان خیریه امام حسین (ع) در اصفهان ایده ۶۰ شب روضه را اعلام کرده‌اند، ایده‌ای که قرار است در قالب آن در ایام محرم و صفر ۶۰ شب روضه در خانه مددکاران و مددجویان با حضور اعضای خانواده و یک مداح برگزار شود. ایده‌ای که قرار است طبق آن مبالغ نذر هر سال افرادی که توان مالی دارند برای تأمین سرپناهی برای افراد نیازمند هزینه شود.
همچنین برخی از هیئت‌های مذهبی در کشور نیز مبالغ نذر خود را برای تأمین تجهیزات بهداشتی اختصاص داده‌اند و قرار است مراسم‌های خود را در قالب راه اندازی کارگاه‌هایی برای تأمین تجهیزات پزشکی برگزار کنند و در قالب اجرای این طرح پیام مهربانی و نوع دوستی امام حسین (ع) را به جامعه جهانی نشان دهند.
لزوم توجه بیشتر به معنویات در ایام محرم امسال
دراین زمینه مصطفی اقلیما در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: شیوع کرونا دلیلی شد تا در روش برگزاری برخی مراسم‌های خود تجدیدنظر کنیم، در این شرایط بهتر است به ترویج اهداف واقعی دین اسلام توجه داشته باشیم و بیش از گذشته به بیان فلسفه شهادت امام حسین (ع) و یارانش توجه شود.
وی با بیان اینکه امام حسین (ع) زیر بار زور نرفت و منعفت طلب نبود، می‌گوید: این امام بزرگوار با شهادت خود به همه دنیا گفت زیر بار زور نروید و تنها به کسب منافع فردی فکر نکنید بلکه به تامین منافع جمعی توجه کنید و با شهید شدنش کل مبانی اسلام را حفظ کرد حتی می‌توانست زیر بار ظلم برود و زندگی کند یا خلافت را به دست بگیرد اما این کار را نکرد.
رئیس انجمن علمی مددکاری ایران تصریح می‌کند: در مجالس عزاداری به خاطر امام حسین (ع) گریه نمی‌کنیم به دلیل گناهانمان گریه می‌کنیم باید بدانیم امام حسین (ع) نیازی به گریه ما ندارد حضرت علی (ع) فرموده است: "اگر ظلم را ببینی و سکوت کنی از ظالم بدتری چرا که به اشاعه ظلم کمک می‌کنی" پس اسلام واقعی توجه به این موارد است نه اینکه مراسم ظاهری برگزار شود یا خیر.
وی در خصوص لزوم تغییر روش نذرها، می‌افزاید: امروز بهترین موقعیت است که نذرهای غذایی را تغییر دهیم و رفتارهای درست را اشاعه دهیم پزشکان، بیمارستان‌ها و مشاغل درمانی در درمان بیماران نیازمند کمک کنند، مشاغل آزاد که در گذشته نذرهای غذایی می‌دادند غذای نذری ندهند و به جای نذری‌هایشان در قیمت اجناسشان انصاف به خرج دهند یا این هزینه‌ها را به خانواده‌های نیازمند واقعی کمک کنند حتی در تأمین اقلام بهداشتی نیازمندان کمک کنند.
اقلیما با تاکید بر اینکه انصاف داشتن و ظلم نکردن بهترین هدیه و نذر است، خاطرنشان می‌کند: همه افراد در شغل خودشان این موارد را رعایت کنند بهتر است فلسفه عاشورا و شهادت امام حسین (ع) را بخوانیم و حق دیگران را برآورده کنیم اگر همه افراد به انصاف رفتار کنند به واقع از حجم انبوه پرونده‌های قضائی ما تا حد بسیاری کاسته می‌شود.
وی با بیان اینکه روحانیون فلسفه دین را برای مردم بیان کنند، تصریح می‌کند: افرادی که مسائل دین را نمی‌دانند باید به روحانیون مراجعه کنند تا آنها اسلام واقعی را به مردم معرفی کنند و رفتارهای درست را برای مردم تبیین کنند چرا که مسلمانی تنها به گرفتن مجالس و نذرهای آنچنانی نیست بلکه تغییر در رفتارهای غلط و اصلاح اشتباهات خود نوعی عبادت است و سیره امام حسین(ع) برای مردم و مسئولین باید الگو و درس باشد و این یک ماه را به تقویت رفتارهای صحیح همت گماریم و اعتقادات دینی را با این اعمال پایدار کنیم وگرنه تنها مراسم عزاداری گرفتن نمی‌تواند به تبیین مبانی اسلام و بیان فلسفه عاشورا منجر شود.
شکل عزاداری امسال متفاوت است
مجید شریفی‌فر کارشناس ارشد جامعه‌شناسی و مدرس دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: هر جامعه‌ای اصولی در زندگی اجتماعی دارد که تخطی از آن اصول باعث لطمه خوردن قوام آن جامعه می‌شود و بخشی از این اصول در مناسک و مراسم اجتماعی بروز کرده است.
وی می‌افزاید: برای مثال وقتی بگویند عید نوروز یا شب یلدا را نمی‌توان برگزار کرد این یک لطمه بر انسجام اجتماعی جامعه است چرا که همین موارد مشترک بین ما ایرانیان باعث هویت جمعی است از جمله یکی از موارد هویت جمعی ما شیعیان هم همین عزاداری برای امام حسین (ع) است پس عزادارای محرم یک اصل است و به همین دلیل که فرع و حاشیه نیست نباید تعطیل شود.
این جامعه‌شناس در خصوص کارکردهای محرم در جامعه، تصریح می‌کند: مراسم محرم هویت دینی و ملی مردم را تقویت کرده چرا که هیچ موضوعی مانند محرم را نداریم که افراد با سلیقه‌ها و طرز تفکرات مختلف را گرد هم آورده باشد و در مورد آن اشتراک نظر داشته باشند و همه افراد برای امام حسین(ع) احترام قائل هستند و در این مورد اشتراک نظر دارند.
شریفی‌فر اظهار می‌کند: در کنار اصل عزاداری برای ایام محرم اصول دیگری هم داریم مانند اصل حفظ سلامت و امنیت که این موارد هم جزء اصول هستند و جامعه‌ای را نداریم که در آنها به حفظ سلامت و امنیت مردم بی‌توجهی شود چرا که اگر اینها نباشد برگزاری مراسم محرم هم امکانپذیر نخواهد بود.
وی تصریح می‌کند: امروز با پدیده‌ای به نام شیوع کرونا با شدت و سرعت همه گیری بسیار مواجه هستیم که در کنار آن می‌خواهیم اصول اجتماعی جامعه را هم رعایت کنیم همچنان که از بهمن ماه اصل آموزش را تعطیل نکرده‌ایم و برخلاف گذشته شکل آموزش و تفریحات مان تغییر کرده اما اصل آموزش، تفریح یا زندگی همچنان برقرار است، چرا که اینها همگی نیاز جامعه هستند.
وی با تاکید بر لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مراسم عزاداری محرم، می‌گوید: عده‌ای که معتقدند مراسم محرم را باید تعطیل کنیم و برگزار نکنیم باید دقت کنند که پروتکل‌های بهداشتی اجازه برگزاری مراسم را در شرایط خاص داده است و پافشاری بیشتر برای اینکه چرا باید مراسم بگیریم همان بحث‌های فضای مجازی را ایجاد می‌کند که اگر مراسم عزاداری محرم باعث شیوع کروناست مسافرت رفتن، مهمانی و تفریح هم همین اثرات را دارد و باید کاملاً تعطیل شود.
شریفی‌فر تصریح می‌کند: اگر این موضوع قانون محور شد عدول از این قانون چه از نوع افراط چه تفریط هر دو ناپسند است و در این بین افرادی هستند که در این شرایط خواهان برپایی مراسم عزاداری مانند سال‌های گذشته هستند که این امر هم کاملاً غلط است چرا که پروتکل‌های بهداشتی اجازه چنین رفتاری را به عزاداران نمی‌دهد و انجام این رفتار خودخواهانه و نادرست است.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه این نوع رفتارها به اصل اعتقادات دینی هم لطمه می‌زند، اظهار می‌کند: افرادی که از بیرون شاهد این موضوعات هستند این نوع رفتارها را به دین و دینداران نسبت می‌دهند در حالی که موضع دین اصلاً این نیست و زمانی که حرف از رعایت موارد بهداشتی است باید این موارد همه جانبه رعایت شود.
وی با بیان اینکه امسال شکل عزاداری متفاوت است، می‌گوید: حفظ جامعه به حفظ اصول آن است و بعضی از این اصول مناسک و آداب و رسوم اجتماعی هستند و همه مباحث پیرامون شکل اجرای این مناسک است در مورد شکل اجرا هم اگر همه به قانون تمکین کنند ما محرمی خواهیم داشت که عزاداری‌ها انجام می‌شود و با رعایت اصول بهداشتی بیماری هم افزایش نمی‌یابد و سلامت مردم هم تأمین خواهد بود.
رعایت سلامت جامعه منافاتی با مذهب و دین ندارد
حجت‌الاسلام مهدی گرجی کارشناس مذهبی در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، در خصوص شکل برگزاری مراسم عزاداری در ایام محرم با وجود بیماری کرونا، اظهار می‌کند: برداشت و تلقی عامه مردم از عزاداری برداشت جامعی نیست و مردم و بسیاری از طبقات جوان و روشنفکر امروزی هم فکر می‌کنند مجالس ما صرفاً مجالس اشک و سینه زنی یا راه افتادن دسته‌جات است.
وی با بیان اینکه مجالس حضرت اباعبدالله الحسین (ع) مجالس معنوی و عرفانی است، می‌افزاید: این مراسم‌ها باعث پاکی روح انسان و تقویت قوای فکری و آموزش‌های تربیتی، عرفانی، اخلاقی و اجتماعی است و در این جلسات مردم تشویق به احسان، ایثار، نیکوکاری و تواضع و همه فضائل اخلاقی می‌شوند و به نوعی این مجالس کلاس‌های درس است.
مسئول دفتر نمایندگی بعثه مقام معظم رهبری در اصفهان، تصریح می‌کند: وقتی مقام رهبری فرمودند " آنچه ستاد کرونا دستور دهد ما هم تابع هستیم " پس همه ما هم باید گوش به فرمان ایشان باشیم و ستاد کرونا اعلام کرده تشکیل جلسات مذهبی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله اجتماعی در مناطق کم خطر ایرادی ندارد. مسئله عزاداری سیدالشهدا آشنایی با روح آزادگی، انسانیت، شرافت و معنویت، آشنایی با عقل و قانون در زندگی است.
وی با تاکید بر لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی، اظهار می‌کند: آنجا که احساس می‌شود بر اثر اجتماعات افراد به این ویروس آلوده می‌شوند و آسیبی وجود دارد باید اجتماعات در فضایی باز با تعداد کمتر یا حتی از طریق فضای مجازی برگزار شود و تنها در مناطقی که احتمال آلودگی کمتر است با رعایت اصول بهداشتی این موارد دنبال شود.
حجت الاسلام گرجی در توصیه به مردم می‌گوید: برگزار نشدن مراسم عزاداری به دلیل مناسب نبودن فضا به معنای مخالفت با دین نیست بلکه این اتفاقاً موافقت با دین است انجام کارهای عقلانی، رعایت مواردی که به حفظ سلامت و آرامش یک جامعه منتهی می‌شود هیچ منافاتی با مذهب، شریعت و منطق اهل بیت ندارد چرا که اهل بیت هم در زمان بیماری به طبیب مراجعه می‌کردند.
وی در تشریح این موضوع اظهار می‌کند: حضرت موسی (ع) بیمار شد و خداوند فرمود چرا ناراحتی ایشان به خداوند گفت انتظار دارم شما مرا شفا دهید و خداوند به او فرمود این خلاف حکمت من است و حکمت من در این است که شما به حکیم و طبیب مراجعه کنی پس ما هم جلسات را تا جایی که سالم، امن و بدون انتقال بیماری باشد می‌توانیم برگزار کنیم و هر جا که محدودیت فضایی وجود داشت بهتر است در یک فضای باز یا زمان مناسب‌تر برگزار کنیم.
این کارشناس مذهبی خاطرنشان می‌کند: راه افتادن دسته جات و سینه زنی نوعی ابراز احساسات مذهبی است و این شور، عشق و علاقه دینی است که امسال هم به دلیل شیوع کرونا باید از برگزاری این نوع مراسم‌ها فاصله گرفت و در همان حد بیان مسائل مورد نیاز مردم بسنده کرد و و فلسفه عاشورا هم همین است و امام حسین (ع) جانش را برای حفظ اسلام داد پس باید مردم را با اصل اسلام آشنا کرد و عزاداری‌های آیینی مفصل را به زمان‌های آینده موکول کنیم.
وی در خصوص لزوم تغییر شیوه ادای نذرها هم اظهار می‌کند: بهتر است در مجالس پذیرایی نباشد و غذای نذری به صورت بیرون بر باشد و حتی به خاطر وضعیت امسال این مبالغ نذر را صرف تهیه وسایل بهداشتی کنند یا در اختیار خانواده‌هایی بگذارند که از کرونا آسیب دیده‌اند که این امر هم مورد تقرب و شادی قلب حضرت ولی عصر(عج) خواهد بود.
گزارش از: شهین اصلانی - خبرنگار ایمنا
نظر شما