به گزارش خبرنگار ایمنا، چگونگی پیدایش آدم بر روی زمین، همچنان برای انسان سؤال بزرگی است؛ اما "داستان" راه نجات انسان برای فرار کردن از این سرگشتگی است که چگونه پایش به زمین رسید. اگرچه ذهن انسان‌ها در دوره‌های کهن و باستانی برای یافتن سرمنشأ خود، دست به خلق داستان زده‌اند و این داستان‌ها بدون تاریخ انقضا در تمامی ادیان و فرهنگ‌ها به تناسب مخاطبینش، همچنان در حال روایت هستند.
نقطه خلق داستان‌های اساطیری نیز مانند نقطه خلق آدمیزاد، نامعلوم است. در بین این داستان‌ها مواردی هست که موجب خلق تاریخ برای آدمیان شده است؛ مانند داستان کیومرث.
کیومرث، از اصیل‌ترین، کهن‌ترین و رازآلودترین شخصیت‌های اساطیر است و داستان آن نیز منبع قدرتمندی برای نویسندگان است. کیومرث را می‌توان به جرات، ایرانی‌ترین اسطوره در تاریخ اساطیر دانست.
داستان کیومرث، چنان قدمت دار است که حتی نمی‌توان برای سرنوشت خود این شخصیت هم داستانی واحد پیدا کرد. نام کیومرث از دو جز گیو به معنای زندگی و مَرَتَن به معنای فناپذیر تشکیل شده است. کیومرث نخستین آفریده خدا بود که "زنده میرا" بود.
متاخرترین نسخه تدوین شده از داستان کیومرث، شاهنامه فردوسی است. در شاهنامه فردوسی، کیومرث به عنوان نخستین پادشاه معرفی می‌شود که در اعتدال بهاری، در میانه کوهی، احتمالاً دماوند، به کدخدایی جهان نشست.
کیومرث به مردمانی که تمدن نداشتند، تمدن بخشید. برای نخستین بار آدمیان را یکجا نشین کرد، به آنان لباس پوشیدن آموخت، حیوانات را رام آدمیان کرد و آداب خوردن آنها را یاد داد. کیومرث همچنین کشاورزی را به آدم‌ها آموخت.
او در سراسر جهان دشمنی نداشت به جز اهریمن؛ کیومرث برای مقابله با اهریمن، عزیزترین فرزندش، سیامک را به جنگ فرستاد. با وجود آنکه از مرگ فرزندش آگاه بود، اما او را راهی این جنگ کرد و در نهایت اهریمن، سیامک را کشت. سرانجام کیومرث به دست نوه‌اش که فرزند سیامک بود، انتقام پسرش را از اهریمن گرفت و از دنیا رفت.
نخستین انسان ازلی و ابدی
به جز شاهنامه که کیومرث را نخستین پادشاه معرفی می‌کند، در مابقی نسخه‌هایی که از داستان کیومرث موجود است، او را نخستین انسان می‌دانند که برای یاری اهورامزدا، در ششمین نبرد میان آفریده‌های گیتی و اهریمن خلق شده است.
از کیومرث در کتاب‌های بسیاری مانند بندهش، مینوی خرد و اوستا یاد شده است که همگی از متون مقدس به شمار می‌روند. روایت است که او در سه هزار سال دوم آفرینش جهان و پس از نخستین حمله اهریمنان به جهان مقدس آدمیان، همپای نخستین دام که "گاو یکتاآفرید" بود به وجود آمد تا یاریگر ایزد برای جنگ با اهریمن باشد.
بیشتر بخوانید:
همانطور که داستان‌های بسیاری پیرامون چگونگی خلق کیومرث وجود دارد، روایت‌های مختلفی نیز برای چگونگی کشته شدن او نقل شده است. در مینوی خرد نقل شده است که از مرگ کیومرث، سه بهره به آدمیان رسید: نوادگان اهریمن را کشت، خود را تسلیم اهریمن کرد تا از فرّ و نیکی او، آدمیان زاده شوند و چون تنش از فلز بود با کشته شدنش، فلز در زمین به وجود آمد.
همچنین نقل شده است که کیومرث به دست خود آفریدگار به خوابی ابدی رفته است. به هر روی در باورشناسی داستان‌های مردم ایران کیومرث نخستین انسان است که مابقی آدمیان از نسل او بر روی زمین زاده شدند.
از دیدگاه اسطوره شناسی، عملکرد ذهن انسان ابتدایی، مبتنی بر تقابل‌های دوگانه است. میان این همه، تقابل میان آنچه ساخته دست بشر است با آنچه ساخته دست طبیعت است، از همه بنیادی‌تر است. داستان کیومرث اگرچه ظاهر آشفته و بی آغاز و سرانجامی دارد، اما بیانگر نتیجه کارکرد منطقی از ذهن بشر بدوی است.
این اسطوره، دغدغه اصلی ذهن انسان را نشان می‌دهد که تقابل میان مقدس و نامقدس، خیر و شر، قدرت و کاستن قدرت و همچنین طبیعت و فرهنگ است.
سرگذشت کیومرث برای تمامی مردم دنیا آشناست؛ حتی اگر افسانه‌ای باشد اما همواره بخشی از زندگی او در فرهنگ‌های مختلف نفوذ کرده و همچنان هم تنها استناد داستانی برای پیدایش آدم بر روی زمین است؛ یا به عبارت بهتر، این داستان، استنادی است برای آنکه آدم، نخستین حضورش در دنیای مادیات را پیدا کند.
نظر شما