محمدعلی ناجی‌نیا در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در خصوص سلامت روان اظهار کرد: معمولاً افراد فکر می‌کنند سلامت روان به معنای بیمار روانی نبودن است و به همین خاطر وقتی صحبت از مواردی چون سلامت روان، تکنیک‌های افزایش سلامت روان و کارگاه آموزش ارتقای سلامت روان می‌شود معمولاً اکثر افراد خود را سالم و بی‌نیاز از آموزش در این زمینه می‌دانند که لازم است در جامعه مشخص شود مفهوم سلامت روان با نداشتن بیماری روانی دو مقوله کاملاً متفاوت است.
وی با اشاره به اینکه برخی افراد اگرچه بیمار روانی نیستند اما از نظر روانی در گروه سالم‌ها قرار نمی‌گیرند، افزود: اگر یک گروه سالم روانی و یک گروه از افرادی که سالم نبوده اما بیمار هم نیستند را کنار هم قرار دهیم به محض ورود یک عامل آسیب‌زا، معمولاً عوامل آسیب‌زا در شخصی که دارای سلامت روان است، نمی‌تواند اثر منفی بگذارد اما در کسی که سلامت روان ندارد معمولاً این عوامل متاثرکننده، اثرات و ردپای بسیار جدی به جا می‌گذارد.
این مدرس مهارت‌های زندگی در خصوص ردپای عوامل آسیب‌زا در افراد گفت: برای مثال در جامعه خودمان اگر سه گروه سالم، بیمار و عادی از نظر روانی داشته باشیم با افزایش ناگهانی قیمت دلار سطح اضطرابی افراد بالا می‌رود در این حال تکلیف بیماران روانی مشخص است، اما افراد میانی که سالم هم نبودند علائم اضطرابی شدیدی مانند تغییر خلق‌وخو، بی‌خوابی، بی‌اشتهایی، افزایش بی‌اعتمادی، احساس بی‌ارزشی از خود بروز می‌دهند.
وی با تاکید بر این که سلامت روان یک مقوله فارغ، متفاوت و دور از نداشتن بیماری روانی است، اظهار کرد: در بسیاری موارد با سوالاتی مبنی بر بالا بودن اپیدمی‌های روانی از جمله اعتیاد، وابستگی به اینترنت و فضای مجازی، پرخاشگری‌ها یا کاهش تاب‌آوری اجتماعی در جامعه روبه‌رو هستیم در این موارد پژوهش‌ها حاکی است اگر در جامعه تعدادی افراد داشته باشیم که بیمار نیستند اما از نظر روانی هم سالم نباشند اینها در برابر کوچکترین عامل ناملایم، استعداد بروز دادن علائم به هم‌ریختگی را دارند و وجود پرخاشگری‌های معمول که در جامعه وجود دارد همگی از علائم این به هم ریختگی‌های روانی است.
ناجی‌نیا با اشاره به ایجاد حلقه معیوب و افزایش استعداد بیمار شدن در چنین افرادی گفت: در چنین وضعیتی به مرور زمان هم تعداد بیماران روانی جامعه افزایش می‌یابد و هم تعداد افراد سالم کمتر می‌شود چرا که افراد سالم وقتی در محیط بیمارگونه زندگی می‌کنند ناخودآگاه سطح سلامت روان آنها کاهش می‌یابد.
افراد دارای سلامت روان استرس را مدیریت می‌کنند
وی در خصوص نشانه‌های افراد سالم از نظر روانی اظهار کرد: کسانی که از سلامت روان برخوردار هستند توانایی مدیریت استرس بالایی دارند، توانایی مدیریت هیجانات منفی مانند خشم، تنفر و ناامیدی هم در آنها بالاست، توان برقراری ارتباط بین فردی همچنین توانایی برقراری ارتباط موثر به معنای جرأت‌مندی، توانایی نه گفتن و حفظ حریم شخصی بالایی دارند این افراد خودآگاهی زیادی دارند و تقریباً به تمام ویژگی‌های روانشناختی خود آگاهی دارند، این افراد از تفکر خلاق برخوردارند و در مورد مسائل جزئی تا مسائل بزرگ زندگی خلاقانه فکر می‌کنند.
این روانشناس در خصوص استفاده از خلاقیت در موضوعات زندگی گفت: در بسیاری موارد وقتی در آموزش مهارت‌های زندگی به خلاقیت اشاره می‌کنیم افراد فکر می‌کنند باید تکنسین ناسا باشند تا خلاقیت داشته باشند اما این موضوع خلاقیت حتی می‌تواند در یک زن خانه‌دار برای پختن قورمه‌سبزی هم وجود داشته باشد و تفکر خلاق ذاتاً موضوعی است که می‌تواند به سلامت روان آدم‌ها کمک کند.
وی داشتن تفکر نقادانه را از ویژگی افراد سالم از نظر روانی دانست و افزود: برای داشتن تفکر نقادانه لازم نیست چندان عجیب و غریب بود و همان خانم خانه‌دار هم در جایگاه خودش می‌تواند تفکر نقادانه داشته باشد و به جوانب مختلف یک موضوع در ذهن توجه داشته باشد.
ناجی‌نیا با بیان این که افراد دارای سلامت روان به جای عکس‌العمل در برابر مسائل مختلف ابتکار عمل زیادی دارند، تصریح کرد: این افراد برخلاف مدل فرهنگی معمول رفتار می‌کنند یعنی فارغ از این که در محیط اطراف چه می‌گذرد یا بقیه افراد چه برخوردی با او دارند کاری انجام می‌دهند که درست است و به جای عکس‌العمل نشان دادن ابتکار را به دست می‌گیرند و بر اساس رفتارهای یک فرد دارای سلامت روان که ذکر شد رفتار می‌کنند.
این استاد دانشگاه با ابراز تاسف از بی‌توجهی جامعه به اهمیت آموزش مهارت‌های زندگی افزود: یکی از دلایل مهمی که افراد را از آموزش دور می‌کند این است که همه فکر می‌کنیم سالم هستیم و نیازی به این آموزش‌ها نداریم در حالی که اغلب ما سالم نیستیم و موضوع دیگر این که ویژگی فرهنگی جامعه ما همه چیزدانی است که همه افراد خود را دانا می‌دانند که باید از این ویژگی دوری کرد و موضوع بعدی این است که افراد فکر می‌کنند تنها با کتاب خواندن همه مشکلات رفتاری خود را می‌توانند برطرف کنند که در حوزه‌های سلامت روان اینطور نیست که تنها با یک کتاب خواندن رابطه‌ها و رفتارها بهبود یابد بلکه مراجعه به اهل فن در خصوص آموزش مهارت‌ها الزامی است.
این روانشناس سطح سلامت روان افراد را در سطح سلامت جامعه موثر دانست و تصریح کرد: متأسفانه بررسی‌های دقیقیدر خصوص ارزیابی سلامت روان و آمارهای دقیق از این امر وجود ندارد اما از نشانه‌های این موضوع می‌توان به افزایش اختلالات روان در جامعه پی برد.
اعتیاد یکی از پیچیده‌ترین اختلالات روانپزشکی است
وی با تاکید بر این که امروزه اعتیاد یکی از پیچیده‌ترین اختلالات روانپزشکی است، افزود: اگر در جامعه‌ای میزان یا الگوی اعتیاد در حال افزایش یا تغییر است این می‌تواند ما را به سمت احتمال وجود افزایش اختلالات روانی سوق دهد.
ناجی‌نیا با اشاره به این که در خصوص اعتیاد در ایران طی ۲۰ سال اخیر چند اتفاق افتاده است، اظهار کرد: سن اعتیاد در ایران کاهش داشته و پژوهش‌ها نشانگر تغییر جنسیت در اعتیاد و ورود زنان به این حوزه است این در حالی است که الگوی مصرف هم تغییراتی داشته و از اعتیاد سنتی به سمت صنعتی حرکت کرده‌ایم که در چند سال آینده به سمت اعتیادهای مدرن همچون اعتیاد به شبکه‌های مجازی، اینستاگرام و موسیقی‌های اعتیادآور حرکت می‌کنیم که اینها الگوی جدیدی در اعتیاد هستند و خواه ناخواه این خود بیانگر شیوع بیشتر اختلال روانی در جامعه است.
نظر شما