به گزارش ایمنا، «تاب‌آوری» به توانایی یک سیستم اطلاق می شود که نه تنها در مقابل بحران‌ها مقاوم و برگشت پذیر باشد؛ بلکه در این راه به کارکرد و توانمندیهای بیشتری نیز دست یابد همچنین «تاب آوری» به مفهوم برگشت به گذشته توجه دارد یعنی افراد جامعه در مقابل مخاطرات و فشار، تاب‌آوری داشته و بعد از بحران به شرایط متعادل گذشته بازگردند.
تاب آوری شهرها موضوعی است که به تازگی در مجامع بین المللی مطرح شده برای آشنایی بیشتر با مفهوم تاب آوری و نقش شهرداری‌ها در رسیدن به این مهم با مهلا هاشمی – کارشناس مطالعات و برنامه ریزی شهری به گفتگو نشستیم.
ایجاد تاب آوری در شهر اصفهان تا چه اندازه ضروری است؟
با توجه به گسترش شهرها، ارتقاء تاب‌آوری شهری به خصوص در کلانشهرها اهمیت دوچندان یافته است، تاب‌آوری شهر به عنوان یکی از اهداف کلان بازآفرینی شهری پایدار مطرح می شود. این مقوله به قدری اهمیت دارد که در چشم‌انداز سند ملی «راهبردی احیا، بهسازی و نوسازی و توانمندسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری» به نوعی تحت تعریف بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی و شرایط محیطی ساکنان محدوده‌ها و محله‌های هدف به نحوی که سمت و سوی تحول کالبدی و کارکردی در جهت بهبود و بهسازی و توسعه پایدار باشد، اشاره شده است.
کلانشهر اصفهان با دو میلیون نفر جمعیت فعال، بافت‌های فرسوده متعددی در شهر دارد که ضرورت مقاوم سازی، آموزش و اقدامات لازم در آن را دوچندان می کند.
راه مقابله مدیریت پس ازبحران به ویژه در حوزه های شهرسازی چیست؟
شهرداری‌ها به عنوان متولی مدیریت شهر نقش پررنگ و اثرگذاری در مدیریت پس از بحران دارند، ساخت و ساز، قوانین موثر و احداث معابر شهری، بزرگراه‌های داخلی، پارک‌ها و فضاهای استراحت شهری، خیابان‌ها، میادین و ... به صورت مستقیم توسط شهرداری و یا پیمانکاران آن انجام می شود.
چه موانعی در انجام تاب آوری کلانشهرها وجود دارد؟
از دلایل اصلی ایجاد بحران در کلانشهرها را می توان به نبود همکاری میان‌بخشی بین دستگاه‌های متولی به خصوص در بخش دولتی و عمومی، ضعف اخلاق حرفه‌ای میان جامعه تخصصی و اجرایی، کمرنگ بودن مشارکت نهادهای مربوطه در فرآیند تصمیم‌سازی، تصمیم گیری، طراحی، اجرا و نگهداری و نبود ارزیابی حقیقی قبل، حین و بعد از اجرای پروژه‌های شهری از نظر محیط زیستی و اجتماعی- فرهنگی اشاره کرد، بنابراین تاب‌آورساختن شهرها و شناسایی ابعاد آن به ویژه در کلانشهری چون اصفهان که قطب گردشگری کشور است، ضرورت دارد.
نقش مدیریت شهری در مدیریت بحران و همچنین تاب آوری شهری تا چه اندازه است؟
در حال حاضر، عموم نگاه‌ها، نگاه بحران‌محور است البته مدل های دیگری برای مقابله با بحران پیش بینی شده است که می توان به پیشفعال بودن در برابر خطرات بالقوه و مدل ریسک محور اشاره کرد. در مدل ریسک‌محور که در دنیا به آن توجه زیادی می‌شود، کالبد شهرها، فضاها، زیرساخت‌ها و شبکه‌های ارتباطی در برابر حوادث احتمالی همچون زلزله مقاوم‌سازی می شود، اما نگاه دیگری نیز در خصوص مقابله با خطرات طبیعی وجود دارد و آن تاب‌آوری شهری است؛ یعنی علاوه بر کالبد شهرها در برابر بحران‌ها و آمادگی شهر در زمان بحران، مردم و شهروندان را در برابر حوادث احتمالی توانمند کنیم.
در حال حاضر بر اساس قوانین شهرداری‌ها و شوراها، شهرداری نقش و وظیفه مستقیمی در موضوع مدیریت بحران ندارند و تنها در مدیریت سیل و آتش‌سوزی‌ها وظیفه مستقیم دارد، در سایر حوادث نیز به عنوان همکار باید تجهیزات خود را در اختیار نهادهای مسئول بگذارد، همچنین برای شوراها در بحث ایمنی سه نقش وضع قوانین محلی، نظارت بر ایمنی شهرها و جلب مشارکت‌های مردمی و یا سازمان‌های مردم‌نهاد و مدنی در نظر گرفته شده است.
در حوزه مدیریت شهری چه راهکاری برای تاب آوری شهراصفهان پیشنهاد دارید؟
در کلانشهر اصفهان، اهمیت لزوم تداوم اصلاحات و حرکت به سمت شهر سالم بیش از گذشته احساس می شود، تغییر از مدیریت بحران محور به مدیریت تاب‌آور شهری و رعایت اصول آن مورد انتظار مدیریت شهری جدید است. شهرداری اصفهان با توانمندی و پتانسیلی که دارد با رعایت و پیاده سازی اصول تاب آوری شهری می تواند همچون موضوعات دیگر، پیشرو و الگوی سایر شهرهای کشور باشد.
جایگاه تاب آوری شهری درکشورهای پیشرفته چگونه است و این موضوع در کشور ایران چقدر اهمیت دارد؟
در این خصوص پروژه‌هایی مثل جامعه ایمن توسط دانشگاه کارولیسنکای سوئد پیشنهاد شده که این پروژه بیشتر بر روی حوادث شهری تاکید دارد، این طرح در برخی شهرهای ایران از جمله شهر تهران اجرا شده است.
همچنین از سوی سازمان جهانی بهداشت پروژه دیگری همچون شهر سالم معرفی شده که به دنبال سالم سازی فضاهای شهری و شهروندان است و در حوزه پیشگیری و کاهش اثرات بلایای طبیعی اختصاص آخرین نسخه ای که توسط دفتر استراتژی بین المللی کاهش خطر بلایای سازان ملل پیشنهاد شده است موضوع تاب آوری شهری است. این کمپین از سال ۲۰۱۰ در جهان شروع شده و هم اکنون بیش از سه هزار شهر از اصول دهگانه آن پیروی می کنند.
اصول این پروژه بر موضوع استفاده از ظرفیت های حاکمیتی، اجتماعی، طبیعی، اقتصادی و فرهنگی شهر برای افزایش ایمنی و تاب آوری شهر تاکید دارد. جالب این است که با توجه به اعلام استراتژی‌های بین المللی کاهش خطر بلایا در سال ۲۰۱۵ بیشترکشورها از جمله ایران متعهد شده که از این راهبردها پیروی کند. بنابراین حداقل تا سال ۲۰۳۰ نسخه ایمن سازی مناطق شهری، تاب آوری و تلاش برای تحقق اصول دهگانه آن است.
درگزارش جهانی ارزیابی خطر بلایا که در سال ۲۰۱۵ توسط سازمان ملل منتشر شده است ایران در کنار کشورهایی مثل شیلی، اندونزی، پاکستان از نظر منابع اعتباری، دارای نقص است و باید در این زمینه سرمایه گذاری کند. این گزارش تاکید می‌کند که ایران باید در زمینه بازسازی بافت های فرسوده سرمایه گذاری کند.
نظر شما