داستان فاطمه (س)، فدک و هدیه‌ای که غصب شد

نام گذاری این سرزمین به "فدک" از آن جهت بوده که اولین ساکنان آن، مردی به نام " فدک بن هام" بوده است. از آن سرزمین آباد و پهناور، هم اکنون نیز باغ های متعددی در ۱۰۰ کیلومتری شمال مدینه برجای مانده است.

چگونگی فتح فدک
در سال هفتم هجرت، منطقه خیبر به تصرف مسلمانان درآمد. یک روز پس از فتح خیبر، جبرائیل از جانب خداوند بر پیامبر(ص) نازل شد و فرمان فتح فدک را آورد.
در این فرمان تصریح شده بود که فدک بایستی تنها، به دست پیامبر(ص) و علی(ع) فتح گردد و مسلمانان نباید در آن شرکت داشته باشند.
هنگامی که شب فرارسید آن دو بزرگوار در تاریکی از لشگر جدا شده و خود را به قلعه فدک رسانیدند. ساکنان فدک که خبر فتح قلعه عظیم خیبر را در روز قبل دریافت کرده بودند، در قلعه فدک و پشت درهای بسته شبی پراضطراب را می گذرانیدند.
در پی نقشه ایی دقیق امیرالمومنان(ع) با کمک پیامبر(ص) و امداد الهی از دیوار بلند قلعه بالا رفت و بر فراز دیوار و با صدایی رسا به گفتن اذان و تکبیر پرداخت.
یهودیان فدک به شدت هراسیدند؛ ازاین رو شخصی را به منظور عقد قرارداد صلح به نزد پیامبر(ص) فرستادند و فدک را به آن حضرت واگذار کردند.
از آنجا که فدک، تنها به دست پیامبر(ص) و امیرالمومنان(ع) و بدون کوچکترین دخالتی از جانب دیگران به فتح کامل درآمده بود براساس آیه ۵۹ سوره مبارکه حشر که می فرماید: «و آنچه را خداوند از یهودیان به رسولش بازگردانده و بخشیده، چیزی است که شما برای به دست آوردن آن نه اسبی تاختید و نه شتری؛ ولی خداوند رسولان خویش را بر هرکس بخواهد مسلط می سازد و خداوند بر هرچیز تواناست.» به رسول خدا و اقربای او و نیز به یتیمان، مسکینان و درراه ماندگان تعلق می گیرد.
بنابراین طبق وحی الهی، سرزمین فدک به طور یکپارچه، به مالکیت رسول خدا درآمد و قرار شد که هرکس از اهل فدک مسلمان شود، خمس اموالش و هرکس بر یهودیت باقی بماند، تمام اموالش را به پیامبر پرداخت نماید.
یهودیان فدک از پیامبر(ص) تقاضا کردند تا به آنان اجازه دهد در زمین های زراعی فدک کار کنند و تمام درآمد آن را به حضرت تسلیم نموده و تنها اجرت آن را دریافت نمایند.
پیامبر(ص) این پیشنهاد را پذیرفت و پس از محاسبه ایی که انجام گرفت، قرار شد سالیانه ۱۲۰هزار دینار طلا معادل ۱۵هزار و ۵۰۰ مثقال نقره به عنوان درآمد فدک به پیامبر(ص) تسلیم گردد.

حکمت بخشش فدک به حضرت فاطمه(س)
این بخشش به دلیل نورچشمی بودن فاطمه(س) صورت نگرفت؛ چراکه رسول خدا(ص) پس از فتح بنی نظیر، خانه های مسکونی و زمین های مزروعی آنجا را بین مهاجران تقسیم کرد.
زمین های خیبر و دیگر نقاط، نظیر وادی القری نیز به این ترتیب بین مسلمانان تقسیم شد و از آن اموال به حضرت علی(ع) و بنی هاشم،با اینکه در میدان های نبرد همواره پیشتاز بودند، چیزی داده نشد.
تا اینکه، اندک مدتی پس از فتح خیبر، پیامبر(ص) براساس آیه ۱۷ سوره مبارکه اسرا، از جانب خداوند ماموریت یافت تا حق اقربای خویش را بپردازد.
در پی نزول این آیه پیامبر(ص) از جبریل پرسید منظور از اقربای من چه کسانی می باشند و حق ایشان چیست؟
جبرئیل از جانب خداوند عرضه داشت: «فدک را به فاطمه عطا کن»
پیامبر(ص) بلافاصله حضرت فاطمه(س) را فراخواند و به او گفت که پدرت به دستور خداوند و در قبال مهریه مادرت، فدک را به تو هدیه می کند. آن را برای خود و فرزندانت بردار و مالک آن باش.
پیامبر(ص) ورقه ای خواست و امیرالمومنان(ع) را فراخواند و از او خواست تا سند مالکیت فدک را برای حضرت فاطمه(س)، به عنوان اعطایی پیامبر(ص)، تنظیم نماید و آنگاه پیامبر(ص)، علی(ع) و ام ایمن را بر این امر شاهد گرفت.
سپس پیامبر(ص)، مردم را به منزل حضرت فاطمه(س) فراخواند و به آن ها خبرداد که فدک از آن فاطمه است و در همان جا اولین درآمد فاطمه(س) را به عنوان اهدایی از جاتب ایشان، بین مردم تقسیم کردند و بدین صورت مالکیت فاطمه(س) بر فدک را رسمیت بخشیدند.

درآمد فدک به چه مصارفی می رسید؟
در طول چهار سال مالکیت پرافتخار حضرت زهرا(س) بر فدک، درآمد سالیانه آن که بالغ بر ۱۲۰هزار سکه طلا میشد، به دست سخاوتمند آن حضرت در امور خیر و سامان بخشی به زندگی نیازمندان مصرف می گشت.
حضرت فاطمه(س) ثروت اندوز و رفاه طلب نبود که به هنگام دسترسی به ثروتی کلان، در تلاش برای افزودن به آن باشد و به فکر تجملات بیفتد.
ایشان مال بی ارزش و فناپذیر دنیا را با انفاق آن، در راه خدا، ارزشمند و جاودانه می ساخت. خانه اش همان اتاق گلین بود و اثاث خانه اش همان وسایل ساده.

علت غصب فدک بعد از رحلت پیامبر(ص)
ده روز بعد از رحلت پیامبر(ص) در حالی که حضرت فاطمه(س) با پهلوی شکسته در بستر بیماری آرمیده بود، خبر آوردند که فدک را غصب کردند. ماموران به دستور خلیفه اول، نماینده حضرت فاطمه(س) را از فدک اخراج کرده و آن را همچون خلافت به تصرف خویش درآورده بود.
راز غصب فدک در این بود که غاصبان می دانستند واگذاری فدک به اهل بیت(ع) امری فراتر از یک میراث گذاری عادی است که بزرگ خاندانی برای بازماندگانش بر جای می نهد.
می دانستند که فدک روی دیگر سکه امامت است؛ امامت و خلافت به حکم خدا ویژه اهل بیت(ع) بود و فدک، پشتوانه حکم خدا. می دانستند که فدک، بعد اقتصادی خلافت است و خلافت، بعد سیاسی فدک و این دو، فدک و خلافت، قوی ترین پشتوانه های امامت و استمراربخش نبوت است.
غاصبان به خوبی می دانستند که بدون این دو توأمان، نمی توان امام برحق را خانه نشین و حکومتی ظالمانه را برپا ساخت.
آری، بخشش فدک به فاطمه(س) حساب شده و از روی حکمت الهی صورت پذیرفته بود تا قوی ترین پشتوانه اقتصادی امامت و برطرف ساز احتیاجات مالی خلافت باشد؛ وگرنه به فرموده امیرالمومنین(ع): اهل بیت کجا و چشمداشت به فدک کجا!»

راز قیام بزرگ حضرت فاطمه(س) در مقابل غاصبان فدک
حضرت فاطمه(س) دست پرورده پیامبر(ص)، در پرتو تعالیم الهی به چنان معرفت و بصیرتی دست یافته بود که اگر تمام کوه های جهان هم برایش به طلا بدل می شد، در پیش چشمانش با ذره ای خاکستر تفاوت نمی کرد.
اما، می دید آن بنیان مستحکمی که پدرش سنگ بنای آن را گذاشته، به وسیله داعیه داران دروغین جانشینی پیامبر(ص) در معرض انهدام و ویرانی است.
می دید که اجتماع عزتمند مسلمانان نه از سوی مشرکان، نه از طرف بیگانگان و نه از فرا سوی مرزها؛ بلکه از جانب همانانی که ادعای رهبری و پیشوایی امت را دارند، در معرض فتنه و تفرقه ای سهمگین قرار گرفته است.
ریشه درخت پربرکت اسلام در آستانه پوسیدگی بود و حقیقت اسلام در سراشیبی انحراف و دگرگونی. اصل و اساس اسلام در لبه چنان پرتگاهی مهیب قرار گرفته بود که اگر سکوت می شد و قیام نمی شد، چیزی از حقیقت اسلام باقی نمی ماند.
قیام حضرت فاطمه(س) هرگز به خاطر دلبستگی به آن تکه ملک و ریاست مملکت نبود؛ بلکه دست مایه ای بود برای بیداری مردمان تاریخ.