به گزارش خبرگزاری ایمنا، اعتکاف یعنی اینکه زمانی را از دنیا و تعلقات آن جدا شویم و با خدا ارتباط خالصانه برقرار کنیم تا پلیدیها و زشتیها را بزداییم. انجام اعتکاف به روزهای خاصی از سال مقید نیست و هر زمانی میتوان آن را بهجا آورد، اما در منابع دینی ثواب خاصی برای معتکف شدن در ۱۳ تا ۱۵ رجب ذکر شده است.
تاریخ دقیق روزهای اعتکاف در تقویم شمسی برابر است با:
- شنبه ۱۳ دی ۱۴۰۴
- یکشنبه ۱۴ دی ۱۴۰۴
- دوشنبه ۱۵ دی ۱۴۰۴
تاریخ دقیق روزهای اعتکاف در تقویم قمری برابر است با:
- ۷ شنبه ۱۳ رجب ۱۴۴۷
- یکشنبه ۱۴ رجب ۱۴۴۷
- دوشنبه ۱۵ رجب ۱۴۴۷
تاریخ دقیق روزهای اعتکاف در تقویم میلادی برابر است با:
- شنبه ۳ ژانویه ۲۰۲۵
- یکشنبه ۴ ژانویه ۲۰۲۵
- دوشنبه ۵ ژانویه ۲۰۲۵
اعتکاف چیست؟
اعتکاف از جمله اعمال مستحبی و دارای فضیلت بسیار زیاد است. به توقف حداقل ۳ روز در مسجد به قصد عبادت به همراه رعایت شرایط لازم را اعتکاف و به شخص به جا آورنده اعتکاف، معتکف گویند. اعتکاف از ماده «عکف» در لغت به معنای اقبال و روی آوردن به چیزی و بزرگداشت آن است. اعتکاف در اصطلاح فقهی نوعی عبادت است که انسان سه روز یا بیشتر در مسجد مقیم میشود و هر سه روز را روزه گرفته و به عبادت و راز و نیاز با خدا میپردازد.
زمان اعتکاف
اعتکاف از نظر زمان محدود به وقت خاص نیست، تنها از آن رو که لازمه اعتکاف، روزه گرفتن است، باید در زمانی اعتکاف شود که شرعا بتوان روزه گرفت. پس هر گاه روزه گرفتن صحیح باشد، اعتکاف نیز صحیح است، ولی بهترین زمان برای اعتکاف دهه آخر ماه مبارک رمضان، و ایام البیض ماه رجب است.
اَیامُ البیض چیست؟
اَیامُ البیض (به معنای روزهای سفید)، به روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه قمری گفته میشود. در روایات بر روزه گرفتن در این ایام تأکید شده است. در ایران اعتکاف، در ایام البیض ماه رجب برگزار میشود.
دلیل نامگذاری ایام البیض چیست؟
بیض جمع بَیضاء و در عربی به معنای سفید است. چون روزهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم ماه قمری نور ماه از شبهای دیگر بیشتر است، اعراب این سه روز را اَیامُ البیض به معنای روزهای سفید نامیدند. اَیامُ لَیالِی البیض به معنای روزهای شبهای سفید است که شبهای آن حذف شده و به ایام البیض معروف شده است. (شیهد ثانی، مسالک الأفهام، ۱۴۱۹ ق، ج ۲، ص ۷۶)
ایام البیض یعنی چه؟
در ایام البیض، «ایام» جمع یوم به معنای روز و «بیض» جمع ابیض به معنای سفید و درخشان است. «روزهای سپید» برابر پارسی آن است.
اقسام اعتکاف
اعتکاف دو نوع است:
- اعتکاف مستحب: اعتکاف یک عمل مستحب است.
- اعتکاف واجب: در اصل اعتکاف یک عمل مستحب است اما اگر انسان برای انجام آن نذر کند یا با خدای خود عهد کند یا قسم بخورد به سببی واجب تبدیل میشود.
شرایط اعتکاف کننده
- عقل (اعتکاف دیوانه صحیح نیست.)
- ایمان (اعتکاف غیر مؤمن صحیح نیست.)
- قصد قربت (هرگونه ریا و خودنمایی، اعتکاف را باطل میکند.)
- روزهداری در ایام اعتکاف
- اجازه گرفتن از کسی که اجازه او لازم است مثلاً فرزند از والدین
شرایط اعتکاف
- زمان آن از سه روز کمتر نباشد.
- مکان آن در مسجد باشد.
- ادامه ماندن در مسجد و خارج نشدن از آن
- روزه از ارکان اصلی اعتکاف است و باید روزه ماند.
- دوری از محرمات و امور دنیوی
اهمیت و فضیلت اعتکاف
اعتکاف عمل مستحبی است که در روایات و احادیث معصومین (ع) همسنگ حج و عمره دانسته شده است. اعتکاف به عنوان سنت پیامبر (ص) در کشورهای اسلامی برگزار میشود.
«اعتکاف» توصیه قرآنی و جزو سیره و سنت پیامبر اسلام و اهل بیت (ع) است. برای نمونه خداوند در قرآن میفرماید «وَ عَهِدْنَآ إِلَی إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَعِیلَ أَن طَهِّرَا بَیْتِیَ لِلطَّآئِفِینَ وَ الْعَکِفِینَ وَ الرُّکَّعِ السُّجُودِ: و ما به ابراهیم و اسماعیل امر کردیم که خانه مرا برای طواف کنندگان و مجاوران و رکوعکنندگان و سجدهکنندگان پاک و پاکیزه کنید» (سوره بقره، آیه ۱۲۵).
توصیه روایات به برگزاری اعتکاف در ماه مبارک رمضان به ویژه در دهه آخر این ماه است. امام صادق (ع) در این باره فرمودند: «کانَ رَسُولُ اللهِ (ص) إذا کانَ الْعَشْرُ الاَواخِرُ اِعْتَکَفَ فِی الْمَسْجِدِ وضربت لَهُ قُبَّةٌ مِنْ شَعْرٍ، وَشَمَّرَ الْمیزَرَ وَطَوی فِراشَهُ: همیشه این گونه بود که در دهه آخر [ماه رمضان] رسول خدا در مسجد معتکف میشد، خیمهای از پشم برای او بر پا میکردند و او پردهای میآویخت و بستر خواب را جمع میکرد.»
این روایت نشان میدهد، اولاً معتکف شدن در ماه رمضان، جزو سیره حضرت محمد (ص) بود، ثانیاً پیامبر (ص) همیشه در زمان اعتکاف، عبادت میکردند، بنابراین نباید در روزهای اعتکاف مشغول سخن گفتن درباره دنیا بود. ثالثاً معتکف شدن در سایر ایام سال از جمله ماه رجب، اشکالی ندارد. رابعاً رایج شدن برخی امور مذهبی مانند اعتکاف در زمانهایی مانند ماه رجب (که ماه ریزشِ رحمت الهی است) از باب عمومات، ایرادی ندارد بلکه فرصتی مناسب برای خودسازی و عبادت است.
اعمال شبها و روزهای اعتکاف
شب سیزدهم
خواندن دو رکعت نماز که در هر رکعت حمد، یس، تَبارَک المُلْک و توحید خوانده شود.
روز سیزدهم
اگر کسی قصد انجام اعمال اُمّ داوُد را دارد باید این روز را روزه بگیرد.
شب پانزدهم
- خواندن شش رکعت نماز به سه سلام به همان کیفیت شب سیزدهم.
- غسل کردن
- احیا
- زیارت امام حسین (ع)
- خواندن سی رکعت نماز که در هر رکعت یک بار حمد و ده مرتبه سوره توحید
- دوازده رکعت نماز که هر دو رکعت به یک سلام ختم میشود که در هر رکعت هر یک از سورههای حمد، توحید، فلق، ناس، آیة الکرسی و قَدْر چهار مرتبه قرائت شود. و بعد از سلام چهار مرتبه گفته شود: «اَللهُ اَللهُ رَبّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئا وَلا اَتَّخِذُ مِنْ دُونِه وَلِیّا»؛ و پس از اتمام نماز، اقامه کننده آن، هر حاجتی که دارد را از خداوند متعال درخواست کند. این نماز را سیّد بن طاووس از امام صادق علیه السلام روایت کرده است.
- ولکن شیخ در مصباح ذکر کرده که داوود بن سرحان از حضرت صادق علیه السلام روایت کرده که ایشان فرمود در شب نیمه رجب دوازده رکعت نماز اقامه کنید که در هر رکعت حمد و سوره یکبار تلاوت شود و پس از اتمام نماز، سورههای حمد و معوذتین و سوره اخلاص و آیة الکرسی را چهار مرتبه تلاوت میکنید و سپس ذکر «سُبْحانَ اللهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللهُ وَاللهُ اَکْبَرُ» چهار مرتبه گفته شود. پس از آن ذکر «اَللهُ اَللهُ رَبّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْئا وَ ما شاَّءَ اللهُ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظیمِ» گفته شود. انجام این عمل برای شب بیست و هفتم رجب نیز توصیه شده است.
روز پانزدهم
- غسل کردن
- زیارت امام حسین (ع)
- خواندن نماز سلمان
- خواندن چهار رکعت نماز به دو سلام، و بعد از سلام گفته شود: «اَللّهُمَّ یا مُذِلَّ کلِّ جَبّارٍ؛ وَ یا مُعِزَّ الْمُؤْمِنینَ اَنْتَ کهْفی حینَ تُعْیینِی الْمَذاهِبُ؛ وَ اَنْتَ بارِئُ خَلْقی رَحْمَةً بیوَ قَدْ کنْتَ عَنْ خَلْقی غَنِیاً وَ لَوْ لارَحْمَتُک لَکنْتُ مِنَ الْهالِکینَ وَ اَنْتَ مُؤَیدی بِالنَّصْرِ عَلی اَعْداَّئی وَ لَوْ لانَصْرُک اِیای لَکنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحینَ یا مُرْسِلَ الرَّحْمَةِ مِنْ مَعادِنِها وَ مُنْشِئَ الْبَرَکةِ مِنْ مَواضِعِها یا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالشُّمُوخِ وَالرِّفْعَةِ فَاَوْلِیاَّؤُهُ بِعِزِّهِ یتَعَزَّزُونَ وَ یا مَنْ وَضَعَتْ لَهُ الْمُلُوک نیرَ الْمَذَلَّةِ عَلی اَعْناقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خاَّئِفُونَ اَسئَلُک بِکینُونِیتِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ کبْرِیاَّئِک وَ اَسئَلُک بِکبْرِیاَّئِک الَّتِی اشْتَقَقْتَها مِنْ عِزَّتِک وَ اَسئَلُک بِعِزَّتِک الَّتِی اسْتَوَیتَ بِها عَلی عَرْشِک فَخَلَقْتَ بِها جَمیعَ خَلْقِک فَهُمْ لَک مُذْعِنُونَ اَنْ تُصَلِّی عَلی مُحَمَّدٍ وَ اَهْلِ بَیتِهِ.»
- انجام اعمال ام داوود: عمل ام داوود عمده اعمال این روز است و برای برآمدن حاجات و برطرف شدن غصهها و دفع ظلم ظالمان مؤثّر است و کیفیت آن بنا بر آنچه در مصباح شیخ است آنست که وقتی که فردی بخواهد این عمل را بجا آورد، روز سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم را روزه بگیرد و در روز پانزدهم نزدیک ظهر غسل کند و وقت زوال ظهر، نماز ظهر و عصر را بجا آورد در حالتی که رکوع و سجودشان را نیکو انجام دهد و در مکانی خلوت قرار بگیرد که چیزی او را مشغول نسازد و کسی با او سخن نگوید. وقتی نماز به اتمام رسید رو به قبله بنشیند و صد مرتبه سوره حمد، صد مرتبه سوره اخلاص و ده مرتبه آیة الکرسی را قرائت کند. سپس سورههای انعام، بنیاسرائیل، کهف، لقمان، یس، صافّات، حَّم سجده، حَّمعَّسَّق، حَّم دخان، فتح، واقعه، مُلْک، نَّ وَ اِذَا السَّماَّءُ انْشَقَّتْ و تا آخر قرآن را قرائت کند و پس از اتمام در حالی که رو به قبله است دعای مربوطه را نجوا کند.
نظر شما