به گزارش خبرگزاری ایمنا، در روزهایی که فشار معیشتی بهطور مستقیم بر زندگی روزمره مردم سایه انداخته، طبیعی است که مجلس بهعنوان نهاد برآمده از رأی مردم، بیش از هر زمان دیگری به دنبال مطالبهگری برود. نمایندهای که هر روز با درخواستها، گلایهها و دغدغههای اقتصادی موکلان خود روبهروست، نمیتواند نسبت به عملکرد تیم اقتصادی دولت بیتفاوت بماند. از همین نقطه است که ابزارهای نظارتی مجلس، از جمله سوال و استیضاح، وارد میدان میشود؛ ابزارهایی که نه یک رفتار هیجانی، بلکه حقی قانونی و تصریحشده در قانون اساسی هستند.
مجلس زیر فشار مطالبات معیشتی مردم
با این حال، پرسش اصلی اینجاست که آیا استفاده از این ابزار در مقطع فعلی، تصمیم درستی است یا نه؟ پاسخ به این سوال نیازمند نگاهی فراتر از دوگانهسازیهای رایج دولت-مجلس است. واقعیت آن است که دولت نیز بهدنبال حفظ ثبات کابینه است؛ ثباتی که برای اجرای برنامهها، کنترل شوکهای اقتصادی و جلوگیری از بیثباتی روانی در جامعه ضروری تلقی میشود. تغییرات پیدرپی در تیم اجرایی، اگرچه گاه اجتنابناپذیر است، اما میتواند پیام بیثباتی به بازار و افکار عمومی مخابره کند.
مجلس و دغدغه مردم
در سوی دیگر، مجلس خود را موظف میداند که به فشار فزاینده بر مردم پاسخ دهد. وقتی بخش قابل توجهی از انتقادات متوجه عملکرد برخی وزرای اقتصادی است، نمایندگان نمیتوانند این مطالبه را نادیده بگیرند یا تنها به وعده اصلاحات بسنده کنند. از این منظر، استیضاح نه یک تهدید سیاسی، بلکه آخرین اهرم نظارتی برای وادار کردن دولت به اصلاح مسیر تلقی میشود.
استیضاح؛ آخرین اهرم برای اصلاح مسیر
نکته مهم آن است که رفتار مجلس تا اینجا نشان میدهد رویکرد غالب، تقابل نبوده است. شواهد حاکی از آن است که مجلس، بهویژه هیئترئیسه، تلاش کرده با رعایت حال دولت، فرصت کافی برای ترمیم درونی کابینه فراهم کند و حتی دولت را به انجام داوطلبانه تغییرات تشویق کند تا کار به استیضاح علنی و پرهزینه نکشد. این رویکرد، نشانهای از عقلانیت نهادی و پرهیز از سیاسیکاری است.
پرهیز مجلس از تقابل مستقیم با دولت
در این میان، انتقادها به عملکرد برخی وزرا نیز سیاسی نیست. بخش قابل توجهی از این انتقادات به کارآمدی، سرعت تصمیمگیری، هماهنگی تیم اقتصادی و اثرگذاری سیاستها بازمیگردد؛ مسائلی که اگر اصلاح نشوند، بهطور مستقیم به نارضایتی عمومی دامن میزنند، بنابراین مسئله اصلی نه دعوای قدرت، بلکه کیفیت حکمرانی و پاسخگویی به مطالبات واقعی جامعه است.
انتقادها فراتر از سیاستورزی
از این زاویه، میتوان گفت آنچه امروز در جریان است، بیش از آنکه یک نزاع سیاسی باشد، یک آزمون مدیریتی و نهادی است؛ آزمونی برای سنجش اینکه دولت و مجلس تا چه اندازه میتوانند میان ثبات اجرایی و پاسخگویی اجتماعی، توازن برقرار کنند. استیضاح، اگر در مسیر اصلاح و با هدف بهبود عملکرد صورت گیرد، نه تهدید دولت است و نه تضعیف مجلس، بلکه بخشی از سازوکار طبیعی نظام تصمیمگیری به شمار میرود، به شرط آنکه عقلانیت، مفاهمه و منافع مردم، محور اصلی این فرایند باقی بماند.
مشکلات کشور تنها با تغییر افراد حل نمیشود / راهحل در مفاهمه دولت و مجلس است
علیرضا خجستهپور، کارشناس مسائل سیاسی به خبرنگار ایمنا میگوید: سوال و استیضاح جزو حقوق قانونی نمایندگان ملت در مجلس شورای اسلامی است و این نکته اولی است که باید به آن توجه شود. این مسیر قانونی برای نظارت بر عملکرد دولت و بررسی تصمیمات و اقدامات آن است و مجلس باید این موضوع را پیگیری کند.
وی میافزاید: از سوی دیگر، مشکلات کشور تنها با جابهجایی افراد تغییر نمیکند. هرچند اگر مدیری در مجموعه خود توانمندی لازم را نداشته باشد، بهطور طبیعی باید جای خود را به فردی توانمند بدهد. همانطور که امیرالمؤمنین (ع) فرمودند اگر کسی کاری را که توان انجام آن را ندارد بپذیرد، مرتکب خطا شده است. این موضوع در حوزههای اجرایی اهمیت ویژهای دارد.
این کارشناس سیاسی ادامه میدهد: با این حال، نباید تصور کرد که راهحل همه مشکلات کشور تنها تغییر افراد و مسئولان است. راهحلهای موجود بارها مطرح شده و بسیاری از آنها نیازمند تصمیمات بزرگ و مهم در حوزههای مختلف است، بنابراین نمیتوان گفت که تنها راهحل، تغییر افراد است.
جایی که مجلس بیدلیل در مسیر دولت مانعتراشی کند، نتیجه مطلوبی حاصل نمیشود و از سوی دیگر، اگر دولت هم برنامهها یا بودجه مصوب مجلس را نادیده بگیرد، فضای نامناسبی شکل میگیرد
خجستهپور تصریح میکند: از نظر من، بهعنوان یک فعال سیاسی، اگر قرار است مشکلات کشور بهتر حل شود، این امر باید در قالب مفاهمه میان دولت و مجلس صورت بگیرد. هرچند قوا در کشور سهگانه هستند، اما در حوزه سیاستگذاری و اجرا، دولت و مجلس باید با یکدیگر مفاهمه داشته باشند و تصمیمات بزرگ را بهصورت مشترک بگیرند.
وی میگوید: جایی که مجلس بیدلیل در مسیر دولت مانعتراشی کند، نتیجه مطلوبی حاصل نمیشود و از سوی دیگر، اگر دولت هم برنامهها یا بودجه مصوب مجلس را نادیده بگیرد، فضای نامناسبی شکل میگیرد. به نظر میرسد باید بیش از گذشته به سمت مفاهمه حرکت کرد.
خجستهپور با اشاره به وضعیت کابینه دولت پزشکیان بیان میکند: به نظر بنده تغییراتی در درون کابینه لازم است، البته این تغییرات باید محدود و هدفمند باشد. مطرح شدن استیضاحهای متعدد و زنجیرهای، بهطور عملی دولت را از کارایی میاندازد، اما اگر یکی دو تغییر ضروری در کابینه انجام شود، میتواند موجب شود کابینه با قدرت، نفس و تعامل بیشتری با مجلس شورای اسلامی به کار خود ادامه دهد و مشکلات مردم را حل کند.
وی میافزاید: این تغییرات میتواند در قالب مفاهمه دولت و مجلس صورت بگیرد. جلسات مشترکی با اختیارات قانونی، با حضور رئیس مجلس، رئیسجمهور و نمایندگان منتخب دو طرف، بهویژه تیم اقتصادی و زیربنایی دولت، میتواند بهصورت فوری برگزار شود تا مسائل مطرح، جمعبندی و تصمیمگیری شود، در این چارچوب، تغییر یک یا دو فرد هیچ اشکالی ندارد و میتواند به ادامه بهتر امور کمک کند.
این فعال سیاسی تأکید میکند: از نمایندگان ملت در خانه ملت درخواست دارم که هر اختلاف سلیقهای را به سوال و استیضاح تبدیل نکنند، چراکه در این صورت کار کشور پیش نخواهد رفت. مجلس باید از اختیار قانونی خود بر اساس منافع و مصالح ملت استفاده کند. جمعبندی بنده این است که اول، سوال و استیضاح حق قانونی مجلس است؛ دوم، مشکلات کشور تنها با تغییر افراد حل نمیشود و نیاز به تصمیمات بزرگ، مهم، علمی و منسجم دارد و سوم، تغییرات لازم باید در بستر مفاهمه دولت و مجلس و با در نظر گرفتن منافع و مصالح ملی انجام شود.
استیضاح اهرم نظارتی مجلس است، اما ترجیح ما تعامل و تفاهم با دولت است
احمد نیکفر، نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی به خبرنگار ایمنا میگوید: بالاخره مجلس چون نماینده مردم است و با مردم سر و کار دارد، مشکلات مردم به نمایندگان منتقل میشود. وضعیت فعلی اقتصادی و گرفتاریهای معیشتی مردم، حداقل به نظر من، نتیجه خوب کار نکردن وزرای اقتصادی است و به همین دلیل مجلس میگوید وظیفه ماست که خواستهها و مطالبات مردم را پیگیری کنیم.
وی میافزاید: یکی از راههای انجام این وظیفه نظارتی، سوال یا استیضاح است. اینها اهرمهایی هستند که مجلس میتواند از آنها استفاده کند تا وزرا را وادار کند در حد توان و امکانات کشور، وضعیت معیشتی مردم را بهبود ببخشند. این مسیر، یک ابزار قانونی است که مجلس احساس میکند در اختیار دارد و میخواهد از آن استفاده کند.
نماینده ادوار گذشته مجلس ادامه میدهد: در این موضوع دو دیدگاه وجود دارد. یک دیدگاه این است که مجلس به این نتیجه رسیده چهار وزیر اقتصادی و مسئولان برخی وزارتخانههای اقتصادی ضعیف عمل کردهاند و کاری از پیش نبردهاند. در این حالت، مجلس به دولت میگوید خودت تصمیم بگیر و تغییرات لازم را انجام بده تا ما ناچار نشویم روبهروی هم قرار بگیریم.
ترجیح این است که دولت خودش دست به تغییرات بزند تا این تغییرات از مسیر استیضاح انجام نشود، اما تا این لحظه نه دولت تصمیم جدیدی گرفته و نه مجلس به این جمعبندی رسیده که آن توصیهها و اتمام حجتها عملی شده است
نیکفر تصریح میکند: به دولت گفته میشود افرادی را که خودتان هم میدانید ضعیف بودهاند یا سیاستهای شما را بهدرستی اجرا نکردهاند، جابهجا کنید تا مجلس وارد فرایند استیضاح نشود، چراکه وقتی استیضاح مطرح میشود، دلایل آن بهصورت علنی در میان مردم بیان میشود، اضطراب ایجاد میکند و تبعات حیثیتی برای افراد و خانوادههایشان دارد. از طرف دیگر، ممکن است دولت هنوز جایگزین مناسبی پیدا نکرده باشد یا این تغییرات به تصویب نرسیده باشد.
وی میگوید: تا جایی که من اطلاع دارم، حداقل هیئترئیسه مجلس تلاش کرده حتیالامکان با دولت تعامل داشته باشد، روبهروی هم قرار نگیرند و با تفاهم کار کنند. حتی اگر قرار است تغییراتی انجام شود، این تغییرات با تفاهم باشد تا این احساس ایجاد نشود که مجلس در حال تقابل یا اعمال فشار بر دولت است.
نیکفر با اشاره به فشارهای درون مجلس بیان میکند: با این حال برخی نمایندگان معتقدند مدتها گذشته و این تعامل به نتیجه نرسیده است. به همین دلیل فشارهایی به هیئترئیسه وارد شده تا استیضاحها مطرح و اعلام وصول شود.
وی میافزاید: آقای قالیباف هفته گذشته در صحن علنی و پیش از دستور بهطور تقریبی اتمام حجت کرد و گفت اگر دولت خودش تغییرات لازم را انجام ندهد، مجلس مجبور است اعلام وصول کند و استیضاح انجام شود. دیدگاه برخی نمایندگان این است که اگر استیضاح انجام شود، رأی میآورد و وزرا کنار میروند.
این نماینده مجلس میگوید: ترجیح این است که دولت خودش دست به تغییرات بزند تا این تغییرات از مسیر استیضاح انجام نشود، اما تا این لحظه نه دولت تصمیم جدیدی گرفته و نه مجلس به این جمعبندی رسیده که آن توصیهها و اتمام حجتها عملی شده است. باید دید هفته آینده چه اتفاقی خواهد افتاد؛ این هفته که گذشت و اکنون باید منتظر ماند و دید هفته آینده چه خواهد شد.
به گزارش ایمنا، آنچه امروز در فضای میان دولت و مجلس جریان دارد، بیش از آنکه نشانه یک منازعه سیاسی باشد، بازتاب تلاشی برای یافتن نقطه تعادل در حکمرانی است، مجلس نمیتواند نسبت به فشارهای اقتصادی و مطالبات مردم بیاعتنا بماند و دولت نیز ناگزیر است برای پیشبرد برنامههای خود، حداقلی از ثبات اجرایی را حفظ کند، استیضاح در این میان نه یک هدف، بلکه ابزاری است، که اگر بهدرستی و در زمان مناسب بهکار گرفته شود، میتواند به اصلاح مسیر بینجامد. آینده این روند، به میزان عقلانیت، گفتوگو و شجاعت دو طرف در پذیرش اصلاحات واقعی گره خورده است؛ جایی که نه دولت بازنده است و نه مجلس بلکه مردم برنده اصلی خواهند بود.
نظر شما