به گزارش خبرگزاری ایمنا از خراسان جنوبی، شب یلدا یا «شب چله» در خراسان جنوبی، فراتر از یک مناسبت تقویمی آئینی ریشهدار و بازتابی از زیست فرهنگی مردمان کویر است؛ آئینی که قرنها در دل خانوادهها و اجتماعات محلی تداوم پیدا کرده است و امروز بهعنوان بخشی از میراث ناملموس، نقش مهمی در هویت فرهنگی استان ایفا میکند.
در جایجای خراسان جنوبی، شب یلدا با گردهمایی خانوادهها، نشستن پای صحبت بزرگان، روایت داستانها و نقل خاطرات قدیمی همراه است، خواندن شاهنامه و دیوان حافظ، قصهگوییهای محلی، برگزاری بازیهای سنتی و پهن کردن سفرههایی ساده اما سرشار از نمادهای بومی، از جلوههای مشترک این شب در مناطق مختلف استان به شمار میرود.
سفره یلدا در خراسان جنوبی بیش از آنکه جلوهای تجملی داشته باشد، بازتابی از سادهزیستی، قناعت و پیوند عمیق مردم با طبیعت پیرامون خود است؛ محصولاتی همچون عناب، توت خشک، بادام، گردو، کشک و فراوردههای محلی که حاصل زیست کویری و تلاش معیشتی مردم است، جایگاه ویژهای در این شب دارند.
در میان آئینهای یلدایی خراسان جنوبی، «کفزنی» بهعنوان شاخصترین و شناختهشدهترین رسم، جایگاهی ممتاز دارد که با مشارکت جمعی، همافزایی اجتماعی و فضایی شاد همراه است و نمادی از تعاون، همدلی و کار گروهی در فرهنگ بومی منطقه محسوب میشود؛ آئینی که بستری برای انتقال مفاهیم فرهنگی، اخلاقی و اجتماعی به نسلهای جوان فراهم میکند.
احمد برآبادی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خراسان جنوبی با اشاره به اهمیت این آئینها در حفظ هویت فرهنگی استان اظهار میکند: آئین سنتی کفزنی بهعنوان یکی از رسوم شاخص شب یلدا در خراسان جنوبی، با شماره ثبت ۸۰۷ در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسیده که نشاندهنده ارزش تاریخی و فرهنگی این آئین در سطح ملی است.
وی میافزاید: شب چله در فرهنگ مردم خراسان جنوبی فرصتی برای تحکیم روابط خانوادگی، تقویت همبستگی اجتماعی و انتقال دانش و باورهای بومی است و بیستونهم آذر سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خراسان جنوبی با تأکید بر ضرورت مستندسازی و روایتگری صحیح آئینهای بومی ادامه داد: اگر این رسوم بهدرستی معرفی نشود، در معرض فراموشی یا تحریف قرار میگیرد، از اینرو نقش رسانهها، نهادهای فرهنگی و آموزش و پرورش در زنده نگه داشتن آئینهایی همچون کفزنی حائز اهمیت است.
برآبادی خاطرنشان کرد: در کنار کارکرد فرهنگی و اجتماعی، شب یلدا در خراسان جنوبی ظرفیتی بالقوه برای توسعه گردشگری فرهنگی و تجربهمحور نیز به شمار میرود، ظرفیتی که میتواند به ایجاد درآمد پایدار و رونق اقتصادی جوامع محلی منجر شود.
بسیاری از آئینهای بومی استان بهویژه آئینهای یلدایی، قابلیت تبدیل شدن به رویدادهای فرهنگی هدفمند را دارند، رویدادهایی که با برنامهریزی اصولی، میتوانند گردشگران علاقهمند به فرهنگ و سبک زندگی بومی را جذب کنند.
احمد کاشانی، فعال گردشگری و رئیس انجمن گردشگری پایدار خراسان جنوبی نیز با اشاره به علاقه گردشگران به تجربههای اصیل عنوان میکند: شب یلدا در خراسان جنوبی میتواند در قالب بستههای گردشگری فرهنگی تعریف شود، بستههایی که شامل حضور در آئینهای محلی، آشنایی با خوراک و محصولات بومی، روایتگری فرهنگی، موسیقی و اقامت در بومگردیها میشود.
وی اضافه میکند: گردشگری فرهنگی زمانی موفق خواهد بود که جامعه محلی در آن نقش محوری داشته باشد، اگر مردم منطقه خود را ذینفع بدانند، آیینهایی همچون کفزنی نهتنها دچار آسیب نمیشود، بلکه به عامل احیای فرهنگی و افزایش حس تعلق اجتماعی تبدیل خواهد شد.
این فعال حوزه گردشگری بر لزوم مدیریت گردشگری تأکید میکند و ادامه میدهد: برنامهریزی برای برگزاری رویدادهای یلدایی باید با رعایت ظرفیتهای محیطی و فرهنگی انجام میشود تا از بروز آسیبهای اجتماعی یا تغییر ماهیت آئینها جلوگیری شود.
کاشانی تصریح میکند: امروز شب یلدا در خراسان جنوبی در نقطهای قرار دارد که میتواند پیوندی معنادار میان میراث فرهنگی، هویت بومی و توسعه پایدار برقرار کند، آیینهایی که روزگاری تنها در حریم خانهها و محافل خانوادگی برگزار میشد و اکنون این ظرفیت را دارند که با روایت صحیح و صیانت آگاهانه، به زبان مشترک گفتوگوی فرهنگی با سایر مناطق کشور تبدیل شود.
به گزارش ایمنا، یلدای کویر روایتگر فرهنگی است که بر پایه همدلی، سادگی و پیوند انسان با طبیعت شکل گرفته و حفظ آن نهتنها وظیفه نهادهای رسمی، بلکه مسئولیتی جمعی برای جامعه محلی و رسانهها به شمار میرود.
نظر شما