به گزارش خبرگزاری ایمنا، آلودگی هوا یکی از مهمترین تهدیدهای محیطی برای سلامت مادران باردار و جنین است؛ در این دوران حساس، بدن مادر نیازمند هوای پاک و خون سالم برای تغذیه و رشد جنین است و ورود ذرات آلاینده به بدن میتواند کیفیت خون را کاهش دهد، جریان اکسیژن را مختل کند و در نتیجه رشد طبیعی جنین را تحت تأثیر قرار دهد. این موضوع در طب سنتی با اصطلاح فساد دم یا کدورت خون شناخته میشود و به عنوان عاملی جدی برای ضعف قوای حیاتی مادر مطرح است.
مادران باردار به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش نیازهای جسمی، نسبت به آلودگی هوا آسیبپذیرتر هستند و نشانههایی مانند تنگی نفس، سردرد، اضطراب و بیخوابی در این گروه شایعتر میشود و میتواند آرامش روانی و جسمی آنان را برهم زند. این علائم نه تنها سلامت مادر را تهدید میکنند، بلکه بهطور غیرمستقیم بر رشد و آرامش جنین نیز اثر میگذارند و طب سنتی این نشانهها را به افزایش سودا و بلغم در بدن نسبت میدهد و بر ضرورت پیشگیری تأکید دارد.
راهکارهای طب سنتی برای کاهش اثرات آلودگی هوا شامل استفاده از گیاهان خونساز و آرامبخش مانند انار، کاسنی، بادرنجبویه و سنبلالطیب است، همچنین بخورهای گیاهی مانند اسپند و کندر برای پاکسازی هوای خانه و تقویت قوای حیاتی توصیه میشوند و این تدابیر علاوه بر اثر جسمی، آرامش روانی مادر را نیز افزایش میدهند و محیطی امنتر برای رشد جنین فراهم میسازند.
با توجه به گستردگی آلودگی هوا در شهرهای بزرگ، ضرورت آگاهیبخشی به مادران باردار بیش از پیش احساس میشود و رسانهها، مراکز درمانی و نهادهای آموزشی باید اطلاعات دقیق و کاربردی درباره خطرات آلودگی هوا و راههای پیشگیری در اختیار خانوادهها قرار دهند، چراکه آگاهی میتواند مادران را به انتخاب سبک زندگی سالمتر و مراقبت بیشتر از خود و جنین ترغیب کند.
به طور کلی میتوان گفت که آگاهیبخشی و استفاده از تدابیر طب سنتی میتواند نقش مهمی در کاهش آسیبهای آلودگی هوا ایفا کند و با توجه به اینکه سلامت مادران باردار و جنینها سرمایهای ارزشمند برای آینده جامعه است، حفاظت از آن نیازمند توجه جدی و اقدام فوری است.
پیرامون تأثیر آلودگی هوا بر کیفیت خون و تغذیه جنین، نقش آلودگی هوا در تضعیف قوای حیاتی مادر و جنین، نشانههای بالینی آلودگی هوا در مادر باردار، راهکارهای طب سنتی برای کاهش اثرات آلودگی هوا بر سلامت جنین و اصلاح سبک زندگی و تغذیه سنتی برای افزایش مقاومت مادر در برابر آلودگی هوا با بهنام یوسفیان، پزشک و متخصص طب سنتی گفتوگویی داشتیم که شرح آن را در ادامه میخوانید.
ایمنا: از نظر منابع طب سنتی، آلودگی هوا چگونه بر تعادل مزاج مادر باردار اثر میگذارد؟
یوسفیان: طب سنتی ایرانی بر پایه نظریه مزاجها بنا شده است که به معنای این است که سلامت بدن وابسته به تعادل میان اخلاط چهارگانه صفرا، سودا، بلغم و دم است و آلودگی هوا از دید حکماً عاملی بیرونی است که میتواند این تعادل را برهم زند. هوای آلوده با ورود به بدن، کیفیت خون و رطوبتهای حیاتی را تغییر میدهد و در نتیجه مزاج مادر دچار اختلال میشود.
برای مادر باردار، این اختلال اهمیت بیشتری دارد، زیرا بدن او در دوران بارداری حساستر و نیازمند تعادل دقیقتر است. آلودگی هوا میتواند مزاج گرم را بیش از حد تحریک کند یا مزاج سرد را تشدید کند و این تغییرات، به شکل خستگی، بیخوابی یا تحریکپذیری بروز میکنند.
از نگاه طب سنتی، هوای پاک و معتدل یکی از ارکان حفظالصحه است، بنابراین آلودگی هوا نه تنها مزاج مادر را برهم میزند، بلکه بر کیفیت تغذیه جنین نیز اثر میگذارد و حکماً توصیه میکردند زنان باردار در محیطهای خوشبو و پاکیزه زندگی کنند تا مزاج آنها پایدار بماند و به طور کلی، آلودگی هوا به عنوان یک عامل مزاجبرهمزن شناخته میشود که میتواند زمینهساز بیماریهای جسمی و روانی در مادر و جنین باشد.
ایمنا: چه ارتباطی میان آلودگی هوا و افزایش خلطهای ناسالم مانند سودا یا بلغم در بدن مادر دیده میشود؟
یوسفیان: هر عامل بیرونی میتواند تولید اخلاط را در بدن تغییر دهد و آلودگی هوا با ورود مواد غلیظ و ناسالم به ریه و خون، زمینه افزایش سودا و بلغم را فراهم میکند. این دو خلط اگر بیش از حد تولید شوند، بدن مادر را سنگین و ذهن او را مضطرب میسازند.
افزایش سودا به طور معمول با علائمی همچون بیخوابی، اضطراب و تپش قلب همراه است. در مادر باردار، این حالت میتواند به بیقراری جنین نیز منجر شود و بلغم اضافی نیز باعث سردی بدن، ضعف گوارش و احساس رخوت میشود.
حکمای طب سنتی توصیه میکردند زنان باردار در هوای آلوده کمتر بیرون بروند و از بخورهای گیاهی برای پاکسازی مجاری تنفسی استفاده کنند، همچنین مصرف خوراکیهای گرم و سبک مانند عسل یا شربت سکنجبین برای تعدیل اخلاط پیشنهاد میشد.
میتوان گفت که آلودگی هوا نه تنها کیفیت خون را کاهش میدهد، بلکه تولید اخلاط ناسالم را افزایش میدهد و این امر برای مادر و جنین خطرناک است.
ایمنا: طب سنتی چه توضیحی برای تأثیر آلودگی هوا بر کیفیت خون و تغذیه جنین ارائه میدهد؟
یوسفیان: خون به عنوان ماده حیات شناخته میشود و کیفیت آن تعیینکننده سلامت مادر و جنین است، اما آلودگی هوا با ورود ذرات و بخارات ناسالم به بدن، خون را غلیظ، تیره و کمکیفیت میکند که این حالت در متون قدیم با اصطلاح فساد خون یا کدورت دم بیان میشد.
وقتی خون مادر آلوده یا غلیظ شود، جریان آن در رگها کندتر میشود و اکسیژن و مواد غذایی بهخوبی به جنین نمیرسند که این امر میتواند رشد اندامها را مختل کند یا باعث ضعف عمومی جنین شود و در نگاه حکماً، خون سالم باید سرخ، رقیق و خوشبو باشد و هرگونه تغییر در این ویژگیها نشانهی بیماری است.
برای پیشگیری، توصیه میشود مادران باردار از خوراکیهای خونساز و پاککننده مانند انار، سیب، سبزیجات تازه و شربت سکنجبین استفاده کنند، این مواد به تصفیه دم کمک میکند و نوشیدن آب سالم و پرهیز از هوای آلوده بخش مهمی از مراقبت به شمار میرود.
طب سنتی رابطهای مستقیم میان کیفیت خون مادر و تغذیه جنین برقرار میکند و آلودگی هوا را یکی از عوامل اصلی فساد خون و ضعف تغذیه جنین میداند.
ایمنا: آیا در متون طب سنتی، آلودگی هوا به عنوان عاملی برای ضعف قوای حیاتی مادر و جنین ذکر شده است؟
یوسفیان: آلودگی هوا در طب سنتی نه تنها یک عامل محیطی، بلکه یک تهدید جدی برای قوای حیاتی مادر و جنین محسوب میشود و باید با تدابیر پیشگیرانه کنترل شود.
قوای حیاتی در طب سنتی شامل توانایی بدن برای رشد، دفاع و حفظ تعادل است و هوای آلوده به عنوان یکی از اسباب مضر شناخته میشود که این قوا را تضعیف میکند.
برای مادر باردار، ضعف قوای حیاتی به معنای کاهش توانایی در تغذیه جنین و حفظ سلامت خود است که این حالت میتواند به خستگی شدید، ضعف حافظه، کاهش انرژی و حتی بیقراری جنین منجر شود و حکماً باور داشتند که هوای ناسالم روح را کدر میکند و این روح همان نیرویی است که حیات جنین را تغذیه میکند.
راهکارهای سنتی برای تقویت قوای حیاتی شامل استفاده از گیاهان خوشبو مانند کندر، اسپند و گلاب بود، چراکه این مواد علاوه بر اثر جسمی، اثر روانی آرامبخش داشتند و محیط زندگی مادر را پاکیزه میکردند.
ایمنا: کدام نشانههای بالینی مانند تنگی نفس، سردرد یا بیخوابی در مادر باردار بر اثر آلودگی هوا برجسته میشود؟
یوسفیان: در طب سنتی علائم ناشی از آلودگی هوا به خوبی توصیف میشود و تنگی نفس یکی از مهمترین نشانهها است، زیرا هوای آلوده مجاری تنفسی را مسدود میکند و ریهها را ضعیف میسازد. سردرد نیز بهدلیل ورود مواد مضر به خون و مغز رخ میدهد و نشانه کدورت دم است.
بیخوابی و اضطراب از دیگر علائم هستند که ناشی از افزایش سودا در بدن مادر هستند، سودا، خلطی تیره و سنگین است که ذهن را مشوش و خواب را مختل میکند، همچنین ضعف گوارش و احساس سنگینی پس از غذا خوردن از نشانههای افزایش بلغم محسوب میشوند.
این علائم در مادر باردار اهمیت بیشتری دارند، زیرا میتوانند بر آرامش و رشد جنین اثر بگذارند و توصیه میشود برای کاهش این علائم از دمنوشهای آرامبخش مانند بادرنجبویه، سنبلالطیب و گل گاوزبان استفاده شود.
در مجموع، نشانههای بالینی آلودگی هوا در مادر باردار ترکیبی از مشکلات تنفسی، عصبی و گوارشی هستند که طب سنتی آنها را به اختلال در اخلاط نسبت میدهد و برای هرکدام درمانهای خاصی پیشنهاد میکند.
ایمنا: چه توصیههایی برای کاهش اثرات آلودگی هوا بر سلامت جنین باید مد نظر قرار گیرد؟
یوسفیان: در طب سنتی، همواره بر پیشگیری تأکید وجود دارد و برای کاهش اثرات آلودگی هوا، توصیه میشود مادران از گیاهان پاککننده خون مانند کاسنی، انار، سکنجبین و سبزیجات تازه استفاده کنند، این مواد به بهبود کیفیت خون کمک میکند و مانع از فساد دم میشود.
عرقیات گیاهی مانند عرق بیدمشک، عرق نعناع و گلاب نیز برای آرامش اعصاب و تقویت قلب مادر تجویز میشود، چراکه آرامش مادر به طور غیرمستقیم بر سلامت جنین اثر مثبت دارد و از اضطراب و بیخوابی جلوگیری میکند.
استفاده از بخورهای گیاهی مانند اسپند، کندر یا چوب صندل برای پاکسازی هوای خانه و تقویت قوای حیاتی توصیه میشود که این روشها علاوه بر اثر جسمی، اثر روانی مثبتی نیز دارد و محیط زندگی مادر را خوشبو و آرام میکند.
به طور کلی، طب سنتی بر ترکیب تغذیه سالم، دارد پاک و استفاده از گیاهان دارویی تأکید داشت تا اثرات آلودگی هوا بر مادر و جنین کاهش یابد و سلامت هر دو حفظ شود.
ایمنا: چگونه میتوان با اصلاح سبک زندگی و تغذیه سنتی، مقاومت مادر باردار در برابر آلودگی هوا را افزایش داد؟
یوسفیان: سبک زندگی سالم، اساس پیشگیری است و مادر باردار باید از غذاهای سبک و خونساز مانند سبزیجات تازه، میوههای شیرین، آب سالم و عسل استفاده کند و پرهیز از غذاهای سنگین، چرب و مانده نیز ضروری است، زیرا این غذاها اخلاط ناسالم تولید میکند.
ورزشهای سبک مانند پیادهروی در هوای پاک و آرامش روانی از طریق دعا، ذکر یا مراقبه توصیه میشود که این روشها قوای حیاتی را تقویت میکند و بدن را در برابر اثرات آلودگی مقاومتر میسازد.
خواب کافی و استراحت در محیط آرام و خوشبو اهمیت دارد و استفاده از گلاب، بخورهای گیاهی و عطرهای طبیعی برای ایجاد آرامش در خانه رایج بود و به مادر کمک میکند تا از اضطراب و بیخوابی دور بماند.
در واقع اصلاح سبک زندگی و تغذیه مناسب میتواند مقاومت مادر باردار را در برابر اثرات آلودگی هوا افزایش دهد، کیفیت خون را بهبود بخشد و سلامت جنین را تضمین کند و این نگاه پیشگیرانه، یکی از نقاط قوت طب سنتی در مراقبت از مادران باردار است.
نظر شما