به گزارش خبرگزاری ایمنا، گاردین در گزارشی نوشت در حالیکه صفهای طولانی خدمات مشاورهای در انگلستان و ولز بسیاری از نوجوانان را ماهها و حتی سالها در انتظار قرار میدهد، نتایج یک پژوهش تازه نشان میدهد تقریباً یکچهارم نوجوانان ۱۳ تا ۱۷ ساله در سال گذشته برای حمایت روانی به چتباتهای هوش مصنوعی مراجعه کردهاند؛ روندی که به گفته کارشناسان «نشانهای جدی از خلأ ساختاری در نظام سلامت روان کودکان» است.
هوش مصنوعی؛ پناهگاه اضطراری نوجوانان گرفتار اضطراب و خشونت
بر اساس این مطالعه که توسط «صندوق توانمندسازی جوانان» (Youth Endowment Fund) و با مشارکت بیش از ۱۱ هزار نوجوان انجام شده است:
- ۴۰ درصد از نوجوانانی که تجربه خشونت یا درگیریهای خیابانی داشتهاند، حداقل یکبار از چتباتهای هوش مصنوعی برای دریافت حمایت روانی استفاده کردهاند؛ رقمی که بهطور معناداری بالاتر از میانگین کل نوجوانان است.
- نوجوانانی که در صف انتظار تشخیص یا درمان قرار دارند یا درخواستشان رد شده، بسیار بیشتر از افرادی که حمایت حضوری میگیرند به هوش مصنوعی پناه میبرند.
- کودکان سیاهپوست دو برابر کودکان سفیدپوست از چتباتها برای دریافت مشاوره احساسی و روانی استفاده میکنند؛ موضوعی که نشاندهنده شکاف دسترسی در نظام خدمات عمومی است.
این آمارها نشان میدهد چتباتها نهبهعنوان ابزار سرگرمی، بلکه بهعنوان جایگزین خدمات رسمی روانشناسی وارد زندگی نوجوانان شدهاند؛ زیرا این ابزارها برخلاف مراکز درمانی، ۲۴ ساعته و بدون صف انتظار پاسخگو هستند.
چرا هوش مصنوعی برای نوجوانان جذاب است؟
تحلیلهای پژوهش نشان میدهد سه عامل اصلی نوجوانان را به سمت استفاده از چتباتها سوق میدهد:
-
دسترسپذیری دائمی و پاسخ فوری
نوجوانان میگویند وقتی برای دریافت وقت مشاوره باید یک تا دو سال منتظر بمانند، داشتن یک پاسخ فوری حتی اگر کامل نباشد، برایشان ارزشمند است. -
احساس امنیت و قضاوتنشدن
بسیاری معتقدند چتباتها کمتر از مشاوران یا والدین قضاوت میکنند و احتمال انتقال حرفهایشان به دیگران کمتر است. -
حفظ حریم خصوصی
بهویژه برای نوجوانانی که تجربه خشونت، مشکلات خانواده یا درگیریهای اجتماعی دارند، چتباتها «گفتوگوی بدون پیامد» فراهم میکنند.
نگرانی بزرگ: فناوریای که برای درمان طراحی نشده
کارشناسان حوزه سلامت روان هشدار میدهند این روند گرچه قابلدرک است، اما چتباتها ابزار درمانی تخصصی نیستند و گاهی میتوانند توصیههای اشتباه یا خطرناک ارائه دهند.
«جان ییتس»، مدیرعامل صندوق توانمندسازی جوانان، با اشاره به این ضعف ساختاری میگوید: «کودکانِ در معرض خطر به یک انسان نیاز دارند، نه یک ربات.»
بهگفته محققان، نبود نظارت مشخص بر چتباتها و نبود چارچوبهای قانونی برای محتوای توصیهشده، یکی از مهمترین تهدیدها در تعامل طولانی نوجوانان با این سامانههاست.
فشار بر سازندگان چتباتها
همزمان با افزایش استفاده نوجوانان، شرکتهایی مانند OpenAI زیر ذرهبین قرار گرفتهاند. این شرکت اعلام کرده: توانایی ChatGPT برای تشخیص نشانههای بحران روانی را بهبود داده، قابلیت هدایت کاربران به خدمات واقعی را افزوده، و در مواردی که کاربر بهصورت جدی درباره خودکشی صحبت کند، ممکن است موضوع را به مقام مسئول اطلاع دهد.
اما کارشناسان میگویند راهحل اصلی، تقویت خدمات انسانی است نه اتکا به هوش مصنوعی.
پژوهش جدید نشان میدهد بحران سلامت روان نوجوانان در کشورهای پیشرفته به نقطهای رسیده که فناوری حتی با وجود محدودیتها و خطراتش جایگزین مشاوران انسانی شده است. برای بسیاری از نوجوانان، چتبات یک «دوست همیشهدردسترس» است؛ اما برای متخصصان اجتماعی، این روند یک زنگ خطر جدی است که نشان میدهد سیستمهای رسمی مشاوره دیگر پاسخگوی نیازهای نسل جدید نیستند.
نظر شما