به گزارش خبرگزاری ایمنا، خودروهای تکسرنشین با مصرف سوخت بالاتر، تولید آلودگی هوا و افزایش فشار بر معابر، نمادی از تصمیمات فردی در برابر مسئولیتهای جمعی شهری هستند و بررسی این پدیده نشان میدهد که راهکارهای مدیریت ترافیک و حملونقل هوشمند بدون توجه به سهم خودروهای تکسرنشین در ترافیک و آلودگی، ناقص خواهد بود.
خودروهای تکسرنشین، بهظاهر راحتی و استقلال فردی را برای راننده به ارمغان میآورند، اما در مقیاس کلان، این راحتی فردی به باری سنگین برای همه شهروندان تبدیل میشود و هر خودرو که تنها یک نفر را جابهجا میکند، همان میزان فضا و منابع را مصرف میکند که اگر چند نفر با هم سفر میکردند.
نتیجه، ترافیک طولانی، کاهش سرعت حرکت و افزایش زمان سفر است و مطالعات شهری نشان میدهد بیش از ۶۰ درصد خودروهای موجود در برخی کلانشهرها در ساعات اوج ترافیک، تکسرنشین هستند؛ آماری که فشار واقعی بر خیابانها و زیرساختها را به تصویر میکشد.
استفاده گسترده از خودروهای تکسرنشین نهتنها موجب افزایش تراکم خیابانها میشود، بلکه آلودگی هوا، سر و صدا و مصرف سوخت را نیز افزایش میدهد و در شرایطی که شهرها با بحرانهای محیطزیستی روبهرو هستند، تداوم این روند میتواند کیفیت زندگی شهروندان را کاهش دهد و سلامت عمومی را به خطر انداز که به همین دلیل، شهرداریها و نهادهای شهری در سراسر جهان به دنبال سیاستها و راهکارهای محدودکننده یا تشویقکننده برای کاهش خودروهای تکسرنشین هستند.
راهکارهای موفق برای کاهش خودروهای تکسرنشین، ترکیبی از سیاستهای انگیزشی و محدودکننده است و ایجاد خطوط ویژه حملونقل عمومی، سامانههای کارپول، مشوقهای مالی برای استفاده از حملونقل پاک و افزایش هزینه پارکینگ در مناطق پرترافیک، از جمله اقدامات مؤثر محسوب میشوند.
در بسیاری از کلانشهرها، استفاده از خودروهای تکسرنشین در ساعات اوج ترافیک محدود شده است و شهروندان تشویق میشوند تا به استفاده از وسایل نقلیه عمومی، دوچرخه و یا خودروهای اشتراکی روی بیاورند.
یکی از نکات کلیدی در این مسیر، فرهنگسازی و آگاهیبخشی است. هرچند تکنولوژی و سیاستهای محدودکننده اهمیت دارند، اما تغییر رفتار شهروندان در تصمیمگیری برای جابهجایی روزانه نقش محوری دارد و آموزش شهروندان درباره هزینههای اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی خودروهای تکسرنشین، میتواند گامی مؤثر در کاهش سهم این خودروها در تراکم خیابانها باشد.
خودروهای تکسرنشین نه فقط معضل فنی و ترافیکی، بلکه موضوعی اجتماعی نیز هستند و افزایش ترافیک موجب کاهش زمان خانوادهها، خستگی روانی و کاهش بهرهوری اقتصادی میشود، همچنین افزایش مصرف سوخت، انتشار گازهای گلخانهای و آلودگی هوا، تهدیدی مستقیم برای سلامت شهروندان و محیطزیست است که کاهش خودروهای تکسرنشین، علاوه بر روانسازی ترافیک موجب کاهش مصرف سوخت، انتشار آلایندهها و بهبود کیفیت زندگی شهری میشود.
مدیریت پدیده خودروهای تکسرنشین نیازمند رویکردی جامع و هوشمند است؛ رویکردی که از ترکیب سیاستهای شهری، فناوریهای حملونقل نوین و فرهنگسازی اجتماعی بهره میگیرد و شهرهای موفق، آنهایی هستند که راحتی فردی و منافع جمعی را متوازن میکنند و برای کاهش خودروهای تکسرنشین، راهکارهایی پایدار، ملموس و پذیرفتنی ارائه میدهند.
تکسرنشینی فقط با توسعه مترو و حملونقل پاک کاهش پیدا میکند
ابوالفضل قربانی، رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حملونقل شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه مجموعهای از عوامل فرهنگی، اقتصادی و قانونی در افزایش استفاده از خودروهای تکسرنشین نقش دارد، به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: شهروندان گاهی برای سادهترین نیاز، با خودروهای شخصی مسافتهای طولانی را طی میکنند، در حالی که هزینه واقعی این الگوی سفر بسیار سنگینتر از تصور عمومی است.
وی با اشاره به اینکه در بسیاری از موارد شهروندان هزینه فایده استفاده از خودرو را بهدرستی محاسبه نمیکنند، ادامه میدهد: هزینههای بیمه، استهلاک، سوخت و مشکلات سفر با خودرو شخصی گاهی به اندازهای است که برای هر کیلومتر معادل چندین دلار برآورد میشود و این موضوع ضرورت تغییر نگاه فرهنگی را دوچندان میکند.
رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حملونقل شورای اسلامی شهر اصفهان با تأکید بر اینکه حملونقل عمومی باید به سطحی از کیفیت برسد که شهروندان آن را گزینهای مناسب بدانند، تاکید میکند: توسعه حملونقل پاک بهویژه مترو میتواند نقش جدی در کاهش وابستگی به خودروهای تکسرنشین داشته باشد و شهرداری نیز این مسیر را با جدیت دنبال میکند.
قربانی با اشاره به اهمیت سیاستهای بازدارنده و نقش قوانین در مدیریت سفرهای شهری میگوید: برای کاهش تکسرنشینی باید مقرراتی وضع شود که استفاده از خودرو شخصی در سفرهای کمسرنشین صرفه اقتصادی نداشته باشد و شهروندان به استفاده مشترک از خودرو یا بهرهگیری از حملونقل عمومی ترغیب شوند.
وی با اشاره به لزوم بازنگری در شیوه قیمتگذاری تردد خودروها اضافه میکند: در صورت ابلاغ طرحهای قانونی میتوان عوارضی تعیین کرد که برای خودرو تکسرنشین مبلغ بیشتری و برای خودروهای دو یا سهسرنشین هزینه کمتری در نظر گرفته شود و حتی تردد خودروهای با سه سرنشین رایگان باشد.
رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حملونقل شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به نقش اصلاحات اقتصادی خاطرنشان میکند: واقعیسازی قیمت سوخت که در سطح ملی مطرح است، میتواند تأثیر جدی بر کاهش سفرهای شخصی داشته باشد؛ البته اجرای آن باید همراه با ملاحظات اجتماعی و تدابیر حمایتی باشد.
هنوز درباره پیامدهای تکسرنشینی «به اندازه کافی» با مردم گفتوگو نکردهایم
قربانی با تاکید بر ضرورت اقدامات فرهنگی همزمان با سیاستهای بازدارنده میگوید: در حوزه فرهنگسازی باید گفتوگو با مردم را افزایش دهیم و شهروندان را نسبت به پیامدهای تکسرنشینی و مزایای حملونقل عمومی آگاه کنیم، زیرا تاکنون در این زمینه گفتوگوی کافی با جامعه نداشتهایم.
وی با اشاره به اهمیت فراهم کردن گزینههای مناسب برای سفرهای شهری ادامه میدهد: باید امکان استفاده از وسایل مناسب همچون دوچرخه، اسکوتر، مسیرهای ایمن و زیرساختهای جدید برای سفرهای کوتاه فراهم شود و این گزینهها در کنار اصلاح ساختار حملونقل بتواند شهروندان را به الگوهای کمهزینهتر هدایت کند.
رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حملونقل شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه برخی موقعیتها نیازمند ابزارهای جایگزین است، تاکید میکند: در شرایط خاص همچون یخبندان یا سفرهای خانوادگی، نمیتوان مردم را مجبور به استفاده از دوچرخه کرد؛ بنابراین وجود خودروهای کوچک تکسرنشین برقی یا هیبریدی میتواند بخشی از مشکلات فعلی را برطرف کند.
قربانی با اشاره به ضرورت تغییر تدریجی الگوی مالکیت خودرو میگوید: خودروهای کوچک، کممصرف و برقی که فضای کمی اشغال میکنند و مشکلات پارکینگ ندارند، در بسیاری از کشورها رواج یافته و نمونههای آن در اصفهان نیز در حال مشاهده است.
وی با اشاره به اهمیت دورنمای پنجساله حملونقل شهر اصفهان اضافه میکند: برای کاهش وابستگی به خودروهای شخصی باید حملونقل عمومی محور اصلی برنامهریزی باشد و توسعه آن همراه با سیاستهای تشویقی، شهروندان را به استفاده از این سیستم ترغیب میکند.
رئیس کمیسیون هوشمندسازی و حملونقل شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به ضرورت ارائه امتیازات ویژه برای کاربران حملونقل عمومی خاطرنشان میکند: اگر فردی همه سفرهای روزانه خود را با حملونقل عمومی انجام دهد، باید از تخفیفها و تسهیلات ویژه برخوردار شود تا این رفتار به تدریج در جامعه نهادینه شود.
قربانی با اشاره به اینکه آینده حملونقل شهری به سمت کاهش استفاده از خودروهای شخصی پیش میرود، میگوید: توسعه مترو، بهبود کیفیت اتوبوسها، ایجاد مسیرهای ایمن، ارتقای زیرساختهای حملونقل پاک و اصلاح سیاستهای سوخت و عوارض، مجموعه اقداماتی است که میتواند در ۵ سال آینده الگوی سفر شهروندان اصفهانی را تغییر دهد.
کاهش تکسرنشینی نیازمند ترکیب سیاستهای محدودکننده و تشویقی است
سعید ساکت، معاون حملونقل و ترافیک شهردار اصفهان با بیان اینکه سهم خودروهای تکسرنشین در ترافیک شهری اصفهان بالا است، به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: از نگاه مدیریت شهری، این مسئله حاصل ترکیبی از الگوی فرهنگی، سبک زندگی شهروندان و ناکارآمدی و کمجاذبه بودن سیستم حملونقل عمومی است؛ اما در شرایط فعلی نقش عوامل اقتصادی پررنگتر است و مقایسه هزینه سفرهای عمومی با خودروی شخصی نشان میدهد استفاده از خودرو برای بسیاری از افراد مقرونبهصرفهتر است، مگر در شرایطی که فرد با محدودیت جدی پارکینگ در مقصد روبهرو شود.
وی با اشاره به اینکه فرهنگ مصرف خودروی شخصی بخشی از سبک زندگی شهری است، ادامه میدهد: سیاستگذاری مؤثر برای کاهش تکسرنشینی باید بر اصلاح ساختارهای اقتصادی و افزایش جذابیت، دسترسی و تنوع مدهای حملونقل عمومی متمرکز شود تا شهروندان بتوانند انتخابی کمهزینهتر، سریعتر و کارآمدتر از خودروی شخصی داشته باشند و انگیزه تغییر الگوی سفر در آنها ایجاد شود.
معاون حملونقل و ترافیک شهردار اصفهان با بیان اینکه مقایسه ساده میان استفاده از خودروی شخصی و سایر مدهای حملونقل نشان میدهد هیچ وسیلهای از نظر راحتی، آسایش و دسترسپذیری با خودروی شخصی قابل رقابت نیست، تأکید میکند: وقتی فرد میتواند از منزل مستقیم سوار خودرو شود و بدون معطلی به مقصد برسد، طبیعی است که سایر مدها برای او جذابیت کمتری داشته باشند و این موضوع ضرورت بازتعریف جذابیت حملونقل عمومی را دوچندان میکند.
ساکت با اشاره به اینکه مهمترین سیاستهای بازدارنده در کاهش تکسرنشینی شامل محدودیتهای فیزیکی است، میگوید: نبود جای پارک در مقصد شهروند را ناگزیر به انتخاب وسیلهای دیگر میکند و عامل مهم دیگر، هزینههای سفر است؛ زیرا در صورت تغییر منطقی نرخ سوخت یا افزایش بهای پارکینگ، افراد نسبت به هزینه واقعی استفاده از خودروی شخصی بازنگری میکنند.
وی با بیان اینکه در کنار سیاستهای بازدارنده، وجود مشوقهای توسعهای ضروری است، اضافه میکند: ارتقای کیفیت ناوگان حملونقل عمومی، افزایش دسترسی به ایستگاهها، توسعه مسیرهای دوچرخه، تنوعبخشی به مدهای حملونقل و تقویت سامانههای حملونقل ترکیبی از جمله اقداماتی است که میتواند نقش مهمی در کاهش تمایل شهروندان به تکسرنشینی ایفا کند.
معاون حملونقل و ترافیک شهردار اصفهان با تأکید بر اینکه سیاستهای تشویقی بهتنهایی کافی نیست، خاطرنشان میکند: تجربه جهانی در مدیریت سفر ثابت کرده است که اجرای همزمان سیاستهای بازدارنده همچون محدودیت پارکینگ و قیمتگذاری سوخت در کنار تقویت خدمات حملونقل عمومی نتایج سریعتر و مؤثرتری در کاهش سفرهای تکسرنشین دارد و این ترکیب سیاستی اثربخشترین الگوی تجربهشده در شهرهای بزرگ جهان است.
ساکت با اشاره به اینکه شهروند هنگام استفاده از خودروی شخصی، موتورسیکلت یا دوچرخه تقریباً مطمئن است که در مدتزمان معین به مقصد میرسد، میگوید: درباره حملونقل عمومی، این قطعیت وجود ندارد و ابهام در زمان رسیدن وسیله نقلیه، تعویض خط یا احتمال تأخیر در سرویس، یکی از دلایل اصلی بیاعتمادی و عدم تمایل برخی از مردم به استفاده از سیستم حملونقل عمومی است.
وی با بیان اینکه گاهی تصور میشود تنها افزایش تعداد اتوبوسها یا واگنهای مترو موجب کاهش استفاده از خودروهای شخصی میشود، ادامه میدهد: تجربه جهانی ثابت کرده توسعه ناوگان شرط لازم است اما کافی نیست و تا زمانی که سیاستهای تکمیلی در حوزه فرهنگ، آموزش، اقتصاد و مدیریت تقاضا اجرا نشود، نمیتوان انتظار تغییر محسوس در الگوی سفر شهروندان داشت.
معاون حملونقل و ترافیک شهردار اصفهان با تأکید بر اینکه افزایش ظرفیت ناوگان باید همراه با مجموعهای از سیاستهای فرهنگی، آموزشی، فنی و اقتصادی باشد، میگوید: هماهنگی بین دستگاهها و نهادهای مرتبط با حوزه حملونقل از ضروریترین شرایط موفقیت این سیاستها است و بدون هماهنگی نهادی، هیچیک از طرحها به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.
ساکت با اشاره به اینکه هدف مدیریت شهری کاهش مالکیت خودرو نیست، میگوید: رویکرد اصلی شهرداری تمرکز بر کاهش میزان استفاده از خودروهای شخصی بهویژه در ساعات اوج ترافیک است، زیرا مدیریت تقاضا نقش کلیدی در روانسازی ترافیک و کاهش آلودگی هوا دارد و محدودکردن استفاده غیرضروری از خودرو به معنای بهبود کیفیت زندگی شهروندان است.
هدف ما کاهش مالکیت خودرو نیست؛ کاهش استفاده غیرضروری از آن است
وی با بیان اینکه اختصاص خطوط ویژه به ناوگان حملونقل انبوهبر همچون بیآرتی از نظر برخی افراد ممکن است محدودکننده بهنظر برسد، اضافه میکند: در واقع این اقدام موجب افزایش بهرهوری شبکه، کاهش تأخیر در سفرهای جمعی و امکان جابهجایی تعداد بسیار بیشتری از شهروندان در همان سطح زیرساخت موجود میشود و یکی از مؤثرترین شیوهها برای افزایش ظرفیت عملی شبکه حملونقل شهری بهشمار میآید.
معاون حملونقل و ترافیک شهردار اصفهان با اشاره به اینکه بسیاری از کلانشهرهای جهان از ابزارهای ترکیبی شامل محدودیت، تشویق و افزایش کیفیت خدمات استفاده میکنند، خاطرنشان میکند: دستیابی به کاهش سفرهای تکسرنشین نیازمند مجموعهای از سیاستهای مکمل است که باید در کنار هم اجرا شوند و وابستگی به یک سیاست واحد نمیتواند تغییری پایدار در الگوی سفر ایجاد کند.
ساکت با بیان اینکه اجرای سیاستهای مدیریت تقاضای سفر نیازمند اقناع عمومی است، میگوید: شفافسازی درباره هزینههای واقعی استفاده از خودروی شخصی و مزایای حملونقل عمومی میتواند نقش مهمی در پذیرش اجتماعی این سیاستها داشته باشد و شهروندان زمانی رفتار سفر خود را تغییر میدهند که مزایای تغییر الگو را بهطور مستقیم و ملموس در زندگی روزمره خود تجربه کنند.
وی با اشاره به اینکه ایجاد تعادل بین حملونقل فردی و همگانی یکی از اهداف اصلی مدیریت شهری است، اضافه میکند: دستیابی به این هدف نیازمند توسعه زیرساختها، افزایش اعتماد عمومی به سیستم حملونقل عمومی و تعریف سیاستهای بازدارنده و تشویقی متناسب با شرایط اقتصادی و اجتماعی شهر است تا سیستم حملونقل شهری به سمت پایداری و کارآمدی بیشتر حرکت کند.
معاون حملونقل و ترافیک شهردار اصفهان با بیان اینکه کاهش تکسرنشینی یکی از الزامات مدیریت هوشمند ترافیک محسوب میشود، خاطرنشان میکند: شهرداری اصفهان با اجرای ترکیبی از طرحها، از جمله ارتقای ناوگان، توسعه خطوط ویژه، مدیریت پارکینگ و فرهنگسازی عمومی، تلاش میکند الگوی سفر در شهر را به سمت استفاده کمتر از خودروهای شخصی و بهرهگیری بیشتر از حملونقل عمومی هدایت کند.
به گزارش ایمنا، خودروهای تکسرنشین، آینهای از رفتارهای فردی در مقابل مسئولیتهای جمعی شهری هستند و هر تصمیم رانندهای که تنها در مسیر خود حرکت میکند، تأثیری مستقیم بر زندگی هزاران نفر دیگر دارد و کاهش سهم این خودروها در ترافیک، نیازمند همکاری شهروندان، برنامهریزی هوشمند و زیرساختهای مناسب است.
تنها در چنین شرایطی میتوان شهری با ترافیک روانتر، هوای پاکتر و زندگی شهری بهتر ساخت؛ شهری که فردیت در آن با مسئولیت جمعی همسو باشد و هر نفس، هم برای فرد و هم برای جمع ارزشمند باشد.
نظر شما