به گزارش خبرگزاری ایمنا، همواره تربیت دانشآموز بسیجی به عنوان یکی از مهمترین اولویتهای راهبردی نظام آموزشی مطرح است و این رویکرد نه تنها هویت دینی و ملی نوجوانان را تقویت میکند، بلکه آنان را به شهروندانی مسئول، فعال و تأثیرگذار در جامعه آینده تبدیل میسازد. با توجه به نگاه راهبردی رهبر معظم انقلاب در گام دوم انقلاب، تربیت دانشآموز بسیجی مبتنی بر مجموعهای از مؤلفههای کلیدی است که نقش محوری در شکلدهی شخصیت، توانمندی و انگیزههای نوجوانان دارد.
یکی از اصلیترین مؤلفهها هویت دینی و انقلابی مستحکم است که این عنصر به نوجوان کمک میکند تا در مواجهه با چالشهای اجتماعی و فرهنگی، پایبندی خود را به ارزشها و آرمانهای انقلاب حفظ کند. هویت دینی، شعور اخلاقی و التزام به باورهای اعتقادی را تقویت میکند و هویت انقلابی، نگاه آیندهساز و مسئولیتپذیری اجتماعی را در نوجوانان نهادینه میسازد و افزون بر این، بصیرت و سواد رسانهای به دانشآموز قدرت تحلیل و شناخت درست از جریانهای رسانهای و اطلاعاتی میدهد و در دنیای امروز که نوجوانان با حجم بالایی از اطلاعات و روایتهای مختلف مواجه هستند، این مهارت آنان را در برابر جنگ شناختی مقاوم و آگاه میسازد.
مؤلفه سوم، روحیه جهادی و مسئولیتپذیری است؛ یک دانشآموز بسیجی باید توانایی فعالیت در میدانهای اجتماعی، فرهنگی و علمی را داشته باشد و با ابتکار عمل، نقشآفرینی واقعی در حل مشکلات جامعه را تجربه کند. این ویژگی، نوجوانان را از حالت انفعال خارج و آنان را به کنشگران فعال در محیطهای مدرسه و جامعه تبدیل میکند، همچنین رشد علمی و مهارتی نیز از ارکان جداییناپذیر تربیت دانشآموز بسیجی است، زیرا تنها با توانمندی علمی و مهارتی، نوجوان میتواند در فعالیتهای جهادی و اجتماعی اثرگذار باشد و به صورت عملی توانمندیهای خود را به کار گیرد.
برای عملیاتیسازی این مؤلفهها، نظام آموزشی باید مدرسه را به میدان تجربه تربیتی تبدیل کند، نه تنها مکانی برای تدریس محتوای درسی و ایجاد پیوند میان مدرسه، مسجد و خانواده، استفاده از معلمان مؤمن و الگو، توسعه فعالیتهای گروهی، پروژههای علمی و جهادی و فراهم کردن فضای هویتساز، از جمله راهکارهای عملی هستند که میتوانند مؤلفههای تربیت بسیجی را در سطح مدرسه جاری و ماندگار سازند. در این مدل، دانشآموز نه تنها مطالب را میآموزد، بلکه آنها را در عمل تجربه میکند و این تجربه موجب تثبیت هویت، تقویت مسئولیتپذیری و ایجاد انگیزه برای خدمت به جامعه میشود.
اهمیت تربیت دانشآموز بسیجی در میدان، در توانمندسازی نسل آینده برای ایفای نقش مؤثر در جامعه تجلی مییابد و هنگامی که دانشآموزان در فعالیتهای جهادی، علمی و فرهنگی مشارکت میکنند، تجربه عملی تصمیمگیری، حل مسئله و مدیریت مسئولیت را کسب میکنند. این تجربه، اعتماد به نفس، امید و انگیزه آنان را برای فعالیت در عرصههای بزرگتر اجتماعی و ملی افزایش میدهد و آنان را برای مواجهه با چالشهای واقعی زندگی آماده میکند.
به طور کلی، تربیت دانشآموز بسیجی با محوریت هویت دینی و انقلابی، بصیرت و سواد رسانهای، روحیه جهادی و مسئولیتپذیری و رشد علمی و مهارتی، فرصتی بینظیر برای پرورش نسلی مسئول، کارآمد و امیدآفرین فراهم میآورد و نظام آموزشی با اجرای برنامههای تجربهمحور و فعالیتهای عملیاتی در مدرسه، میتواند این مؤلفهها را به صورت پایدار نهادینه و دانشآموز را به عنصری مؤثر در میدان زندگی، اجتماع و کشور تبدیل کند و این نگاه مثبت و مؤثر، نه تنها آموزش را معنا میبخشد، بلکه نقش تربیتی مدارس را در پرورش نسل آینده ارتقا میدهد و آیندهای روشن و پویا برای کشور رقم میزند.
در راستای مهمترین مؤلفههای تربیت دانشآموز بسیجی، چگونگی هماهنگی بسیج دانشآموزی با تغییرات نسل جدید، ضرورت تبیین صحیح مفهوم تفکر بسیجی برای نسل نوجوان، ویژگیهای هویتی، اخلاقی و مهارتی بسیجی جهادگر، سازوکارهایی برای تمرین مسئولیتپذیری اجتماعی، مشارکت داوطلبانه و روحیه حل مسئله در دانشآموزان، چگونگی آشنایی دانشآموزان با مفهوم جهاد نرم و سوق دادن آنها به سمت کنشگری آگاهانه در فضای رسانهای و اجتماعی، با سردار سیاوش مسلمی، رئیس سازمان بسیج دانشآموزی کشور گفتوگویی داشتیم که شرح آن را در ادامه میخوانید.
ایمنا: مهمترین مؤلفههای تربیت دانشآموز بسیجی چیست و نظام آموزشی چگونه میتواند این مؤلفهها را به صورت عملیاتی در مدارس جاری کند؟
مسلمی: در شرایط امروز و بر اساس نگاه راهبردی رهبر معظم انقلاب، مهمترین مؤلفههای تربیت دانشآموز بسیجی شامل هویت دینی و انقلابی استوار، بصیرت و سواد رسانهای، روحیه جهادی و مسئولیتپذیری و رشد علمی و مهارتی است که این مؤلفهها نوجوان را در برابر جنگ شناختی مقاوم میکند و او را به عنصر فعال و امیدآفرین گام دوم تبدیل میسازد.
برای عملیاتیسازی این شاخصها، نظام آموزشی باید مدرسه را از یک محل آموزش صرف به میدان تجربه تربیت تبدیل کند و پیوند مدرسه با مسجد و خانواده، استفاده از معلمان مؤمن و نقشآفرین، توسعه فعالیتهای گروهی و جهادی، و ایجاد فضای هویتساز در مدرسه، مهمترین راهکارهایی است که میتواند این مؤلفهها را جاری و ماندگار کند.
ایمنا: با توجه به تفاوت نسل امروز با نسل دهههای گذشته در شیوه ارتباطگیری، انگیزش و درک مسائل، بسیج دانشآموزی چگونه باید خود را با این تغییرات هماهنگ کند تا برای دانشآموزان معنادار و جذاب باشد؟
مسلمی: نسل امروز در مدل ارتباطی، با نسلهای قبل تفاوت بنیادین دارد و این حقیقتی است که رهبر معظم انقلاب نیز بارها بر آن تأکید کرده و فرمودهاند که نسل امروز، نسلی تواناتر، پرسشگرتر و آمادهتر برای نقشآفرینی است، بنابراین بسیج دانشآموزی باید روش خود را متحول و زبان و جاذبهها را بازآفرینی کند تا برای نوجوان امروز معنادار، قابل فهم و جذاب باشد.
بسیج دانشآموزی برای هماهنگ شدن با تغییرات نسلی، باید از یک الگوی سنتی به یک مدل تعاملی، تجربهمحور و هویتساز حرکت کند، نوجوان امروز با روایت، تصویر، تجربه و مشارکت ارتباط بیشتری دارد، بنابراین فعالیتهایی مانند برنامههای علمی و مهارتی، کارهای جهادی و فعالیتهای خلاقانه هنری و ورزشی، میتواند جذابیت و معناداری بسیج را در نگاه دانشآموز افزایش دهد.
از سوی دیگر، بسیج دانشآموزی باید در فضای مجازی نیز حضور مؤثر داشته باشد، البته نه به عنوان مصرفکننده، بلکه به عنوان جریان تولید معنا و روایت و آموزش سواد رسانهای، استفاده از زبان نسل امروز، مسئولیتسپاری واقعی و مشارکت دادن دانشآموزان در مدیریت برنامهها، باعث میشود آنان بسیج را خانه دوم و فضای رشد طبیعی خود تلقی کنند و نتیجه این تحول، پیوند عمیقتر نوجوان با هویت دینی-ملی و مشارکت فعال او در مسیر پیشرفت کشور خواهد بود.
ایمنا: با توجه به ضرورت تبیین صحیح مفهوم تفکر بسیجی برای نسل نوجوان، چه راهکارهای صحیحی برای این امر پیشنهاد میشود؟
مسلمی: تفکر بسیجی در نگاه رهبر معظم انقلاب، یک مدل از انسانسازی است که بر سه پایه ایمان و هویت مستحکم، مسئولیتپذیری اجتماعی و روحیه جهادی، امید فعال، ابتکار و آمادگی برای حل مسائل کشور، تعریف میشود.
به بیان ساده، تفکر بسیجی یعنی نوجوان بداند که در برابر مشکلات کشور بیتفاوت نیست، توان تغییر دارد و میتواند در مسیر پیشرفت کشور نقشآفرین باشد و برای انتقال درست این تفکر در مدرسه، باید از روشهای غیرمستقیم و تجربهمحور استفاده کرد و این همان روشی است که رهبر معظم انقلاب از آن به عنوانی تربیت در میدان عمل یاد میکنند.
فعالیتهایی مانند گروههای جهادی مدرسهای، پروژههای علمی و مهارتی، اردوهای فرهنگی مانند راهیان نور و راهیان پیشرفت و مسئولیت دادن واقعی به دانشآموزان، بهترین ابزار انتقال این تفکر هستند و نوجوان زمانی تفکر بسیجی را میفهمد که آن را زندگی کند، نه اینکه فقط درباره آن بشنود.
ایمنا: در میدان عمل، بسیجی جهادگر چه ویژگیهای هویتی، اخلاقی و مهارتی را باید دارا باشد تا بتواند نقشآفرینی مؤثر و مسئولانهای در جامعه داشته باشد؟
مسلمی: بسیجی جهادگر در میدان عمل، سه دسته ویژگی مکمل دارد که او را به نیروی مؤثر، مورد اعتماد و آیندهساز کشور تبدیل میکند؛ ویژگیهای هویتی بسیجی جهادگر باید هویت روشن دینی، انقلابی و ملی داشته باشد، یعنی او باید بداند از کجا آمده است، در چه مسیری حرکت میکند و نسبت به آینده کشور چه مسئولیتی دارد و طبق تأکید رهبر معظم انقلاب، امید، خودباوری، غیرت دینی و روحیه مقاومت، ستونهای این هویت است.
در بخش دوم ویژگیها باید توجه داشت که اخلاقمداری جوهره جهادگری است و بسیجی مؤثر کسی است که اخلاص، تواضع، نظم، صداقت، برادری و خدمت بیمنت را در رفتار خود نشان میدهد، رهبر معظم انقلاب بارها فرمودهاند که جهاد بدون اخلاق، جهاد نیست، بنابراین اخلاق عملی، معیار اصلی تشخیص جهادگر واقعی است.
ویژگیهای مهارتی، سومین ویژگی به شمار میرود، چراکه در میدانهای امروز، جهاد تنها به معنای فعالیت میدانی نیست و به مهارت نیاز دارد. یک بسیجی جهادگر باید در حوزههایی مانند سواد رسانهای، کار گروهی، حل مسئله، مسئولیتپذیری، مهارتهای ارتباطی و آشنایی با فناوریهای نو توانمند باشد، این مهارتها او را از فردی علاقهمند به فردی کارآمد و اثرگذار تبدیل میکند و این همان الگوی مورد انتظار رهبر معظم انقلاب است که میتواند موتور محرک پیشرفت کشور در گام دوم انقلاب باشد.
ایمنا: چه سازوکارهایی باید در مدارس فعال شود تا دانشآموزان، تمرین مسئولیتپذیری اجتماعی، مشارکت داوطلبانه و روحیه حل مسئله را به صورت واقعی تجربه کنند؟
مسلمی: برای تمرین واقعی مسئولیتپذیری، مدرسه باید به جای اینکه فقط محل آموزش باشد، به کارگاه تجربههای اجتماعی تبدیل شود و در واقع دانشآموز باید در اداره امور مدرسه نقش داشته باشد.
نقش در بسیج دانش آموزی مدرسه، سپردن مدیریت برنامههای فرهنگی و ورزشی، اداره شوراها و هیئتهای نوجوانمحور و اجرای پویشهای مدرسهای توسط خود دانشآموزان، مهمترین سازوکارهایی است که مشارکت واقعی را شکل میدهد.
در کنار این موارد، ایجاد گروههای حل مسئله برای موضوعات واقعی مدرسه باعث میشود نوجوان با یک مسئله روبهرو شود، راهحل طراحی کند و نتیجه کارش را ببیند و وقتی مدرسه به مسجد، خانواده و پایگاه بسیج متصل شود، فعالیتهای جهادی، خدمت اجتماعی، کمک تحصیلی و کارهای خیرخواهانه نیز معنا پیدا میکند.
این مدل باعث میشود دانشآموز مسئولیتپذیری را در میدان عمل یاد بگیرد و این همان مدلی است که رهبر معظم انقلاب از آن به عنوان مسیر واقعی تربیت یاد میکنند.
ایمنا: فعالیتهای بسیج دانشآموزی در چه حوزههایی نیازمند بازطراحی است تا بتواند پاسخگوی نیازها، دغدغهها و ظرفیتهای نسل امروز باشد؟
مسلمی: فرزندان این نسل با واقعیتهای جدیدی روبهرو است که از فضای مجازی و جنگ روایتها تا نیازهای هویتی، مهارتی و علمی پیچیدهتر را فرا میگیرد، بنابراین بعضی حوزههای بسیج دانشآموزی نیازمند بازطراحی است.
نخستین حوزه مورد توجه، فضای مجازی و سواد رسانهای است که در این فضا باید از تولیدات سنتی عبور کرد و گروههای محتوایی نوجوانمحور، روایتگری حرفهای، پویشهای مدرسهای و آموزش تحلیل رسانه را فعال کرد، نوجوان امروز به راحتی قانع نمیشود و او به مشارکت و خلق محتوا نیاز دارد تا بهتر درک کند.
حوزه دوم، مدلهای فعالیت تربیتی است و برنامههای مناسبتی، اگرچه ضروری است، اما کفایت نمیکنند و باید فعالیتها به سمت تجربههای عمیق، داوطلبانه و مشارکتی برود که شامل فعالیتهای جهادی کوچک، اما مستمر، پروژههای علمی و مسئلهمحور، گروههای خلاقیت و کارآفرینی، فعالیتهای ورزشی و هنری جذاب و کارهای اجتماعی مدرسهمحور میشود.
حوزه سوم سازوکار تشکیلاتی است و نوجوان باید نقش واقعی بگیرد، تصمیم بسازد و نتیجه تصمیم خود را ببیند و هرجا دانشآموز به عنصر اصلی تبدیل شود، فعالیتها برای نسل امروز جذاب و معنادار خواهد شد.
ایمنا: کدام برنامهها میتواند مفهوم جهاد نرم را برای دانشآموزان قابل لمس کند و آنان را به کنشگری آگاهانه در فضای رسانهای و اجتماعی سوق دهد؟
مسلمی: برای نسل امروز، مفهوم جهاد نرم زمانی قابل فهم میشود که نوجوان احساس کند در برابر جریان تحریف و عملیات روانی، نقشی واقعی و اثرگذار دارد و بر اساس تأکیدات رهبر معظم انقلاب، مدرسه باید میدان روایتسازی باشد که دانشآموز، خود راوی موفقیتها، امیدها و واقعیتهای جامعه باشد.
وقتی نوجوان تولید محتوا میکند، روایت درست میسازد، شایعه را تحلیل میکند و در برابر روایت غلط موضع میگیرد، جهاد نرم را در قالب کنش رسانهای مسئولانه تجربه میکند که این تجربه با فعالیتهای ساده، اما معناداری مانند ساخت و انتشار یک گزارش کوتاه مدرسهای، تولید یک محتوای امیدآفرین یا پوشش فعالیتهای فرهنگی و علمی آغاز میشود و به تدریج او را به عنصر مؤثر در نبرد روایتها تبدیل میکند.
بُعد دوم جهاد نرم که رهبر معظم انقلاب بر آن تأکید دارند، پیوند کنش رسانهای با خدمت اجتماعی است، دانشآموز وقتی در یک اقدام خیرخواهانه، برنامه جهادی کوچک، فعالیت محیطزیستی یا کمک تحصیلی مشارکت میکند و سپس روایت این کار را خود منتشر میسازد، جهاد نرم را در میدان واقعی زندگی لمس میکند و این مدل، ترکیب اقدام عینی با روایت صادقانه است که نوجوان را از مصرفکننده منفعل به کنشگر امیدآفرین تبدیل میکند و او را برای نقشآفرینی مؤثر در پیشبرد اهداف گام دوم انقلاب آماده میسازد.
نظر شما