به گزارش خبرگزاری ایمنا، آب همیشه اساس تمدنها بوده است و از بینالنهرین تا مصر باستان، رودخانهها و بارشها امکان کشاورزی و شکلگیری جوامع انسانی را فراهم کردند، اما امروز، چرخه آب زمین با تهدیدی جدی به نام تغییرات اقلیمی روبهرو است و افزایش دما، تغییر الگوهای بارش، ذوب یخچالها و خشکسالیهای طولانیمدت نشانههایی هستند که نشان میدهند چرخه آب دیگر مانند گذشته پایدار نیست و سازمان ملل در گزارش توسعه جهانی آب ۲۰۲۵ هشدار داده است که نیمی از جمعیت جهان در بخشی از سال با کمبود شدید آب مواجه هستند.
چرخه آب چگونه کار میکند؟
چرخه آب شامل مراحل زیر است:
- تبخیر: گرما آب را از سطح دریاها و خاک به بخار تبدیل میکند.
- تراکم: بخار آب در جو سرد شده و به قطرات تبدیل میشود.
- بارش: قطرات به صورت باران یا برف به زمین بازمیگردند.
- جریان سطحی و نفوذ: آب در رودخانهها جاری میشود یا به سفرههای زیرزمینی نفوذ میکند.
تغییرات اقلیمی چه میکند؟
- افزایش دما تبخیر را بیشتر میکند و خاک خشکتر میشود.
- بارشها نامنظم شده است: برخی مناطق با سیلابهای شدید و برخی دیگر با خشکسالی طولانی روبهرو هستند.
- یخچالهای طبیعی سریعتر ذوب میشوند و منابع آب شیرین کوهستانی کاهش مییابد.
- رودخانهها و تالابها خشک میشوند و اکوسیستمها نابود میگردند.
خشکسالیهای شدید: نمونههای جهانی
آفریقا
در شرق آفریقا، میلیونها نفر به دلیل خشکسالیهای طولانی مجبور به ترک خانههایشان شدهاند. سازمان ملل هشدار داده است که خشکسالی در سومالی و سودان امنیت غذایی میلیونها نفر را تهدید میکند.
آمریکای جنوبی
در آمازون، رودخانههای بزرگ در سال ۲۰۲۴ خشک شدند و میلیونها نفر با کمبود آب آشامیدنی روبهرو شدند. این خشکسالی بیسابقه تنوع زیستی منطقه را نیز تهدید کرده است.
ایالات متحده
ایالتهای غربی آمریکا با خشکسالیهای طولانی روبهرو هستند. سطح آب دریاچه مید و سد هوور به پایینترین حد تاریخی رسیده و تولید برقآبی کاهش یافته است.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی
- امنیت غذایی: کاهش بارندگی تولید محصولات کشاورزی را کاهش و قیمت مواد غذایی را افزایش میدهد.
- انرژی: نیروگاههای برقآبی با کاهش سطح آب مخازن، تولید برق کمتری دارند.
- سلامت عمومی: کمبود آب سالم و افزایش گردوغبار بیماریهای تنفسی و عفونی را گسترش میدهد.
- مهاجرت اقلیمی: میلیونها نفر مجبور به ترک مناطق خشک و بیآب میشوند.
طبق گزارش سازمان جهانی هواشناسی، چرخه آب جهانی اکنون «بیش از هر زمان دیگری غیرقابل پیشبینی» شده است.
آینده چرخه آب
بر اساس گزارش IPCC، اگر روند گرمایش جهانی ادامه یابد:
- خشکسالیهای شدیدتر و طولانیتر در مناطق خشک و نیمهخشک رخ خواهد داد.
- سیلابهای ناگهانی در مناطق مرطوب افزایش خواهد یافت.
- منابع آب شیرین کوهستانی بهسرعت کاهش خواهد یافت.
راهکارهای مقابله
مدیریت پایدار منابع آب
- کاهش برداشت بیرویه از سفرههای زیرزمینی
- استفاده از فناوریهای نوین آبیاری قطرهای و هوشمند
زیرساختهای مقاوم
- ساخت سدهای هوشمند
- سیستمهای ذخیره و بازچرخانی آب
انرژیهای تجدیدپذیر
- کاهش وابستگی به نیروگاههای برقآبی
- توسعه انرژی خورشیدی و بادی
نوآوریها
- شیرینسازی آب دریا با فناوریهای کممصرف
- استفاده از هوش مصنوعی برای مدیریت منابع آب و پیشبینی خشکسالیها
آگاهی عمومی و فرهنگسازی
- آموزش جوامع برای صرفهجویی در مصرف آب
- نقش رسانهها و هنر محیطزیستی در افزایش آگاهی عمومی
نتیجهگیری
تغییرات اقلیمی چرخه آب زمین را بیثبات کرده و خشکسالیهای شدید به یکی از بزرگترین تهدیدهای قرن ۲۱ تبدیل شده است که این بحران نهتنها زیستمحیطی بلکه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است و آینده منابع آب به تصمیمهای امروز ما وابسته است.
نظر شما