به گزارش ایمنا از آذربایجان شرقی، ترافیک سالهاست بهعنوان یکی از چالشهای اصلی کلانشهرها شناخته میشود، امروز بسیاری از شهرها با بهرهگیری از فناوریهای هوشمند، توسعه حملونقل عمومی و ترویج فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه پاک، به دنبال تبدیل خیابانهای شلوغ به مسیرهایی روان و پایدار هستند.
ترافیک همواره بهعنوان یکی از مشکلات توسعه شهرنشینی شناخته شده و در گفتمانهای علمی مورد توجه بوده است؛ کلانشهر تبریز نیز طی سالهای اخیر با انجام اقداماتی در راستای رفع این مشکل، گامهایی استوار و اثربخش برداشته است با این وجود پرداختن به این حوزه و ارائه راهکارها، بیش از پیش میتواند در رفع مشکل مؤثر باشد.
با گسترش روزافزون شهرنشینی، جمعیت کلانشهرها و تولید وسایل نقلیه، موضوع ترافیک در شهرها بهعنوان یکی از موضوعات چالشبرانگیز مطرح شده است، به این منظور نیاز به حل آن بهعنوان یکی از مسائل شهری، بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد زیرا در صورتی که به این مسئله رسیدگی نشود آن، موجب بروز مشکلات عدیدهای برای شهروندان میشود.
مسئله ترافیک و نحوه مدیریت آن نهتنها در ایران، بلکه در سایر کشورها نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است و همواره نظر متولیان امر را به خود جلب کرده است.
از دلایل ایجاد مسئله ترافیک میتوان به سیستم حملونقل عمومی نامناسب، افزایش خودروهای شخصی و تکسرنشین، گسترش مهاجرت به شهرها، رفتار و فرهنگ رانندگی ضعیف، فراهم نبودن زیرساختها نظیر معابر اصلی، نداشتن دسترسی به حملونقل عمومی و نبود فناوریهای هوشمند اشاره کرد که منتج به نتایجی از جمله اتلاف زمان، آلودگی هوا، ایجاد اضطراب در شهروندان و بینظمی در شهر میشود که هرکدام میتواند بهنحوی، بر رفتارهای شهروندان تأثیر بگذارد.
انجام اقداماتی در قالب پژوهش در حوزههای ترافیکی نیز میتواند در افزایش بهرهوری سیستم حملونقل کشور مؤثر باشد در این راستا پروژه «بههنگامسازی مدل تقاضای سفر طرح جامع حملونقل کشور و بومیسازی سامانه نرمافزاری» با کارفرمایی وزارت راه و شهرسازی توسط آزمایشگاه تحقیقاتی ترافیک دانشگاه علم و صنعت ایران در حال انجام است.
طرح پژوهشی در حال انجام در مرکز پژوهشهای شورای اسلامی کلانشهر تبریز با همکاری دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز با عنوان «بررسی آثار سیاستها و طرحهای ترافیک و حملونقل درونشهری بر سلامت عمومی ساکنین شهر تبریز» از جمله این اقدامات است.
وجود ترافیک و تبعات ناشی از آن در کلانشهر تبریز، موجب شده است که مدیریت شهری تبریز انجام اقداماتی همچون احداث پلهای غیرهمسطح، انجام مطالعات طرح جامع حملونقل و ترافیک کلانشهر تبریز و حومه، احداث مرکز کنترل هوشمند شهرداری تبریز و نصب دوربینهای کنترل ترافیک در معابر را در دستور کار خود قرار دهد تا از تبعات جبرانناپذیر آن، کاسته شود.
سرهنگ جهانگیر جهانگیری، رئیس پلیس راهور شهرستان تبریز به خبرنگار ایمنا میگوید: مقوله ترافیک یک موضوع چند وجهی است که برای مدیریت بهتر ترافیک باید در همه موضوعات مرتبط با امر ترافیک برنامهریزی لازم از سوی مسئولان مدیریت شهری انجام شود.
وی میافزاید: مثلث ترافیک دارای ۳ اصل شامل اجرای مقررات راهنمایی و رانندگی است که بر اساس قانون بر عهده پلیس راهور فراجا هست، آموزش و فرهنگسازی نیز که تمام سازمانها بهویژه وزارت کشور، راه و شهرسازی، صدا و سیما، رسانههای جمعی، آموزش و پرورش و دانشگاهها در آن نقش مهمی دارند البته آموزشها باید هدفمند و مستمر با زبان رسا و منطبق با واقعیتها به شهروندان ارائه شود.
رئیس پلیس راهور شهرستان تبریز با اشاره سومین اصل مثلث ترافیک، ادامه میدهد: سومین اصل، مهندسی ترافیک است که در آن متصدی راه و پلیس راهور، نقش اصلی را دارد و با راهبری شورای ترافیک میتواند در تسهیل در رفت و آمد و کاهش تصادفات رانندگی بسیار مؤثر واقع شود.
جهانگیری درباره علت تراکم ترافیکی در کلانشهر تبریز خاطرنشان میکند: تبریز یکی از کلانشهرهای کشور است که روزانه بیش از ۳.۴۰۰.۰۰۰ سفر درون شهری در آن به مرحله انجام میرسد و با توجه به ضعف شدید حملونقل عمومی در تبریز و دسترسی نداشتن سریع شهروندان به مدهای حملونقل عمومی گرایش شهروندان به استفاده از وسایل نقلیه شخصی افزایش پیدا کرده است.
وی اضافه میکند: این امر سبب اشباع معابر و پارکهای حاشیهای در معابر عمومی شهر شده و در نهایت با توقف غیرمجاز وسایل نقلیه در سطح راه به صورت دوبله و حتی سه ردیفه، سبب تشدید تراکم ترافیکی شده است.
رئیس پلیس راهور شهرستان تبریز عنوان میکند: از طرفی فعالیت مراکز درمانی و آموزشی در مسیرهای اصلی شهر و در حریم تقاطعها آن نیز بدون پیشبینی توقفگاه در کنار این مراکز سبب تشدید ترافیک در سطح شهر تبریز شده است.
جهانگیری تاکید میکند: پلیس راهور تبریز معتقد است باید در مدیریت سفرهای درون شهری به جابهجایی انسان و نه جابهجایی وسایل نقلیه بیندیشیم بنابراین با احداث پل روگذر یا زیرگذر و مسیرگشایی به حذف وسایل نقلیه از معابر دست پیدا نخواهیم کرد بلکه هر روز شاهد تشدید میشود یا شاهد افزایش حضور وسایل نقلیه در خیابانها خواهیم بود.
وی تاکید میکند: بهترین راهکار برای حل معضل ترافیک در تبریز افزایش مدهای حملونقل عمومی با مشخصات اصلی آن یعنی کارآمد بودن و هوشمند بودن و ترکیبی و احداث توقفگاه در کنار مراکز جاذب سفر است که در صورت تحقق آن شهروندان ما در تبریز بهجای استفاده از وسیله نقلیه شخصی از سیستمهای حملونقل عمومی استفاده و به بهبود روند ترافیک کمک خواهند کرد.
رئیس پلیس راهور شهرستان تبریز اظهار میکند: روزانه در هسته مرکزی شهر شامل خیابانهای ارتش جنوبی، جمهوری اسلامی، خیابان امام (ره)، آزادی، کمربندی میانی، دروازه تهران، دیزل آباد، پاسداران و چایکنار شاهد ترافیک نیمه سنگین در ساعات مختلف روز و شب هستیم، پلیس راهور از رانندگان و شهروندان انتظار دارد با رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی به حفظ ایمنی خود و دیگران کمک کنند تا شاهد کاهش تصادفات در تبریز و کشور باشیم.
جهانگیری میگوید: سال گذشته ۱۳۶ نفر و در هفت ماه سال جاری تعداد ۸۵ نفر جان خود را در معابر درونشهری تبریز از دست دادهاند.
محمدرضا رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز در تشریح جزئیات لایحه توسعه حملونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: این لایحه با هدف کاهش مصرف سوخت، توسعه مترو، نوسازی ناوگان فرسوده و کاهش آلودگی هوا تدوین شده است.
وی اضافه میکند: این لایحه به دلیل اهمیت موضوع توسعه ناوگان حملونقل عمومی و نیز مدیریت مصرف سوخت و کاهش آلودگی هوا در کمیسیون عمران مجلس با حضور کارشناسان و مسئولان مربوطه مورد بررسی قرار گرفته و هماکنون پس از اصلاحهای معاونت قوانین مجلس، در حال ارسال به هیئت رئیسه مجلس برای بررسی و تصویب نهایی توسط نمایندگان است.
رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی ادامه میدهد: در این لایحه تأکید ویژهای بر کمک به توسعه حملونقل عمومی در کشور وجود دارد که میتواند به کاهش مصرف سوخت منجر شود؛ موضوع آلودگی هوا و مصرف بیرویه سوخت از چالشهای اصلی کشور است و نگاه اصلی لایحه به سمت توسعه ناوگان عمومی از جمله شبکه مترو، نوسازی ناوگان اتوبوسها و تاکسیهای فرسوده است.
رضایی کوچی عنوان میکند: بسیاری از این خودروها انرژی و بنزین بیشتری مصرف میکنند و سهم بالایی در آلایندگی دارند، اگر دولت در تقویت ناوگان حملونقل عمومی سرمایهگذاری کند، هم در مصرف انرژی صرفهجویی میشود و هم وقت مردم از بین نمیرود.
وی با اشاره به ترافیک سنگین در کلانشهرها تاکید میکند: بخش زیادی از مردم به اجبار از خودروی شخصی استفاده میکنند، چراکه در بسیاری از مسیرها تاکسی، اتوبوس یا مترو وجود ندارد که موجب خستگی، هدررفت زمان و مصرف بالای انرژی میشود، بنابراین باید به سمتی برویم که ناوگان عمومی در کل شهرها توسعه پیدا کند و مردم بهراحتی و روان بتوانند از آن استفاده کنند.
نماینده مجلس درباره تدابیر لایحه برای کاهش خودروهای تکسرنشین و مدیریت ترافیک شهری تاکید میکند: هرچقدر دسترسی مردم به حملونقل عمومی بیشتر باشد، مشوقی برای کاهش استفاده از خودرو شخصی خواهد بود؛ بسیاری از شهروندان ناچار به استفاده از خودرو خود هستند چراکه پوشش مناسب حملونقل عمومی وجود ندارد اما با توسعه ناوگان، مردم خود به خود کمتر از خودروی شخصی استفاده میکنند.
انجام مطالعات طرح جامع ترافیک به وضعیت کنونی و آینده کلانشهرها کمک میکند؛ مسیر آینده مشخص میشود و شهر مستقل از احتمال وقوع تغییرات طی سالها در مدیریت شهری، یک برنامه برای خود دارد تا افرادی که مسئولیتها را برعهده میگیرند، در آن راستا عمل کنند.
افشین شریعت مهیمنی، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران نیز با بیان اینکه مسئله ترافیک در کلانشهرهای ایران و دنیا بهعنوان یکی از بزرگترین مشکلات حوزه شهری شناخته میشود، به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: باتوجه به رشد تقاضا که در کلانشهرها اتفاق میافتد، میزان مالکیت خودرو در خانوارها افزایش پیدا کرده و تمایل به استفاده از وسایل نقلیه شهری، مشکلی است که باید ابعاد وسیعتری از آن داشته باشیم.
وی اضافه میکند: در بحث حملونقل، یک موضوع عرضه وجود دارد که شامل شبکه معابر، تقاطع غیرهمسطح و اتوبوسرانی و مترو است، این عرضه برای پاسخگویی به یک تقاضا نظیر تعداد سفرها برای جابهجایی مسافر و بار در سطح شهر انجام میشود و باید در بین آنها، تعادل ایجاد کنیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران با بیان اینکه گام نخست برای ایجاد تعادل، شناخت دقیق مسئله است، تاکید میکند: این شناخت شامل میزان تقاضای سفرها است که چگونه بوده و از سوی دیگر باید تصویری برای آینده داشته باشیم، اولین نکته برای شناخت نیاز به انجام یک مطالعات وسیع جامع است که شامل پایش دائم وضعیت شهر و پیشبینی وضعیت در آینده میشود.
شریعت مهیمنی عنوان میکند: این مهم در قالب مطالعات طرح جامع حملونقل شهری اتفاق میافتد، نکته بعدی، این است که باید یک برنامه جامع برای پاسخگویی به ترافیک داشته باشیم و در این حوزه، اقدامات مختلفی را میتوان انجام داد، از جمله اینکه عرضه را اضافه کنیم، به این نحو که شبکه معابر را توسعه دهیم یا تقاطع غیرهمسطح احداث شود اما نکته بسیار مهم، مدیریت عرضه است.
وی با بیان اینکه گام بعدی، مدیریت تقاضا است و انجام آن باید به نحوی باشد که با انجام اقداماتی بتوان شهروندان را تشویق کرد که اگر میتوانند بخشی از سفرهای غیرضروری همچون خرید را بهصورت الکترونیکی انجام دهند، خاطرنشان میکند: در این راستا، هدایت تقاضا به سمت حملونقل همگانی، پیادهروی یا استفاده از دوچرخه باید انجام شود، نباید تنها با ایجاد محدودیت، شهروندان را وادار به حرکت به سمت حملونقل همگانی کنیم بلکه باید یک سیستم مطلوب داشته باشیم که نیازمند یک سیستم یکپارچه حملونقل همگانی است و هنوز در بسیاری از شهرهای کشور ما مطرح نیست.
این استاد دانشگاه میگوید: اقداماتی که در مورد ترافیک باید انجام شود شامل شناخت دقیق مسئله و نیازهای یک شهر برای پیشبینی آینده و داشتن یک طرح جامع و کلان در همه ابعاد مختلف است، بهنحوی که بتواند در مباحث مدیریت عرضه و تقاضا و حتی در مورد پیشنهاد عرضه مناسب، به کاهش ترافیک کمک کنند.
شریعت مهیمنی با اشاره به امکان جمعآوری داده و انجام تحلیلهای جامعتر بهدلیل وجود فناوریهای نوین، اظهار میکند: انجام مطالعات طرح جامع ترافیک به وضعیت کنونی و آینده کلانشهرها کمک میکند؛ مسیر آینده، مشخص میشود و شهر مستقل از احتمال وقوع تغییرات طی سالها در مدیریت شهری، یک برنامه برای خود داشته باشد تا افرادی که مسئولیتها را برعهده میگیرند، در آن راستا عمل کنند.
وی تاکید میکند: در صورتی که این طرح وجود نداشته باشد، ممکن است نگاه جامعی وجود نداشته باشد بنابراین وجود یک طرح جامع و کامل و بهکارگیری آن میتواند برای یک شهر یک ضرورت جدی باشد، همانطور که کلانشهر تبریز نیز در این راستا انجام اقداماتی را آغاز کرده است و میتواند هرچه سریعتر به نتیجه برسد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران درباره اینکه مشابه این طرح در سایر شهرهای جهان نیز انجام میشود، خاطرنشان میکند: در شهرهای جهان نیز چنین طرحهایی وجود دارد که در فواصل کوتاه و منظمتری انجام میشود با اینکه طرح جامع، برنامه برای آینده و سیاستگذاریها و روند را به ما نشان میدهد اما ما برای وضع فعلی کوتاه نیز باید اقداماتی انجام دهیم و از ابزارها و فناوریها برای کوتاهمدت و با هدف داشتن مدیریت ترافیکی پویا در شهر استفاده کنیم و وضعیت را بهبود دهیم، طرح جامع به طور معمول برنامههایی برای بلندمدت را بیان میکند.
مهمترین مسئله ترافیک ضعف حملونقل عمومی است
روحالله رشیدی، رئیس کمیسیون عمران، حملونقل و ترافیک شهری شورای اسلامی شهر تبریز نیز با بیان اینکه از ابتدای دوره شورای ششم بعضی اقدامات برای کنترل ترافیک انجام شده است، به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: در این راستا تقویت وضعیت حملونقل عمومی و تشدید نظارت بر شهرسازی از جمله اقداماتی است که تاکنون انجام شده است، بهنحوی که ساختوساز در شهر بدون ملاحظات ترافیکی اتفاق میافتد و توسعه شهر، تنها توسعه بتنی شهر است.
وی، مهمترین موضوع ترافیک را ضعف حملونقل عمومی و روند رو به نزول کیفیت و کمیت آن میداند و ادامه میدهد: تا زمانی که مسئله حملونقل عمومی حل نشود و نظام شهرسازی از ملاحظات ترافیکی و حملونقلی تبعیت نکند، ترافیک به عنوان کلاف سردرگم همچنان باقی میماند. همچنین پیگیری ما در شورای اسلامی شهر، مرکز پژوهشهای شورا و کمیسیون عمران، حملونقل و ترافیک شهری همواره این بوده که به سمت داده حرکت شود و مؤثرترین اقدامی که اکنون در حال انجام است، برداشت وضع موجود ترافیک و حملونقل شهری در قالب مطالعات طرح جامع حملونقل و ترافیک است.
رئیس کمیسیون عمران، حملونقل و ترافیک شهری شورای اسلامی شهر تبریز عنوان میکند: در شورای ششم، مطالعات طرح جامع حملونقل و ترافیک، آغاز و از سال ۱۴۰۳ وارد مرحله اجرا شده است که امید است تا پایان دوره ششم خاتمه یابد. هدف از انجام این طرح، دستیابی به اطلاعاتی از قبیل مبدأ، مقصد، نحوه عبور و مرور، نوع وسیله نقلیه و شناسایی پرترددترین معابر عبور و مرور است.
وحید شادینیا، سخنگوی اورژانس آذربایجان شرقی در خصوص آمار مصدومان و فوتیهای تصادفات درونشهری تبریز در سال ۱۴۰۳ به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: در سال گذشته، تعداد ۱۴۰۴۳ مأموریت اورژانس مرتبط با تصادفات درونشهری تبریز به ثبت رسیده است.
وی تشریح میکند: همچنین در سال ۱۴۰۳ تعداد کل ۱۲۷۹۴ نفر مصدوم و فوتی شناسایی شده است که از این تعداد، ۸۴ نفر جان خود را در تصادفات درونشهری تبریز از دست دادهاند.
سخنگوی اورژانس آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه از مجموع مصدومان ۱۰۹۵۳ نفر به مراکز درمانی و بیمارستانی انتقال داده شدهاند، تصریح میکند: از این تعداد نیز ۸۴ نفر بهصورت سرپایی، درمان و مرخص شدند.
محبوب عبداللهپور، مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حملونقل شهرداری تبریز به خبرنگار ایمنا اظهار میکند: چالش ترافیک در تبریز، تنها یک معضل محلی یا ناشی از رفتار شهروندان نیست؛ بلکه بازتابی از یک بحران ساختاری و ریشهدار در سیاستگذاری حملونقل شهری کشور است. طی دهههای گذشته، در بسیاری از شهرهای ایران از جمله تبریز رویکرد غالب در برنامهریزی شهری، بر محور توسعه خودرومحور و گسترش سطح معابر بوده است؛ بیآنکه به اصول کلیدی «تقاضامداری در حملونقل»، «توسعه پایدار»، یا «مدیریت هوشمند سفر» توجهی شود.
وی با بیان اینکه ساخت بزرگراهها، زیرگذرها و تقاطعهای غیرهمسطح، بهعنوان راهحل اصلی مقابله با ترافیک قلمداد شدهاند، تصریح میکند: در حالی که تجربه جهانی نشان میدهد افزایش ظرفیت معابر بدون کنترل همزمان تقاضای سفر، تنها منجر به جذب بیشتر خودروها و تشدید ترافیک در افق میانمدت خواهد شد و کلانشهر تبریز نیز بهدلیل تمرکز بیش از حد بر زیرساختهای فیزیکی، از توسعه متوازن زیرساختهای نرم مانند حملونقل عمومی کیفی، سامانههای هوشمند مدیریت ترافیک و سیاستگذاری مبتنی بر داده غافل مانده است.
مدیرعامل سازمان مدیریت و مهندسی شبکه حملونقل شهرداری تبریز با اشاره به اینکه سیاستهای ملی در زمینه واردات خودرو، قیمت پایین سوخت، اجرا نکردن مالیات بر مالکیت یا استفاده مکرر از خودروی شخصی و نبود کنترل واقعی بر صدور مجوزهای ساختوسازهای متراکم در بستر شبکههای پرترافیک، همه به تقویت مدل سفر با خودروهای شخصی دامن زدهاند، تصریح میکند: این الگوی معیوب، در نهایت شهرهایی مانند تبریز را با معضلاتی چون آلودگی هوا، کاهش کیفیت زندگی، اتلاف زمان شهروندان و فرسایش سرمایه اجتماعی مواجه کرده است.
عبداللهپور در خصوص راهکارهایی برای عبور از بحران ترافیکی کلانشهر تبریز عنوان میکند: اتخاذ راهکارهای مقطعی و سطحی کافی نیست؛ بلکه ما نیازمند یک بازنگری کلنگر در سیاستگذاری حملونقل شهری هستیم که بر سه محور اصلی استوار باشد که آن شامل کاهش وابستگی به خودروی شخصی، تقویت نظام حملونقل عمومی و مدیریت هوشمند فضا و تقاضای سفر است. مدیریت موفق ترافیک در تبریز در گرو یکپارچگی نهادی میان شهرداری، پلیس راهور، شورای شهر و سایر نهادهای تصمیمگیر است و بدون انسجام ساختاری، پایداری بودجهای و اراده اجرایی، حتی بهترین طرحها نیز در چرخهی بوروکراسی گرفتار خواهند شد. آینده حملونقل تبریز نه در توسعه بیپایان خیابانها، بلکه در تغییر رفتار سفر شهروندان، توسعه زیرساختهای نرم و بهرهگیری از ابزارهای هوشمند و عادلانه رقم خواهد خورد.
به گزارش ایمنا، با توجه به اهمیت موضوع ترافیک انتظار میرود روند انجام اقداماتی همچون توسعه شبکه فیبر نوری بهمنظور هوشمندسازی و بهدنبال آن، ارائه خدمات هوشمند و سایر پروژههای ترافیکی، تسریع شود زیرا تحقق سیاستها و برنامههای راهبردی میانمدت و بلند مدت مدیریت شهری تبریز، نزدیک شدن به استانداردهای جهانی مدیریت و مهندسی ترافیک شهری را بهدنبال دارد.
از سوی دیگر، انجام اقداماتی همچون فرهنگسازی، آموزشهای شهروندی در حوزه ترافیک، استفاده از فناوریها و تجهیزات ترافیکی روز و بهرهمندی از ظرفیت منطقه آزاد ارس برای نوسازی ناوگان حملونقل درونشهری بهمنظور رفاه و تشویق شهروندان به استفاده از حملونقل عمومی و کاهش مصرف سوخت، همواره باید در دستور کار متولیان امر قرار گیرد تا بتوان به اهداف ترافیکی در کلانشهر تبریز دست پیدا کرد.
گزارش از سولماز کاظمی
نظر شما