چاه ارت به دو صورت عمقی و سطحی اجرا میشود. برای اجرای چاه ارت سطحی نیز 7 روش مختلف وجود دارد.
حفر چاه ارت و اجرای سیستم ارتینگ باید بر اساس استانداردهای تعیین شده، انجام شود. در غیر این صورت سیستم ارتینگ کارایی لازم برای تخلیه الکتریکی و حفظ ایمنی تجهیزات و اشخاص را ندارد. برای حفر چاه ارت ابتدا باید محل مناسب انتخاب شود، اجرای چاه ارت در هر نوع محیط و شرایطی امکانپذیر نیست. همچنین به منظور اجرای سیستم باید از لوازم چاه ارت و مواد مناسبی استفاده شود. بر همین اساس در ادامه مطلب به بررسی جزئیات بیشتری از مراحل اجرای چاه ارت و استانداردهای مربوط به آن میپردازیم.
مراحل اجرای چاه ارت استاندارد
گاهی اوقات بنا به دلایل مختلف، جریان الکتریکی به بدنه تجهیزات برقی نشت پیدا میکند. از طرفی برخورد صاعقه با ساختمانها نیز باعث افزایش جریان الکتریکی در محیط میشود. در این شرایط اگر بدن انسان با تجهیزات برقی تماس پیدا کند، جریان الکتریسیته به بدن فرد منتقل شده و برقگرفتگی رخ میدهد. برای جلوگیری از ایجاد این مشکل باید جریان اضافی به محلی با مقاومت الکتریکی کمتر از بدن انسان تخلیه شود.
به واسطه کم بودن مقاومت الکتریکی زمین، بهترین انتخاب برای تخلیه جریان اضافی و نشت کرده است. به منظور انتقال جریان به زمین هم چاه ارت یا همان سیستم ارتینگ اجرا میشود. به طور کلی سیستم ارتینگ طی مراحل زیر اجرا میشود:
1_ انتخاب مکان مناسب
چاه ارت باید در فاصله مناسبی از ساختمان و تجهیزات موجود در محل، حفر شود. فاصله چاه ارت با سایر تجهیزات باید در حدی باشد که تخلیه الکتریکی باعث آسیب رسیدن به آنها نشود. از طرفی توصیه میشود؛ چاه ارت در محلهایی با رطوبت نسبتا بالا حفر شود. افزایش رطوبت باعث کاهش مقاومت الکتریکی میشد.
خاکهای نرم و مرطوب مانند رس نسبت به خاکهای خشک و شنی انتخاب مناسبتری هستند. در اطراف چاه ارت نباید مواد و تجهیزات عایق مانند سنگ، بتن و فلزات غیررسانا وجود داشته باشند. باغچه، فضای پارکها، باغ و اطراف ساختمانها جزء محیطهای مناسب برای حفر چاه محسوب میشوند.
2_ حفر چاه
بر اساس استانداردهای تعیین شده، عمق چاه حداقل 4 و حداکثر 8 متر است. از طرفی ارتفاع سطحی در محدوده 80 سانتیمتر تا 1 متر قرار میگیرد. مطابق با استاندارد IEC 60364-5-54 نیز قطر دهانه چاه ارت، حداقل باید 80 سانتیمتر باشد. همچنین استاندارد 6362 ملی ایران هم حداقل قطر مناسب برای چاه ارت را 80 سانتیمتر تعیین کرده است.
عمق چاه ارت متناسب با شرایط خاک و سطح آبهای زیرزمینی تعیین میشود. هرچقدر سطح آبهای زیرزمینی بالاتر باشد، عمق چاه کمتر خواهد بود. برای مثال اگر تا عمق 4 متر به رطوبت نرسید، باید حفاری را تا عمق 6 متر ادامه دهید. در صورتی که مطمئن باشید تا عمق 8 متر هم به رطوبت نمیرسید، حفاری در همان عمق 6 متر متوقف میشود.
3_ استفاده از مواد مناسب
مقاومت الکتریکی چاه ارت باید به اندازه کافی کاهش پیدا کند تا تخلیه الکتریکی به بهترین نحو و در کمترین زمان انجام شود. به همین منظور از مواد مختلفی مانند بنتونیت، نمک و ذغال برای کاهش میزان مقاومت الکتریکی استفاده میشود. این ترکیبات در قسمتهای مختلف چاه ارت مانند کف و سطح چاه قرار میگیرند.
چنانچه رطوبت خاک خیلی کم و محدود باشد؛ از مواد کاهنده مقاومت الکتریکی بیشتری استفاده میشود. بعد از پر کردن کف چاه با بنتونیت، نمک و ذغال باید یک صفحه مسی یا گالوانیزه به صورت عمودی در چاه قرار بگیرد. در نهایت کابل ارت به این صفحه متصل خواهد شد.
4_ پر کردن حفره
بعد از قرارگیری صفحه مسی یا گالوانیزه در چاه ارت، باید حفره با مواد مناسب پر شود. استفاده از خاک نرم (معمولا رس)، نمک و ذغال برای پر کردن حفره چاه ارت ضروری است. این ترکیب میزان مقاومت الکتریکی خاک را کاهش و رسانایی آن را افزایش میدهد.
5_ اتصال کابل ارت
در چاه ارت یک کابل برق یا سیم مسی بدون روکش به صفحهای از جنس مس یا گالوانیزه متصل میشود. این کابل رابط اتصال تجهیزات الکتریکی به صفحه مسی و سیستم ارتینگ است. کابل مسی چاه ارت باید قطر کافی داشته باشد. در برخی از چاههای ارت به جای کابل از سیم مسی با قطر حداقل 6 میلی متر استفاده میشود. چنانچه قطر سیم یا کابل مسی کم باشد، جریان الکتریکی به خوبی تخلیه نمیشود.
6_ پوشاندن چاه
در ادامه تکمیل اجرای چاه ارت و سیستم ارتینگ، به مرحله پوشاندن سطح چاه میرسیم. سطح چاه باید به طور کامل با خاک پوشانده شود. پوشاندن سطح چاه به نحوی انجام میشود که دسترسی به چاه برای تعمیر یا ایجاد تغییرات، امکانپذیر و آسان باشد.
7_ تست مقاومت
چاه ارت به منظور تخلیه الکتریکی و جلوگیری از رخ دادن برقگرفتگی و آتشسوزی حفر میشود. بنابراین باید مقاومت الکتریکی کم و رسانایی مناسبی داشته باشد. بعد از پوشاندن سطح چاه ارت با خاک، میزان مقاومت چاه سنجیده خواهد شد. این کار با استفاده از یک ارت سنج انجام میشود.
میزان مقاومت چاه نباید بیشتر از 4 اهم باشد. البته مقاومت ایده آل برای چاه ارت در اکثر مواقع، حداکثر 2 اهم است. در صورتی که میزان مقاومت چاه ارت بالا باشد، اقدامات اصلاحی انجام میشود. استفاده از مواد کاهنده مقاومت خاک مانند بنتونیت، نمک و ذغال جزء اقدامات اصلاحی هستند.
8_ تاییدیه چاه ارت
بعد از پایان مراحل اجرای چاه ارت و تست مقاومت، مهندسین ناظر اقدامات لازم برای بررسی چاه را انجام میدهند. سیستم ارتینگ باید مطابق با استانداردهای تعیین شده ملی و بین المللی اجرا شود.
شرایط چاه ارت استاندارد
چاه ارت باید با در نظر گرفتن استانداردهای تعیین شده، اجرا شوند و توسط مهندسان ناظر تایید نمیشود. برای اجرای چاه ارت در ایران استانداردهای ملی و بین المللی وجود دارند. در ادامه مطلب استانداردهای ملی و جهانی اجرای چاه ارت را معرفی میکنیم:
1_ استاندارد چاه ارت در ایران
استانداردهای چاه ارت در ایران توسط سازمان ملی استاندارد، یعنی ISIRI تعیین میشوند. از جمله مهمترین استانداردهای ملی چاه ارت میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- استاندارد ISIRI 3026:1386 برای سیستم ارتینگ حفاظتی
- استاندارد ISIRI 3027:1386 برای سیستم ارتینگ الکتریکی
- استاندارد ISIRI 3026:1386 برای سیستم ارتینگ حفاظتی
- استاندارد ISIRI 3027:1386 برای سیستم ارتینگ الکتریکی
2_ استاندارد چاه ارت در جهان
برای اجرای چاه ارت علاوه بر استانداردهای ملی، رعایت استانداردهای جهانی هم ضروری است. استانداردهای جهانی چاه ارت توسط انجمن ملی برق (NEC) و انجمن مهندسان برق و الکترونیک (IEEE) ایالات متحده آمریکا، همچنین انجمن بین المللی استانداردها (ISO) در سوئیس تعیین میشوند.
مشاوره اجرای چاه ارت
با توجه به حساسیت مراحل اجرای چاه ارت و ضرورت رعایت استانداردهای فنی در انتخاب محل، تعیین عمق، استفاده از مواد مناسب و سنجش مقاومت نهایی، توصیه میشود پیش از آغاز عملیات از مشاوره تخصصی بهرهمند شوید. کارشناسان آرتا الکتریک آماده همراهی در پروژههای ساختمانی و صنعتی هستند. برای دریافت مشاوره و راهنمایی تخصصی میتوانید با شماره 02166342020 تماس بگیرید. همچنین با مراجعه به آدرس https://artaelectric.ir/ و پرکردن فرم پیش فاکتور، قیمت لوازم و تجهیزات مورد نیازتان را با درصد تخفیفهای اختصاصی دریافت کنید.
نظر شما